Истражувајќи ги размерите на затајување данок на добивка од страна на мултинационални компании на европско тло, Европскиот суд на ревизори (ERS) дојде до проценка од 100 милијарди евра даночно затајување.
- Воспоставување фиктивни компании, режими на одбитоци на номинални камати и исклучоци на приходи од странски извори, повластен даночен режим за патенти и даночни мислења, се некои од формите на штетни даночни практики што се користат за избегнување плаќање даноци - наведува ЕРС во извештајот насловен „Борба против штетните даночни режими и избегнување на данокот на доход“.
Доколку, според истиот извор, треба да се утврди клучниот лост за избегнување плаќање данок на добивка, тогаш политиката за даночно планирање на мултинационалните компании е таа која ги разгледува разликите во даночните системи на земјите и ја „поместува“ даночната обврска каде што е поповолно за нив.
Според оваа шема, „мултинационалните“, меѓу другото, ја намалуваат својата даночна обврска со земање заеми од сопствени компании во земји со пониско даночно оптоварување, регистрирање патенти во земјите на нивните подружници и, во крајна линија, известување за добивки во компании кои работат во земји со пониски даноци за профит.
<b>Легален бизнис</b>
Избегнувањето плаќање на даночните обврски со законски методи, забележуваат европските ревизори, е законска процедура за оние кои се во можност да ги користат тие постапки, но, забележуваат, ги става во неповолна положба оние кои не се во можност да го сторат тоа.
- Глобализираното економско опкружување ја олесни употребата на сè покомплексни деловни модели и корпоративни структури, што им го олеснува на мултинационалните компании да ја преместат добивката преку границите и да го избегнат оданочувањето на добивката. Даночните обврзници кои не се во можност да ги искористат предностите од агресивните режими за даночно планирање или слични мерки, на крајот мора да дадат поголем придонес за да ги компензираат „недостасаните“ даночни приходи – истакнуваат европските ревизори.
Судејќи според ревизорските извештаи, една од тешкотиите во борбата против штетните даночни режими е неможноста да се пресмета обемот на даночно затајување поради вклученоста на ЕУ во глобалните економски текови.
Според истиот извор, нема многу податоци од ЕУ за проценките на даночните загуби предизвикани од штетните даночни режими и даночното затајување, а ажурирани проценки, се посочува во извештајот, не се достапни.
- Во годишниот извештај на Европската комисија за оданочување за 2023 година беа истакнати загубите на приходите од данокот на добивка предизвикани од агресивното даночно планирање и даночното избегнување. Според проценките од 2013 година, загубата на даночните приходи на глобално ниво би можела да изнесува 172,7 милијарди евра, од кои 68,2 милијарди евра би можеле да паднат на Европа. Во студиите за оданочувањето на корпоративната добивка, се проценува дека скалата преземена од вкупната загуба на даночните приходи поради поместување на добивката на светско ниво е во опсег од 183 до 274 милијарди евра - предупредува ЕРС.
<b>Холандски доказ</b>
Во прилог на проценката од 100 милијарди евра „заматени“ во плаќањето на данокот на добивка, во споменатиот извештај се наведува наодот на холандската даночна администрација дека во 2022 година даночниот прилив во таа земја се зголемил за 32 милијарди евра по спроведувањето на даночните мерки за борба против даночното затајување.
Во споредба со 2019 година, според истиот извор, даночниот одлив во Холандија е намален во 2022 година за цели 85 отсто.
Еден од изворите на проблеми за борбата против даночното затајување во ЕУ, според нагласувањата во споменатиот извештај, е фактот што секоја земја членка има свој даночен систем, а во рамките на системот и даночни поволности за инвеститорите.
Неконзистентноста на земјите-членки во казните за исти даночни прекршоци во областа на намалување на даночната обврска е на ист колосек, така што на Кипар казната за нетранспарентно деловно известување е 20 илјади евра, а во Холандија 900 илјади евра.
- На единствениот пазар на ЕУ, националниот даночен систем на секоја земја-членка е под влијание на други даночни јурисдикции, особено во случаи кога тие јурисдикции нудат даночни олеснувања заради привлекување корпорации, поединци или капитал на националната територија опфатена со јурисдикцијата во прашање. Секоја национална даночна мерка што ја зголемува конкурентноста на даночниот систем на една земја во однос на друга е форма на даночна конкуренција - забележуваат европските ревизори.
Даночната конкуренција во форма на штетни даночни режими, се додава, станува причина за загриженост за ЕУ доколку доведе до несакани последици, особено до нарушување на пазарната конкуренција на единствениот пазар на ЕУ.
Одреден даночен режим, заклучува ЕРС, е штетен доколку доведе до неповолни последици како што се намалување на странските даночни основи или неправедна распределба на даночното оптоварување.
<b>Меѓусебна соработка</b>
Во анализата на мерките преземени од ЕУ за борба против корпоративната даночна евазија, ревизорите потсетуваат на поврзаните директиви, на пример за спречување пренос на профит во земја со ниски или без даноци и за прекугранична соработка на даночните администрации, кои земјите-членки се обврзани да го применат кодексот на Унијата за постапување со оданочувањето на бизнисот.
Во исто време, тие забележуваат дека нашле различни толкувања на дел од директивите од страна на членките на Унијата и дека кодексот е „необврзувачки инструмент на правото“.
Потсетувајќи дека членките на Унијата се обврзани да покренат постапка за прекугранично известување кога се сомневаат дека затајуваат данок на добивка, ЕРС наведува дека во периодот од 2020 до 2023 година биле покренати 53 илјади такви постапки.
Речиси половина од горенаведениот број се иницирани од германските даночни власти, 14,1 отсто од Холандија и 7,9 отсто од Кипар. Помалку од два отсто, според истиот извор, од иницијативата за проверка на можното даночно затајување била покрената од некои од најголемите економии на Унијата, како Франција и Италија.
Хрватска е дел од поголема група членки на Унијата, кои заедно сочинуваат помалку од еден процент од процедурите за прекугранично известување за плаќање данок на добивка.
Како мерки за намалување на затајувањето на плаќањата за профит, ЕРС препорачува, меѓу другото, целосно усогласување на даночните правила кои го спречуваат одливот на даночните приходи, посилна соработка меѓу членовите и посилни санкции за прекршителите, на пример, обврски за транспарентно известување за деловното работење.
Очекувано, ревизорите бараат од Европската комисија, чиј состав беше избран и обновен токму деновиве, појасна и поцелосна контрола на извршувањето на директивите за избегнување данок.
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://novac.jutarnji.hr/novac/aktualno/razorno-izvjesce-razotkrilo-je-kako-je-eu-ostala-bez-100-milijardi-eura-15527950?cx_linkref=jl_home_teme_dana">VIA)</a></i></b>
