Зад нас е уште една година и таа беше полна со големи и значајни настани кои ќе ја одбележат не само 2025 година, која започнува, туку веројатно и многу други кои доаѓаат потоа.
Во оваа смисла, 2025 година ќе биде, според сите математики, клучна, особено нејзиниот почеток.
Може ли да се запре војната во Европа? На што можете воопшто да се надеваме?
Во претпоставката дека и двете армии се толку исцрпени и уморни што едноставно веќе немаат волја да нападнат или да се бранат?
Фактот што во воените извештаи се спомнуваат можеби најжестоките судири од почетокот на војната на фронт од околу илјада километри, навистина не поддржува оптимизам.
Доналд Трамп има „тајна агенда“?
Има некаков план, но до 20 јануари тешко дека ќе може да чува некоја тајна, освен ако не измисли нова непосредно пред да влезе во Белата куќа.
Според она што го знаеме, односно она што веќе на големо се зборува во медиумите преку протекување информации од луѓето околу него, Трамп смета дека ќе успее да ја запре војната во Украина за да се одложи можноста за нејзин влез во НАТО, за една или две децении.
Во исто време, тој би ја замрзнал сегашната воена ситуација на фронтот за се да остане „како што е“.
Но, како што веќе пишувавме во последните неколку денови и недели, не е јасно како таквиот аранжман има намера да им се „продаде“ на конфликтните страни, кои јавно објавуваат дека ништо од тоа не им се допаѓа.
Трамп е врвниот продавач, пред сè друго, но ова може да биде предизвик за кој тој нема решение. Затоа што Русија веќе многупати кажа дека никогаш нема да се согласи со исход што ќе остави каков било прозорец за членство во НАТО за Украина.
Па, како Трамп мисли дека оваа идеја може да помине? Дали мисли дека Русија, која победува територијално, ќе објави на 21 јануари или ден подоцна на својата јавност и на гледачкиот свет дека Украина „сепак ќе влезе во НАТО, само не веднаш“?
Можеме да го свртиме истото кон Киев. Може ли Зеленски да застане пред Украинците и да каже дека Донбас е изгубен? Дали му е дозволено воопшто отворено да флертува со изјави дека е „привремено изгубен“?
Може да се обиде, но неговото политичко постоење е завршено. Ќе го урнат оние кои и самите знаат дека се е како што се подготвува, но ќе се појават со тврдење дека, па, не се тие што изговориле таков предавнички епилог.
Во вакво сценарио, Русија најмногу би сакала да излезе се и за неа како и за Турција во Сирија. Дека некои порадикални елементи го соборуваат Зеленски и обезбедуваат победа без потреба од натамошно војување.
Во Украина би имало актери кои брзо би извршиле државен удар во Киев и би се преориентирале кон Москва, но таквите потенцијални актери прво би морале да ја пробијат густата разузнавачка одбрана дадена на сегашната администрација во Киев од нејзините западни сојузници. Затоа Русија не може ни да се пробие до таква цел, таа е целосно блокирана, засега.
Сепак, секој може да научи нешто од драматичниот пресврт во Сирија. Асад и сириската армија постоеја со помош на многу силна надворешна поддршка, руска, иранска и либанска (Хезболах).
Но, кога тој „тепих“ почна да се вади, се што беше на него се сруши со таква брзина што навистина не се сеќаваме на такво нешто.
Можеби во случајот со Авганистан, каде американската армија хаотично бегаше од талибанците во 2021 година, но тоа навистина не е споредливо бидејќи всушност се знаеше дека Вашингтон сака да го напушти Авганистан. Американците имаа идеја дека можат да остават зад себе лојалистичка влада во Кабул, но тоа се покажа како едноставно невозможно.
Во случајот со Русија, таа секако немаше намера да се повлече од Сирија, но поради преокупираноста со инвазијата на Украина, таа мораше до одреден степен да ги ревидира своите сили.
Тоа, пак, остави многу простор на терористичките сили од ХТС да организираат и да извршат спектакуларно заземање на земјата буквално за неколку дена.
Клучот беше Турција, која, за разлика од Русија и нејзината војна во Украина, немаше што друго да прави освен да смисли како да ги реализира своите интереси во Сирија.
Сè внимателно подготвија и го чекаа клучниот момент. Им беше јасно дека треба да чекаат Израел колку што е можно повеќе да го ослабне либанскиот Хезболах, бидејќи тоа е всушност единствената конкретна сила што може насилно да ги одбие исламистичките милитанти на теренот.
Тоа го знаеме и од долгите години на сириската војна. Доколку не успееше сириската армија и ако ситуацијата станеше премногу тешка, Хезболах ќе влезеше на сцената и ќе ги уништеше џихадистичките сили на сите фронтови.
Турција и нејзините марионети во Идлиб внимателно гледаа како Израел го разбива јужниот дел на Либан и му нанесува удар по удар на Хезболах, особено откако го убија нивниот долгогодишен лидер Хасан Насрала.
Дека токму тоа беше случај, потврдува и фактот што бунтот и офанзивата на милитантите во Сирија започна буквално веднаш по прекинот на огнот во Либан.
Зошто? Затоа што тие и нивните турски творци заклучија дека тоа ќе биде тоа, дека Израел го уништи Хезболах онолку колку што мислеше и дека сега мора итно да ја започнат својата акција пред да се опорават силите во Либан.
Како што рековме, годината беше полна со геополитички важни настани, но оваа офанзива на ХТС е во своја категорија. Речиси беше невозможно да се поверува дека Алепо падна речиси без испукан истрел, дека ќе падне и Хама додека се уште трае шокот, потоа Хомс и веднаш по Дамаск.
Башар ал Асад сигурно знаел дека ситуацијата во земјата е потенцијално зрела за таков удар, но тешко дека можел да предвиди дека сè ќе се случи толку брзо.
И така Турција ја „доби Сирија“, што е огромен подвиг. Ердоган, кој сепак се труди да одржува добри односи со Русија, бидејќи знае дека никогаш не смее да се доведе во ситуација да зависи само од Западот, веќе им испрати на својот народ, на новите власти во Дамаск, инструкција дека мора да ја третираат Русија деликатно, без разлика што со години убиваше масовно од воздух.
Можно е ХТС да се согласи дури и со преостанатите руски бази во Сирија. На овој начин Ердоган ќе покаже дека има широки раце.
Во исто време, тој ќе го добие остатокот од цела Сирија како своја нова голема база, но прво треба да ги избрка од неа Американците кои кампуваа на истокот на земјата, каде што соработуваат со омразените курдски вооружени групи. .
Ќе има обиди да се втиснат други во приказната за нова исламистичка Сирија, но се ќе оди преку Турција.
Русија, како што рековме, немала време да се занимава со Сирија, барем не во толку голем опус, а ако им остане воздухопловната и поморската база во Медитеранот, ќе бидат повеќе од среќни.
Но, идејата дека ќе го направи во Украина она што го направи Ердоган во Сирија е само желба. Сега и самите знаат како функционира - земјата што се издржува мора прво да остане без поддршка, па потоа се може да се направи со неа.
Украина не остана без поддршка и тешко дека ќе остане таква. Дури и Трамп, кој веројатно искрено го сака тој мир, веројатно нема да ја пушти Украина „да ја пушти низ вода“, згора на тоа, може да ја вооружи повеќе од Бајден за да изврши притисок врз Москва за да ги доведе Русите на преговарачка маса под негови услови.
Имаше многу победници и губитници оваа година, но малкумина загубија колку палестинскиот народ.
Каде се неговите сојузници? Тие навистина веќе не постојат или не можат да дојдат до нив.
Ердоган, кој сака да зборува пред масите за поддршка на палестинскиот народ, многу добро знае дека Сирија, Сирија на Асад, а не оваа адаптирана исламистичка, беше главниот мост за испраќање конкретна поддршка на силите околу Израел, вклучувајќи ги Хезболах и Хамас. Се разбира, синџирот започна со Иран, а сега е прекинат.
ХТС не ни помислува да ги поддржи Палестинците или да направи нешто против Израел, дури и не им пречи фактот што израелската армија ја прошири својата контрола надвор од сепарационата тампон зона околу окупираната Голанска Висорамнина.
Тоа е всушност уште една потврда за тоа колку тие се марионета на Турција, бидејќи Турција е таа на која во основа воопшто не и пречат израелските потези (освен можеби ако ги поддржуваат Курдите) и на тој начин внимаваат да не да му се замерат на Вашингтон.
Влијанието на Иран на Блискиот Исток оваа година дефинитивно е драстично намалено. Тие го загубија своето упориште во Појасот Газа, во Либан, во Сирија... и Израел сега го насочи своето внимание кон уништувањето на Хутите во Јемен.
На таа геополитичка клацкалка Израел се крева. 2024 година беше остварување на толку многу нивни стратешки соништа.
Со тоа извршија страшен масакр врз Палестинците, а некои тврдат дека тоа е геноцид, но од нивна перспектива, повикувајќи се на сегашното раководство, сето тоа се одлични резултати и чекор поблиску до постигнување уште поголеми цели.
За помалку од три недели Доналд Трамп ќе дојде на власт во Америка, што значи дека ќе може уште повеќе!
Се чини дека годината помина речиси целосно со фокус на Украина и Блискиот Исток, а исто така ќе биде и оваа 2025.
Имавме бројни важни настани во Азија, Африка, Латинска Америка, но всушност сè беше во сенка на војните во Украина и на Блискиот Исток. Очигледно е дека и остатокот од светот ги „чека“ овие исходи бидејќи последиците се веќе глобални.
Во случајот со Украина, ние буквално навлеговме во област каде што може да избие нова светска војна.
Секоја година ја завршуваме со преглед на глобалните настани и процеси на конфликти и нивните опасности, но никогаш не сме биле во ситуација да бидеме принудени да ја разгледаме можноста за Трета светска војна.
Многумина во Европа сè уште се недоволно свесни за таа опасност, за вистинската опасност, а не за празниот алармизам што привлекува внимание.
Можеби се зголемува бројот на Европејци, затоа што анкетите покажуваат дека низ целиот континент се зголемува поддршката за брз мир во Украина преку преговори, но повеќето од извршните власти сè уште мислат поинаку и поттикнуваат максимална војна.
Ако го стесниме нашиот поглед од глобална перспектива на локалната и регионалната, што не е наш обичај, првенствено можеме да заклучиме дека ситуацијата е мрачна.
Србија минува низ одредена трансформација и тешко е да се каже во какво издание ќе заврши. Годината ја одбележаа многубројни демонстрации против претседателот Александар Вучиќ и не би чудело доколку во одреден момент тие отечат до тој степен што бранот ќе го однесе него и целата постоечка партија.
Иако опортунистите веќе чекаат „во заседа“, ретко кој може да тврди дека непријателството кон властите во Србија е оправдано.
Продажбата на националните интереси, доведувањето до потенцијално огромен еколошки проблем преку отворањето на рудник за литиум за британско-австралиската корпорација Рио Тинто, но и празната реторика, сето тоа заедно, со општо незадоволство, создава потенцијално експлозивна ситуација која води до државен удар.
Народот на Србија секако има право да се бори за својата подобра иднина, а ако има мудрост, ќе може барем да се обиде да го спречи веќе познатото сценарио каде отстранувањето на една непогодна гарнитура резултира со друга чиј интерес е подеднакво на дневен ред.
Во исто време, однесувањето на официјална Хрватска кон внатрешните проблеми на Србија често е срамно.
Неодамна имаа прв круг претседателски избори и соодветни дебати, а во нив Србија беше една од главните теми. Хрватските политичари отворено поддржуваат мешање во внатрешните работи на Србија, што е лошо на многу нивоа.
Има и владејачка група која ја поддржа народната мобилизација што ја видовме во Србија, но тоа не значи дека би поздравиле да биде поддржана од, да речеме, Унгарија.
Немешањето во внатрешните работи на другите земји, особено на соседните земји, треба да биде основа на добрите односи. За жал, Хрватска си дозволи да биде мегафон на вентрилоквистите од интеграциите што ја стиснаа до тој степен што веќе нема свое или автентично мислење. Дотолку повеќе причина да се занимаваме со ваква официјална политика уште помалку.
Што се однесува до вториот круг од претседателските избори, кој ќе се одржат на 12 јануари, тоа треба да биде пријатно антиклимактичко искуство.
Зоран Милановиќ, за кој може да се каже дека поминал низ бројни еволуции на политички ставови, моментално се залага за неколку многу рационални идеи и се додека се држи до нив не мора да се грижи за поддршката од народот. Да се биде за ставање крај на војната во Украина е чин на не само коректна туку и храбра политика.
За неговиот противкандидат Драган Приморац од ХДЗ, доволно е да се каже дека и денес се фали со блиското пријателство со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху. За тоа е потребна гротескна доза на лична суровост.
Дали е можно да се дочека 2025 година барем со доза на оптимизам? Се разбира, „благодарение“ на војната во Украина.
Светот плива во проблеми, од економска нееднаквост, климатска катаклизма, хаотични миграции до потенцијални нови пандемии кои некои едвај чекаат да соберат невидено богатство, но можеме барем да мислиме дека можеме да го решиме сето тоа - некако, со голема идеја, повисоко ниво на свесност, мала борба која станува голема, со непоколеблива верба во колективниот човечки потенцијал.
Но, војна, онаа која би била масовна во однос на географијата и уништувањето...
Тоа веќе не можеме да го „решиме“, ни останува да се надеваме дека некако ќе го преживееме, но тоа не е загарантирано.
Од таа перспектива, сите други проблеми одеднаш стануваат помали.
Спречувањето на ескалација на војната е најголемото, најважното и егзистенцијално прашање.
Да се надеваме, значи, дека навистина е на крајот, а чувството дека сме биле на работ и „излеговме“, некако, можеби ни дава попозитивен поглед на светот околу нас.
Во секој случај, сакале или не, свесни сме дека она што моментално се случува, особено она што е пред нас, овој исход, овој врв на глобалната тензија, е историски момент што ќе не следи до крајот на нашето живеење.
21 век ќе биде целосно обележан со овие настани, без разлика на нивниот исход.
Секако, се надеваме на најдоброто.
Дека ќе излеземе, дека ни се даваат многу повеќе шанси за личен и колективен раст, дека иднината не е однапред напишана - со оваа идеја ја дочекуваме 2025 година.
Да имате добра година, мирна и полна со мали и големи среќни моменти!
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.advance.hr/tekst/veliki-pregled-godine-i-suocavanje-s-2025-covjecanstvo-zasluzuje-drugu-sansu-mada-nije-sigurno-hoce-li-je-i-dobiti-ako-se-izvucemo-ovo-sto-je-pred-nama-obiljezit-ce-nas-do-kraja-zivota/">VIA)</a></i></b>
