Изборниот успех на десничарската Алтернатива за Германија (AfD) на покраинските избори во Тирингија и Саксонија, како и дебаклот на партиите што ја сочинуваат германската сојузна влада, содржат важни лекции за цела Европа.
Среде бројните медиумски и политички коментари, залудно се бара објаснување зошто, осум децении по крајот на нацистичката диктатура, една десничарска радикална партија повторно може да стане најголемата партија во германскиот покраински парламент?
На 1 септември, АфД постигна резултат од 32,8 отсто на покраинските избори во Тирингија и 30,6 отсто во Саксонија. Тој процент на гласови е речиси еднаков на она што го добија нацистите на последните избори за Рајхстагот во ноември 1932 година, пред да ја преземат власта, 33,1 отсто.
АфД сега е убедливо најсилната фракција во покраинскиот парламент во Тирингија и само еден мандат зад ЦДУ во Саксонија.
Партиите на германската федерална коалициска влада - Социјалдемократите (СПД), Зелените и Слободните демократи (ФДП) беа строго казнети од гласачите. Заедно, тие освоија само 10,2 отсто од гласовите во Тирингија, помалку од една третина од она што го доби АфД. Во Саксонија постигнале вкупно 13,3 отсто.
Главната причина за овој политички пресврт не лежи во карактерот на АфД и нејзиниот локален лидер Бјорн Хоке, кој според судскиот налог може да се опише како „фашист“.
Наместо тоа, треба да се објасни како производ на поместувањето надесно на сите мејнстрим партии, особено на т.н. „Левичарите“ во сегашната коалиција. Ја отворија вратата на АфД и дозволија да се крене.
Откако СПД, Зелените и ФДП ја презедоа федералната влада пред речиси три години, тие поминаа низ невидена промена надесно. Секој аспект од нивната политика е обележан со војна и воено оружје. Тие речиси го удвоија воениот буџет и ја поддржаа Украина во војната против Русија со испорака на оружје во вредност од 23 милијарди евра, повеќе од која било друга земја освен САД.
Тие се согласија да стационираат американски ракети со среден дострел на германска територија, оружје што може да стигне до Москва и ќе ја направи Германија основно бојно поле во случај на нуклеарна ескалација.
За прв пат по поразот на армијата на Хитлер, германските тенкови повторно влегоа во руско тло.
Германската влада соработува со властите во Киев, кои строго го потиснуваат секој отпор кон војната и отворено ги величаат соработниците на нацистите од Втората светска војна кои учествуваа во холокаустот.
Во исто време, германската влада го оправдува секое израелско воено злосторство повикувајќи се на „германската одговорност за холокаустот“ - ова размислување не важи за Русија, и покрај фактот што повеќе од 25 милиони луѓе во Советскиот Сојуз загинаа поради германската војна за уништување, внимателно испланиран геноцид. Во самиот Ленинград, германската опсада однесе 1,1 милион жртви - главно жени, деца и цивили.
Во Газа, германската влада безусловно ги поддржува злосторствата против Палестинците. Секое лице кое протестира против тоа или дури и го критикува ќе биде оцрнувано, заплашено и прогонувано. Демонстрациите и пропалестинските здруженија се забранети, а антивоените активисти се апсат и затвораат.
Дали ова звучи како „либерална лева“ владина земја? Како што споменавме, владејачката коалиција е таа што од самиот почеток се лизга кон типични десничарски политики, а тоа сега предизвикува, во најмала рака, хаотични резултати.
Многумина се изненадени, но причината не ја бараат во предавството на гласачите од страна на т.н. „Семафор коалиција“ предводена од Олаф Шолц.
Победникот на изборите во Тирингија, Бјорн Хоке, негира дека застапува каква било нацистичка идеологија. Тој често одговара на своите критичари со тврдењето дека во денешна Германија „секој што ги критикува владејачките партии се опишува како нацист“.
52-годишниот политичар е квалификуван наставник по историја и го предаваше предметот 13 години пред да се сврти кон политиката во 2014 година. Но, што и да тврди, пресудите кои го нарекуваат „фашист“ не се неосновани.
Референците на Хоке за нацистичката ера станаа поочигледни откако тој се приклучи на АфД во 2013 година.
Во 2019 година, германски суд пресуди дека Хоке може законски да се опише како „фашист“ врз основа на „проверлива фактичка основа“.
Во 2024 година, тој двапати беше осуден за употреба на забранети нацистички слогани. Во јули, регионалниот суд во Хале пресуди дека тој го користел слоганот на Хитлеровиот Штурмабтајлунг (СА - познати како Браун кошули) - „Сите за Германија“ - за време на предизборниот митинг на неговата партија во ноември 2023 година. СА беше паравоена група која ги тероризираше политичките противници и Евреите, особено на почетокот на нацистичкиот режим.
За време на изрекувањето на пресудата, судијата рече дека Хоке, како историчар, требало да знае дека со користење на таа парола прави кривично дело. Тогаш Хоке мораше да плати казна од 16.900 евра за користење на симболот на неуставна и терористичка организација. Но, во мај 2024 година, Хоке повторно беше казнет со истото обвинение откако го употреби слоганот на СА во говорот на кампањата.
На многумина им е јасно што претставува подемот на АфД, но овој подем не доаѓа сам по себе.
Коалицијата СПД/Зелени/ФДП безмилосно ги префрла трошоците на своите политики врз работниците и најранливите слоеви на општеството со намалување на трошоците за социјална помош, основна грижа за децата, образование, здравство, инфраструктура и животна средина. Додека цените на акциите и богатството на богатите продолжуваат да растат благодарение на дарежливите владини пакети за спас, реалните приходи на работниците опаѓаат.
Во ова реакционерно опкружување, АфД напредува и намерно се промовира од владејачката елита. Особено во охрабрувањето на шовинизмот против бегалците, владејачката коалиција и опозициската Христијанско-демократска унија (ЦДУ) се обидуваат да ја надминат АфД.
Баш синоќа стигна веста дека Германија привремено ја враќа контролата над границите со цел да се спречи илегалната миграција (хаотичната имиграција претходно ја одобруваа сите).
Кога СПД дојде на власт во 1998 година, во сојуз со Зелените, ги уништи социјалните достигнувања од претходните децении со Агендата 2010 и создаде голем сектор со ниски плати, кој претходно не постоел во Германија.
За време на канцеларот Олаф Шолц, СПД ја доведе оваа работа на уништување до својата кулминација. Што и да остане од социјалната држава и демократските права ќе биде жртвувано на воената машина.
СПД, која одамна престана да биде работничка партија, ги застапува интересите на корпорациите, банките, државниот апарат и германскиот милитаризам, исто како и сите други „големи“ партии. Тие не се способни да понудат решение за итни социјални проблеми што ги мачат милиони луѓе. Истото важи и за Зелените, партијата на богатата, себична урбана средна класа.
Ова им овозможува на десничарските демагози од АфД да го искористат социјалното незадоволство во своја полза.
Да, од една страна, АфД го критикува испраќањето оружје во Украина, што привлекува голем број гласачи, но истовремено бара уште поголеми воени трошоци и повторно воведување на задолжителен воен рок.
АфД се залага за ограничување на правото на штрајк и авторитарна полициска држава.
Партијата на левицата (Die Linke) сега исто така пропадна. Во Саксонија партијата се бореше за повторно влегување во покраинскиот парламент. Во Тирингија, каде партијата ја води владата 10 години, Die Linke изгуби речиси две третини од гласовите и беа отстранети од власта. „Die Linke“ сега, на запрепастување на нивните до неодамна гласачи, прави се што може за да и помогне на десничарската ЦДУ да добие сигурно мнозинство.
Влијанието на АфД е особено силно во источна Германија, која никогаш не се опорави од индустриското уништување по повторното обединување и последиците од Агендата 2010 година. Но, нејзиното влијание се шири и на запад од земјата. На национално ниво, АфД има поддршка меѓу 16 и 19 отсто, според анкетите.
Неможноста на таканаречените „левичарски“ или „демократски“ партии да одговорат на најосновните општествени и демократски потреби на масите ги тера гласачите кон десничарските и фашистичките партии.
Социјалното незадоволство и противењето на милитаризмот и војната се зголемуваат кај огромното мнозинство работници и млади. Но, им треба јасна политичка насока. Во отсуство на опции, АфД им се наметнува речиси како единствена алтернатива - целосно оправдувајќи го самото име на партијата.
Сахра Вагенкнехт, поранешна лидерка на партијата Die Linke, навреме побегна од бродот што тоне и основаше нова партија заедно со другите колеги - BSW (Сахра Вагенкнехт Алијанса).
Сахра Вагенкнехт обвинува за серија последователни изборни неуспеси за партијата Die Linke (чиј национален удел во гласовите падна од 12% во 2009 година на 5% во 2021 година) за нагласување на политиките кои се борат против сексистичката, расистичката или хомофобната дискриминација, на сметка на економски прашања.
Според неа, работничката класа повеќе не е препознаена во дискурсот на денешната левица и се врти кон екстремната десница, АфД, која станува примател на протестни гласови.
BSW освои многу добар резултат во сегашните две источни германски покраини - во Тирингија добија 15,8%, а во Саксонија 11,8%.
Но, кој е конечниот резултат? Само фрагментацијата на електоратот (во Тирингија партијата Die Linke доби 13,1%, а во Саксонија 4,5%).
Во секој случај, од сите овие ситуации, АфД има најголем политички профит.
Единствената среќа во оваа несреќа е нивниот декларативен став против војната во Украина, а овој став се должи на фактот што зад АфД стои гранка на моќната германска капиталистичка елита која правеше добар бизнис со Русија (енергетски компании итн.) и сакаат да се вратат на профитабилни позиции.
Можеби згодна последица од сето ова ќе биде притисокот да се стави крај на милитаризмот и да се поддржат мировните преговори (но преку притисок врз Киев, не само врз Москва).
Меѓутоа, прашање е какви ќе бидат многубројните други последици од подемот на АфД, за Германија и Европа, а голем дел од тоа ќе стане појасно на сојузните избори што ќе се одржат во Германија на крајот на септември следната година.
Дотогаш, под услов актуелната власт да продолжи со овие политики, АфД може да собере многу повеќе гласови, а дали се „протестни“ или не, не се брои на изборите.
<b><i>(Vecer.mk<a href="https://www.advance.hr/tekst/teska-izdaja-biraca-dovela-je-do-trijumfa-afd-a-na-istoku-njemacke-njihovo-protivljenje-militarizmu-u-ukrajini-pozitivna-je-stavka-iako-ne-proizlazi-iz-pacifizma-ali-tu-su-i-brojne-neugodne-posljedice/"> VIA)</a></i></b>
