Група американски претприемачи сака да ја изгради најголемата подморска енергетска интерконекција во светот, која ќе ги поврзе Европа и Северна Америка со три пара високонапонски кабли.
Каблите би се протегале на повеќе од 3.000 километри низ целото дно на Атлантскиот Океан за да го поврзат западниот дел на Обединетото Кралство со источна Канада и потенцијално Њујорк со западна Франција. Интерконекторот би испратил обновлива енергија и на исток и на запад, искористувајќи го дневното патување на сонцето низ небото.
„Кога сонцето е во својот зенит, веројатно имаме повеќе енергија во Европа отколку што всушност можеме да ја искористиме“, рече Сајмон Лудлам, основач и извршен директор на Etchea Energy и еден од тројцата Европејци кои го водат проектот:
„Имаме ветер и ние имаме премногу сонце Тоа е добро време да го испратите во центарот на побарувачката, како што е источниот брег на Соединетите држави пет или шест часа подоцна, зенитот е на источниот брег и ние во Европа се подготвуваме за вечера."
Трансатлантскиот интерконектор сè уште е само план, но мрежите на кабли за зелена енергија почнуваат да се шират низ светските мориња. Тие брзо стануваат дел од глобалното климатско решение, пренесувајќи големи количини на обновлива енергија во земјите кои самите се борат да преминат кон зелена енергија. Но, тие создаваат и нови односи кои ја менуваат геополитичката карта и преместуваат некои од енергетските војни во светот во длабочините на океанот, пишува CNN.
Велика Британија, каде просторот за електрани е ограничен, веќе е поврзана под морето со Белгија, Норвешка, Холандија и Данска. Таа организираше врска со соларна и ветерна енергија со Мароко за да ги искористи многучасовните сончеви зраци на северноафриканската земја и силните трговски ветрови што дуваат низ екваторот.
Слични предлози се појавуваат ширум светот. Проектот наречен Sun Cable, има за цел да испрати сончева енергија од сончевата Австралија, каде што земјиштето е изобилно, до југоисточна азиска држава Сингапур, која исто така има многу сонце, но многу малку простор за соларни фарми.
<b>Огромен проект на Европа и САД</b>
Индија и Саудиска Арабија планираат да ги поврзат своите енергетски мрежи преку Арапското Море, дел од поширок план за економски коридор за поврзување на Азија, Блискиот Исток и Европа.
Планот има поддршка од САД поради неговиот потенцијал да се спротивстави на кинеската иницијатива „Појас и пат“, која главно се состои од енергетски и инфраструктурни проекти кои му помогнаа на Пекинг да го зајакне своето богатство и глобалното влијание.
Трансатлантскиот интерконектор е во рана фаза и ќе бара договори со неколку земји и сојузни држави, како и значителни инвестиции. Во најдобар случај, тој би можел да биде изграден до средината на 2030-тите.
Триото зад мегапроектот е оптимист дека ќе најде поддржувачи, не само за да ги забават климатските промени, туку и да се спротивстават на Русија во глобалните енергетски војни и да се борат против Кина за доминација во технологијата за чиста енергија.
Тројката не се оддалечува од геополитичките импликации на својот проект, туку ја предизвикува Русија со именување на нејзиниот интерконектор Северноатлантскиот пренос со една врска, или НАТО-Л.
Се очекува дека проектот ќе има позитивни глобални безбедносни резултати.
Интерконекторите ќе ги принудат државите внимателно да размислат кои би требало да бидат нивните сојузници во геополитичкиот свет кој брзо се менува и да размислат двапати пред да се вклучат во дипломатски конфликт или, уште полошо, во воен конфликт.
„Кога започна инвазијата на Украина, имавме прекин на пазарите на електрична енергија и гас, а интерконекторите одговорија логично“, рече Лудлам од Етче енерџи:
„Дојдовме на помош на нашите соседи и тоа создаде зависност што беше тестирана во гнев, а сепак опстојуваше и штом ќе воспоставите една од овие зависности, помала е веројатноста да направите нешто за да ја влошите.“
<b>Русија го користи океанот за напади во сивата зона</b>
Но, дури и подморските кабли не се неранливи. Русија го искористи океанот за да ги засили нападите во сивата зона - провокации и заплашувања далеку од вистинскиот вооружен конфликт - насочени кон Европа и, во помала мера, кон САД.
Во заеднички документарен филм на јавните радиодифузери во Данска, Финска, Норвешка и Шведска минатата година се тврди дека Русија спровела подводни разузнавачки операции околу енергетските кабли, како и крајбрежните фарми со ветерници и гасоводи во Северното и Балтичкото море.
Филмот тврди дека руските бродови, и воени и цивилни, се обидуваат да мапираат критична подводна инфраструктура и веројатно имаат способност да ја прекинат струјата во европските земји.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, тогаш го отфрли извештајот и рече дека тоа е знак дека европските земји „неосновано ја обвинуваат Русија за сè“.
<b>Може ли Западот да го заштити интерконекторот од Русија?</b>
Атлантикот е толку длабок што интерконекторот НАТО-Л веројатно би бил добро заштитен - може да биде поставен речиси четири километри длабоко, многу подлабоко отколку што можат да работат подморниците.
Но, подморските кабли се најранливи кога влегуваат во поплитки води за да стигнат до копно. Така, НАТО-Л исто така ќе мора да го премине континенталниот појас, каде што може да биде саботиран или оштетен од сидра или рибарски трали.
Прекинот на телекомуникациските кабли во Црвеното Море во март покажа колку таквата штета може да биде деструктивна - се проценува дека 25% од протокот на податоци меѓу Азија и Европа беа нарушени.
Многумина ги обвинија прекините на нападите на Хутите во областа, иако тие ги негираа обвинувањата, па останува прашањето дали тоа било намерно или случајно.
Привлечноста на нападите на море лежи во фактот што таму европските ривали на Русија брзо ги зајакнуваат своите врски и способноста да создаваат и споделуваат домашна зелена енергија.
„Со децении, Русија уживаше огромна улога на светската сцена поради нејзините богати ресурси на јаглен, нафта и гас“, рече Алберто Рици, политички соработник во Европскиот совет за надворешни односи кој ја истражува геополитиката на енергијата и инфраструктурата.
Но, тоа би можело да се промени бидејќи економските ривали Европа и САД - па дури и традиционалните петро-држави на Блискиот Исток - инвестираат во обновлива енергија.
„Ако ги погледнете земјите од Арапскиот Залив, тие инвестираат многу во обновлива енергија. Тие исто така сакаат да бидат водечки снабдувачи на зелена енергија. Тие сакаат да ја задржат улогата што ја имаат сега во однос на енергетската моќ, дури и во транзиција“, рече Ризи.
„Потоа имаме други земји, на пример Русија, кои не инвестираат во обновливи извори на енергија и затоа се изоставени“.
Поврзувањето на европските сојузници, главно од Европската унија, е прилично едноставно.
Поврзувањето на Северна Америка и Европа ќе биде политички покомплицирано. Тоа може да испрати сигнал до Русија за силни врски, но годините на Трамп исто така покажаа дека врската САД-ЕУ, особено во НАТО и одбраната, не е нераскинлива.
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.index.hr/vijesti/clanak/sad-i-europa-pripremaju-golem-projekt-buduci-energetski-ratovi-vodit-ce-se-pod-morem/2578128.aspx">VIA)</a></i></b>
<a href="http://vecer.mk">Фото: </a>Профи
