На завчерашните избори за Парламентот на ЕУ се случи токму она што беше најавено. Немаше изненадувања.
Десничарските партии забележаа силен подем, како што се знаеше дека ќе бележат, но реакцијата на естаблишментот на ЕУ, која сега по долго време, всушност за прв пат, почувствува политичка закана, е доста нервозна.
Иако центарот (повеќе десно отколку лево) ја задржа својата доминација во Парламентот на ЕУ, некои го гледаат подемот на десницата како крајно драматичен, како почеток на крајот на самата Европска унија.
Ситуацијата не е толку драматична, иако не е безопасна ниту за ЕУ. Факт е дека партиите што се креваат, дури и ако сè уште зборуваат за потребата од реформирање на блокот, всушност немаат многу љубов кон Европската унија и ако еден ден би можеле да го освојат мнозинството, можеби едноставно ќе го распуштат блокот враќајќи се во националните рамки.
Дел од паниката произлегува од перцепцијата, односно недостигот на перцепција на Европската унија како демократски функционална творба.
Затоа што во политичка смисла, ЕУ се смета за бастион на пост-национализмот, чадор организација која ќе биде таму за да ја елиминира можноста за т.н. нелиберален национализам. Во оваа смисла, секако е шокантно што партиите кои ЕУ ги смета за некомпатибилни со себе, сега ги пополнуваат местата во ЕУ Парламентот повеќе од кога било, покажувајќи незапирлива крива на раст.
Проблемот на естаблишментот во Брисел и другите елити на ЕУ кои се распространети низ центрите на 27-те земји членки е што тие го доживуваат ова навлегување на десницата речиси како некаква надворешна операција, нешто што се прави кон Европската Унија, а не од самата Европска Унија.
Властите тешко се справуваат со реалноста, па овој подем на правото го припишуваат на надворешни фактори, вклучувајќи ја и „дежурната“ Москва.
Уште неколку месеци пред изборите имаше обиди целосното зајакнување на европската десница да се прогласи за некаков „руски проект“, што пак покажува дека либералните елити веќе се дојдени до фаза на теории на заговор, кои често со право се потсмеваа на десничарите кога се уште беа на самиот почеток.
Но, не е сè теорија на заговор, иако некои работи може да се објаснат со здрав разум - факт е дека бројни европски десничарски партии се „приклонуваат“ кон Русија во смисла дека имаат поинаква интерпретација на војната во Украина и како треба да се стави крај, за разлика од постојните центристички и либерални власти во ЕУ, кои во голема мера само ги повторуваат надворешнополитичките позиции на Вашингтон.
Десницата - од Франција, Германија, Австрија до Унгарија - сака крај на конфликтот на европско тло и смета дека мировните преговори се клучен чекор кон тоа.
Се разбира, не е само десницата која има таков поглед, туку и левицата (онаа подалеку од центарот), но левицата не може да се пофали со вакви изборни резултати.
Словачкиот премиер Роберт Фицо доаѓа од левичарска партија и исто така се залага за завршување на војната во Украина преку преговори и запирање на понатамошната испорака на оружје во Киев - поради тоа, тој доби неколку куршуми во обидот за атентат во средината на минатиот месец (тој моментално добро закрепнува и покрај тешките операции).
До минатата недела, имаше само неколку владејачки точки во ЕУ кои отворено се залагаа за мир во Украина, всушност само Будимпешта и Братислава.
Од завчера многу се промени, иако ова беа избори само за парламентот на ЕУ, но волјата на гласачите ќе се одрази и на национално ниво - некаде, можеби, многу директно, како во случајот со Франција, каде вознемирениот Макрон веднаш распиша предвремени избори.
Ако десничарските партии навистина донесат бран на пацифистички политички идеи на европско ниво, за тоа може само да им се поздрави, колку и да звучи парадоксално.
Но, секој очигледно ќе мора да го прифати фактот дека времињата се променија на чуден начин.
Партиите за кои некој би помислил дека ќе бидат помирни, партиите од центарот, либералите, зелените се претворија во најголеми воинборци кои бараат уште поголем милитаризам.
Сепак, би било погрешно да се каже дека тоа е нешто што се случува сега, бидејќи ние всушност ги следиме ваквите парадоксални промени повеќе од една деценија.
Да потсетиме, поранешниот американски претседател Барак Обама ја доби Нобеловата награда за мир во 2009 година, а две години подоцна нареди брутален напад врз Либија заедно со неговата државна секретарка Хилари Клинтон, за која некои исто така би помислиле дека е „личност на мирот“, можеби поради ова што доаѓа од Демократската партија, но и тогаш стана многу јасно дека таквите претпоставки не се валидни.
Всушност, единствениот американски претседател по долго време кој не започна ниту една војна за време на неговиот престој во Белата куќа беше Доналд Трамп, а тој е претставник на Републиканската партија - и нејзината радикална десница!
Да се вратиме во Европа.
Европскиот парламент сам по себе не е многу силна институција. Комисијата на ЕУ и Централната банка на ЕУ имаат поголема моќ, но Парламентот на ЕУ секако има своја видливост и во него се дефинираат агендите за блокот.
Парламентот на ЕУ не може директно да иницира нови закони, но може да ги блокира со вето. Понатаму, Парламентот на ЕУ е тој што на крајот одлучува за најмоќната позиција во целата Европска унија - кој ќе биде шеф на Европската комисија.
Таа позиција ја зазема Урсула фон дер Лајен, која доаѓа од германскиот десен-центар.
Годинава се очекува да се кандидира за уште еден 5-годишен мандат.
Интересно е што и таа беше една од оние кои предупредуваа на опасноста од зајакнување на екстремната десница, а сега, кога гласачите го кажаа својот збор на изборите, медиумски извори наведуваат дека Урсула веќе и се додворува на италијанската премиерка Џорџија Мелони, која со нејзината партија “Браќа од Италија“ го постигна еден од најдобрите резултати.
Се разбира, на Фон дер Лајен ќе и треба поддршка од претставниците во парламентот на ЕУ, и иако тоа е сценарио кое не го посакуваше - особено поради фактот што спроведува силна проукраинска политика - таа е подготвена да се сретне десничарите за да опстане на нејзината позиција.
Очигледно, Мелони се наметнува себеси како идеален „мост“ меѓу елитата на ЕУ и екстремната десница бидејќи нејзините ставови за Украина не се толку различни.
Таа, за разлика од десничарските лидери во Франција, Германија и на други места, нема ништо против да ја вооружи Украина и всушност е прилично про-НАТО ориентирана.
Секако, треба да се истакне дека Мелони е премиерка, односно на позиција на власт, додека бројни други десничарски актери се во опозиција и оттаму многу повеќе зборуваат за тоа што сака да го слушне нивниот електорат, додека Мелони првенствено комуницира со другите елити.
Всушност, „екстремната десница“ во Европа има свои сè понагласени размери.
На пример, Мелони држи одредена дистанца од француската десничарска лидерка Марин Ле Пен, чија партија можеби ѝ изгледа премногу радикална, или се грижи дека во случај на соработка со француското национално собрание (РН), и таа може да биде обвинета за „проруски ставови“, без и покрај тоа што таа очигледно ги нема.
Во исто време, Марин Ле Пен се обидува да се огради од германската AfD (која исто така постигна силен резултат на вчерашните избори) бидејќи изгледаат премногу радикални ...
Всушност, ниту едно од овие можеби не е автентични ставови, но и Мелони и Ле Пен се политички лидери кои внимаваат на својот партиски статус и внимателно се насочуваат кон врвот.
Француската крајна десница (РН) веќе би можела да биде премиер на почетокот на следниот месец, доколку планот на Макрон не успее.
Иако постојат одредени несогласувања меѓу десничарските партии, многу поцврсто ги обединува, на пример противењето на сегашниот агресивен став на ЕУ кон климатските политики, но, можеби уште повеќе, отпорот кон имиграцијата.
На крајот, народот го кажа своето.
На многумина нема да им се допадне, а иронично е што тие што најмногу се вознемируваат поради ваквиот исход се токму оние кои со својата политика ги турнаа своите гласачи во прегратките на оваа нова десница.
Бидејќи Европејците беа повеќе од подготвени да изберат неутрален, центар, верувајќи дека на тој начин ја зачувуваат стабилноста на своите земји и на самиот континент.
Центарот грубо го злоупотреби ова и почна да турка опасни политики кои ги загрозуваат работните места, животниот стандард и на крајот самата безбедност на Европа.
Гласачите, или поради протест или поради немање други опции, гласаа за десницата бидејќи таа тврди дека ќе ги реши нивните проблеми и дилеми.
Секако дека нема, веројатно ќе создадат нови, но тогаш можеби ќе биде предоцна.
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.advance.hr/tekst/centar-opstaje-ali-vec-mu-se-vidi-kraj-vox-populi-a-ne-paradoks-europljani-podizu-desnicu-jer-im-stranke-establismenta-ugrozavaju-opstanak/">VIA)</a></i></b>
