Европската комисија донесе одлука да го одложи воведувањето
на системот за влез и излез на надворешните граници на Европската унија (ЕЕС),
кој требаше да почне со работа на 10 ноември, соопшти денеска еврокомесарката
за внатрешни работи Илва Јохансон.
„Јасно е дека нема да биде на 10 ноември. Исто така, постои
загриженост за отпорноста на ИТ системите“, рече Јохансон на
прес-конференцијата по состанокот на Советот за правда и внатрешни работи на
ЕУ.
Таа посочи дека три земји не се подготвени да го
имплементираат системот до 10 ноември кога системот требаше да стапи на сила, а
според медиумите станува збор за Германија, Франција и Холандија. По средбата
на која учествуваа министрите за внатрешни работи на земјите членки на ЕУ,
унгарскиот министер Шандор Пинтер истакна дека Шенген зоната е „под голем
притисок од мигрантите“.
„Еден од приоритетите е да се зголеми отпорноста на
надворешните граници на ЕУ и ги повикувам сите земји-членки кои ги имаат овие граници
да ја следат оваа линија. Што се однесува до одбраната и заштитата, би сакал
трети земји да се вклучат за да се намали приливот на мигранти кон ЕУ“, рече
Пинтер.
Системот EES, на кој српските граѓани ќе бидат предмет во
повеќето случаи при преминување на границите на ЕУ, се разликува од Европскиот
систем за информации и овластување за патување (ETIAS), кој ќе стапи на сила
подоцна и ќе бара од заинтересираните патници да пополнат краток формулар.
EES е нов електронски систем за влез и излез во земјите на
ЕУ кој ќе го замени физичкото печатење на пасошите по пристигнувањето во Грција
(и другите земји од ЕУ). На пасошите повеќе нема да им ставаат печати, туку
скенирани. Тој ќе важи за сите земји-членки на ЕУ, освен за Кипар и Ирска, каде
што на пасошите сепак ќе им се става рачно печат. Сите влезови и излези до и од
земјите учеснички ќе бидат снимени. Доколку нема ново одложување, овој систем
треба да почне да работи на 10 ноември.
EES важи за вас ако не сте државјанин на ЕУ, немате дозвола
за престој или деловна виза и патувате на краток престој во некоја европска
земја (до 90 дена).
Процедурата на системот EES работи вака:
1. Патникот се приближува до машината за пасоши.
2. Го скенира пасошот.
3. Уредот собира податоци:
лични податоци (име, презиме, датум на раѓање, националност,
пол...)
детали за пасош
датум на влез/излез од земјата на Шенген зоната, точна
влезна точка (гранична точка)
отпечатоци од прсти (не важи за деца под 12 години) и
фотографија од лицето.
4. Системот автоматски го евидентира времето на влез во ЕУ и
ги испраќа до централната база на податоци.
5. Кога патникот ќе ја заврши регистрацијата, податоците се
проверуваат, а граничните службеници добиваат потврда дали патникот ги
исполнува сите услови за влез.
Постапката е бесплатна и посетителите не плаќаат ништо. EES
престанува да важи од мај 2025 година, кога започнува новиот модел ETIAS, кој
ќе биде поедноставен (ќе се поднесе онлајн апликација, а апликацијата ќе чини
седум евра).
Биометриските податоци еднаш собрани остануваат валидни за
следните патувања во следните три години, што ги поедноставува идните гранични
премини. Патниците ќе можат брзо да се пријават без повторно скенирање на
отпечатоци од прсти и фотографирање, освен ако не го смениле пасошот или
биометриските податоци.
ЕЕС беше воведен првенствено за да се модернизира и олесни
граничната контрола, со цел да се намали ризикот од нелегален влез и
претстојување.
EES апликација?
Постои загриженост дека дополнителното време потребно за
оваа првична регистрација ќе предизвика долги колони и одложувања на границата.
За да се олеснат можните редици и да се спречи последователна фрустрација на
патниците, постојат индикации дека ќе се користи нова апликација за паметни
телефони.
Доколку се користи, апликацијата ќе помогне да се забрза
овој процес и да им се овозможи на патниците однапред да внесат некои од
информациите. Дополнително, апликацијата ќе има можност да го фотографира
лицето, а потоа ќе се генерира QR код кој патниците ќе можат да го покажат на
граничната контрола. Ова, сепак, не го менува фактот дека отпечатоците од прсти
и сликите на лицето ќе мора да бидат регистрирани пред граничниот службеник при
првиот премин во Шенген зоната.
