Во последните месеци низ Европа избувнаа мистериозни пожари и разни други навидум случајни дејства на саботажа, за кои властите тврдат дека се поврзани со еден заеднички фактор - сите тие се некако поврзани со Русија.
Руските закани за НАТО откако им дозволија на украинските сили да напаѓаат цели на руска територија со западно оружје стануваат се поексплицитни, па американските одбранбени претставници минатиот викенд го подигнаа нивото на безбедносна тревога во воените бази во Европа.
Безбедносната ситуација во Европа е прилично мрачна во последните месеци. Како што оценува <a href="https://edition.cnn.com/2024/06/30/europe/russia-hybrid-war-nato/index.html">Си-Ен-Ен</a>, Москва сака да се спротивстави на НАТО, но не се осмелува да се бори против западната воена алијанса на бојното поле, и наместо тоа води хибридна војна.
Кога некој неуспешно се обиде да запали автобуска гаража во Прага на почетокот на овој месец, подметнувањето пожар не привлече големо внимание, се додека чешкиот премиер Петр Фиала не објави дека е „многу веројатно“ Москва да стои зад тоа.
Обвинението предизвика тревога меѓу безбедносните службеници и владите бидејќи неколку слични инциденти се случија низ Европа во последните месеци.
Мета на пожар беше Музејот на окупацијата во Рига, во март изгоре магацин во Лондон, а во мај трговски центар во Варшава.
Полицијата во Германија уапси неколку лица осомничени за планирање експлозии и подметнување пожари во април, а француските власти започнаа антитерористичка истрага откако уапсија осомничен производител на бомби, кој беше повреден во неуспешна експлозија на почетокот на овој месец.
Повеќекратни хакерски напади и инциденти со шпионирање се забележани во различни европски земји, вклучително и неодамна во Хрватска, каде руски хакери ја презедоа одговорноста за нападите.
Европската унија ги обвини Русија и Белорусија дека миграцијата ја претвораат во оружје со испраќање на баратели на азил од трети земји на нивните граници. Имаше и неколку сомнителни напади врз поединци на европско тло - руски пилот на хеликоптер кој пребегна на украинската страна беше пронајден убиен во Шпанија, а близок соработник на покојниот руски опозициски лидер Алексеј Навални беше нападнат со чекан во Литванија.
Сите овие инциденти, гледани изолирано, не изгледаат како големи настани, но земени заедно го претставуваат она што безбедносните експерти го нарекуваат хибридна војна на Русија против Западот.
„Ни се заканува нешто што не е вистински воен напад, а тоа се овие хибридни закани... сè од мешање во нашите политички процеси, (поткопување) на довербата во нашите политички институции, дезинформации, сајбер напади (...) и саботажа против клучната инфраструктура“, изјави неодамна генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг.
<b>Акции под прагот на вооружен конфликт</b>
Род Торнтон, експерт за одбрана од Кралскиот колеџ во Лондон, истакнува дека постои шема на напади што е поврзана со Русија.
„Дефинитивно има зголемување во последните неколку месеци во овие конкретни типови на операции. Тоа е нешто што Русите го засилуваат“, вели Торнтон.
Москва не ја презеде одговорноста за ниту еден од нападите, но рускиот претседател Владимир Путин јасно стави до знаење дека војната во Украина ја гледа како дел од поширок конфликт со НАТО и дека неговиот режим ја гледа владата во Киев како обичен застапник за Запад.
И со секое зголемување на помошта од Западот за Украина, без разлика дали преку нови испораки на оружје или со воведување нови санкции кон Русија, Кремљ ја зголемува состојбата.
Но, Торнтон истакнува дека Русија прибегнува кон кампања на саботажа како алтернатива на целосна војна со НАТО, што, како што вели, би било катастрофа за Русија.
„Одамна е дел од руската воена доктрина да се обиде да избегне обид да се спротивстави на НАТО на бојното поле, бидејќи знаат дека ќе загубат од силите на НАТО.
<b>„Провоцира одговор на НАТО со член 5“</b>
Со намерно држење на нападот под прагот на вооружен конфликт, Русија се надева дека ќе посее посилни поделби во НАТО, бидејќи не постои јасен план како да се дејствува во такви околности.
„НАТО работи само кога сите земји-членки на НАТО дејствуваат обединето. Не е добро ако САД, Велика Британија, можеби Франција кажат „ајде да го направиме ова против Русија“, и ако другите земји речат „па, знаеш, не сакаме направете го тоа, мора да почекаме со ова“.
Никол Волков, експерт за Русија во американскиот тинк-тенк Институт за проучување на војната (ISW), вели дека главната цел на Москва во моментов е да го прекине протокот на западна воена помош за Украина.
„Овие хибридни операции се дел од воените напори на Русија да ја ослабне решителноста на Западот да ја поддржи Украина и да го поткопа единството во Западот“, вели Волков и предупредува дека Русија можеби се подготвува за подиректен конфликт на долг рок.
„Од пред војната, Русија ги спроведува овие хибридни операции против НАТО, Западот, ЕУ, заедно со обидите да ги подобри своите конвенционални воени капацитети за потенцијален иден конфликт со НАТО“, додава тој.
Аналитичарите тврдат дека Москва со години ги зајакнува своите единици за хибридна војна. Најочигледен знак за тоа, велат тие, било промоцијата на озлогласениот шпион-мајстор Андреј Аверјанов на највисоко ниво на руската воената разузнавачка служба ГРУ во 2020 година.
Аверјанов, наводно, го надгледувал труењето со нервен агенс „Новичок“ во 2018 година на поранешниот двоен шпион Сергеј Скрипал и неговата ќерка Јулија во Солсбери, Англија, и експлозијата во 2014 година во складиште за муниција во Чешка, во која загинаа две лица.
Сега, како заменик-шеф на ГРУ, тој се бара во Чешка поради неговата улога во експлозијата во градот Врбетице. Русија, се разбира, постојано ја негираше својата вмешаност во двата настани.
<b>„Чекајќи го нивниот голем ден“</b>
„Тој претходно беше началник на единицата 29155, која е позната по учеството во нападот во Солсбери, се обидоа да организираат државен удар во Црна Гора, извршија операции за дестабилизација во Молдавија и Македонија“, вели Олександр Даниљук, соработник во лондонскиот тинк-тенк Royal United Services Institute (РУСИ) и поранешен украински функционер за одбрана и странско разузнавање.
„Неговото унапредување и создавањето на нов Оддел за специјални активности, кој има нови овластувања да регрутира сопствени средства... е многу силен показател дека Русија се обидува да ги прошири своите способности“, додаде тој.
Чешката полиција соопшти дека осомничениот пироман во неодамнешниот инцидент на автобуската станица е 26-годишен странец кој во Чешка пристигнал само пет дена порано.
Премиерот тврдеше дека човекот е платен. Аматерскиот карактер на нападот во Прага - сторителот не успеал да предизвика значителна штета и бил фатен - одговара на позната шема.
„Во моментов, повеќето од овие луѓе се само изведувачи платени од ГРУ, тие не се обучени да вршат вакви операции, Русите може да ги гледаат како механизам за тестирање за да утврдат каде се слабостите на Западот кога станува збор. на клучната национална инфраструктура“, рече Даниљук, наведува Си-Ен-Ен.
Сепак, повеќето од досега откриените напади биле релативно помали инциденти, што укажува на тоа дека целта не е толку да се нанесе најголемата можна штета колку да се заплаши локалното население.
„Целта е да се скрши волјата на граѓаните и да се скрши поддршката за Украина, притисок врз вашата поддршка за Украина“, објаснува експертот за безбедност Олга Лаутман од Центарот за анализа на европската политика, кој е специјализиран за поврзаноста на организираниот криминал и разузнавачките операции во Русија.
Многу од нападите беа придружени со кампања за дезинформации дизајнирана да ја префрли вината од Русија.
Елфс, група чешки волонтери активисти кои ги следат, анализираат и се борат против кампањите за дезинформација на Интернет, велат дека кампањите за дезинформација се обиделе да го банализираат нападот на автобуската станица и да ја дискредитираат чешката влада.
Еден наратив се обиде да го прикаже обвинувањето дека Русија стои зад подметнувањето пожар како обид да се одвлече вниманието од лошите перформанси на владата на изборите за Европскиот парламент, додека други се потсмеваа на фактите, велејќи дека нападот погодил само неколку автобуси.
„Имате терористички напади и во исто време операции за дезинформации кои ги обвинуваат политичарите на власт, кои тврдат дека тоа е причината зошто Германија или Полска или САД не треба да ја поддржуваат Украина бидејќи ова не е нивна војна“, објаснува Лаутман.
Кампањите за дезинформација одат рака под рака со сајбер напади - повеќе земји низ Европа претрпеа опсежно хакирање во последниве месеци. Но, Торнтон верува дека овие инциденти се веројатно само почеток.
„Она што руските сајбер оперативци го прават сега е тестирање на слабостите во системите за сајбер безбедност, подметнување малициозен софтвер, одредување каде и како да нападнат без да го направат тоа сега. Тие ќе го чекаат големиот ден кога ќе им биде потребно“.
<b>Американците го кренаа алармот</b>
И додека руската хибридна војна се интензивира и неодредени закани продолжуваат да пристигнуваат од Кремљ поради употребата на западно оружје со долг дострел од Украина на нејзина територија, американските одбранбени претставници го подигнаа нивото на тревога во базите во Европа, иако тврдат дека немаат конкретни разузнавачки информации за можни руски напади врз базите на САД, како што пишува „<a href="https://www.nytimes.com/2024/07/01/us/politics/us-bases-alert-level-russia.html">Њујорк тајмс“.</a>
Секој таков напад од Русија, отворен или прикриен, би бил значајна ескалација на нејзината војна во Украина, додека Русија ги засилува диверзантските акции во Европа, надевајќи се дека ќе го попречи протокот на помош за Украина. Досега ниту една американска база не била цел на нападите, но американските власти велат дека подигнувањето на нивото на тревога може да им помогне на нивните воени сили да одржат високо ниво на будност.
Од самиот почеток, американските власти проценија дека Путин нема намера да ја прошири војната надвор од границите на Украина, но зголемената помош од САД и Европа и олеснувањето на ограничувањата за употреба на западно оружје против Русија предизвикаа шок во Москва.
Неодамнешните пораки од Кремљ ги натераа некои американски и европски претставници да бидат екстра претпазливи. Украинските напади со западно оружје, особено на Крим, се покажаа ефикасни, оштетувајќи ги руските воени логистички центри и дополнително ја ослабнаа руската Црно Морската флота. Но, тие успеси ја принудија Москва да бара начини за одвраќање на понатамошни напади.
Во последните месеци Русија ги засили диверзантските акции во различни области во Европа.
Воените бази, кои обезбедуваат обука, разузнавачка и друга поддршка за Украина, би можеле да бидат логична цел за продолжување на таа кампања, дури и ако нема конкретни разузнавачки информации дека Русија размислува за таков напад.
Од сега, американските воени бази во Европа се во состојба на „чарли“, второ највисоко ниво и највисоко ниво на подготвеност што може редовно да се одржува во подолг временски период. Минатиот викенд, Даниел Деј, портпарол на американската команда за Европа, рече дека од персоналот се бара да биде внимателен и подготвен во секое време.
Во соопштението објавено во понеделникот, Европската команда рече дека официјалните лица нема да ги опишат мерките што ги преземаат за да ја заштитат нивната оперативна безбедност.
„Нашето зголемено ниво на претпазливост не е поврзано со ниту една закана, туку (произлегува) од високиот степен на претпазливост поради комбинација на фактори кои потенцијално влијаат на безбедноста и заштитата на американските сили на европската сцена“, се вели во соопштението, како што објави NYT.
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/u-europi-vec-tinja-rat-sve-sto-vidite-cini-se-slucajno-no-to-je-samo-priprema-putin-ceka-svoj-veliki-dan-15477738">VIA)</a></i></b>
<a href="http://vecer.mk">Фото:</a> принтскрин Х
