Од 10 ноември за влез во ЕУ се менуваат правилата и постапката. Ќе мора да се пријавите и влезот да ви биде одобрен. На 10 ноември ќе стапи на сила EES (Entry-Exit или Entry-Exit System), а до средината на 2025 година системот ETIAS, чија главна карактеристика е воведувањето на т.н. инстант виза. Како, детално, изгледа таа процедура?
Новите правила се однесуваат на т.н трети земји чии граѓани досега најчесто влегувале во ЕУ без визи, иако не биле членки на ЕУ.
Освен за влез во ЕУ, правилата ќе важат за патување во вкупно 30 европски земји: за сите членки на ЕУ освен Ирска и Кипар, како и за Лихтенштајн, Норвешка, Исланд и Швајцарија.
Системот EES ќе биде функционален на сите граници на ЕУ, било да се тоа аеродроми, пристаништа или копнени граници.
ЕЕС системот на ЕУ беше замислен како одредена „контролна зона“ на сите надворешни граници на Шенген зоната, со цел да се укине печатот на пасошите при преминување на границата, но пред се да се овозможи поголема контрола на патниците кои доаѓаат од трети земји основните задачи на системот ќе бидат да го контролира правилото „90 во рок од 180 дена“ кое се однесува на дозволената должина на престој во земјите од Шенген зоната.
За граѓаните на земјите кои се во визен режим, како што е Македонија, процедурата ќе вклучува и информации од добиената виза, како што се бројот на налепницата за краткорочна виза, шифрата со три букви на земјата-членка на ЕУ која ја одобрила визата и датумот на истекување на визата.
Само соодветно овластен персонал на националните власти на секоја земја-членка на ЕУ ќе има пристап до системот за внесување, менување, бришење и споредување на податоци. Тоа може да бидат гранични власти, визни власти и имиграциски власти.
Спроведувањето на ЕЕС беше планирано за 2021 година, но беше одложено и поради пандемијата на корона вирусот и поради технички проблеми, а потоа и Франција побара негово краткорочно одложување поради Олимписките игри.
<b>Како ќе функционира системот EES?</b>
Како што е објаснето, системот ќе вклучува земање отпечатоци и фотографирање при преминување на која било надворешна граница на Шенген зоната. Системот ќе функционира така што патникот се приближува до автоматизирана точка каде што ќе ги скенира своите отпечатоци од прсти, патната исправа (пасош) и ќе се фотографира.
Овие уреди или киосци, како што уште се нарекуваат, ќе ги евидентираат сите суштински податоци и тоа лични податоци (име, презиме, датум на раѓање, националност, пол), вид на документ што се користи за патување, шифра со три букви на земјата која го издал патниот документ, документите за датумот на истекување, датумот и времето на влез/излез од земјата на Шенген зоната, точната влезна точка (гранична точка), органот за овластување, отпечатоци од прсти (освен за деца под 12 години) и/или фотографија.
Системот, кој ќе го замени печатот во пасошот, ќе ги користи овие податоци за да изгради биометриски профил за сите патници од трети земји кои влегуваат во ЕУ.
По „чекирањето“ во киоскот, граничниот службеник ќе ги провери податоците во системот, по што ќе се овозможи влез во земјата на Шенген зоната или ќе биде одбиен доколку постои валидна причина за тоа.
Како што дознаваме, во првата фаза, кога ќе се воведе ЕЕС, ќе има можност за регистрација на самите граници.
Друга работа за која имаше многу нејаснотии е дали оваа процедура ќе се спроведува при секое патување во земјите на ЕУ. И како што стојат работите во моментов, одговорот е - не.
Така, кога ќе ви го направат профилот со отпечатоци од прсти и фотографија, тој ќе важи следните три години, па секогаш кога ќе влезете во ЕУ ќе ги скенирате само пасошите.
Исклучоци ќе бидат ако вашите податоци се променат или ако го промените пасошот.
Како што најавија надлежните, ЕТИАС ќе биде многу лесен, брз и едноставен, иако ќе вклучува луѓе кои планираат патувања од туристички, деловни или некои други причини.
Македонските граѓани кои планираат патување во ЕУ ќе треба да пополнат онлајн апликација, која не треба да одземе повеќе од десет минути од нивното време.
Ќе содржи, меѓу другото, барања за давање лични податоци, податоци за пасош, земјата во која првпат патувате, информации за можно криминално досие, забрана за посети на одредени земји.
Сите апликанти на возраст од 18 до 70 години за оваа услуга ќе треба да платат седум евра, додека за малолетниците ќе биде бесплатна, а нивните податоци ќе треба да ги пополнат и испратат нивните родители. Плаќањето ќе се врши исклучиво со платежна картичка.
Неколку минути подоцна, иако според најавите во пракса тоа може да потрае и до 72 часа, треба да добиете одговор на вашата е-пошта за прифаќање на барањето за „инстант виза“ кое ќе важи три години (секој престој до 90 дена) или колку време ви е валиден сегашниот пасош.
Со овој документ, откако ќе ја внесете земјата што ја наведовте како прва дестинација, ќе можете да ги посетите сите други земји од Европската Унија.
Така, од 10 ноември, влезот на граѓаните на Македонија (како и на 60 други земји) на територијата на ЕУ ќе се заснова на системот „Добар ден. Вашите пасоши, ве молам. Мора да земеме и отпечатоци од најмалку четири прсти. Ајде само да те сликаме. Ви благодарам и имајте убав престој“.
Граѓаните на Македонија ќе го најдат системот EES на секој чекор, практично каде и да одите. Без разлика дали се работи за Унгарија, Грција, Хрватска, Романија или Бугарија.
