Ден за борба против дијабетес: СООДВЕТНА ТЕРАПИЈА Е МНОГУ ВАЖНА, А ШТО МОЖЕ САМИ ДА СИ ПОМОГНЕТЕ

Повеќе од 800 милиони возрасни луѓе во светот имаат дијабетес, што е двојно повеќе од претходните процени, а повеќе од половина од нив на возраст од 30 и повеќе години не се лекуваат, покажа новото истражување на медицинскиот списание „Лансет“ (The Lancet).

Во светот во 2022 година околу 828 милиони луѓе над 18 години биле заболени од дијабетес од типот 1 и 2. Во студијата е наведено дека кај возрасните лица над 30 години, односно 445 милиони или 59 отсто од нив не се лекуваат од дијабетес.

Во Македонија има околу 120 илјади лица со поставена дијагноза дијабетес. Од нив, приближно 45 илјади се на инсулинска терапија. Според податоците од Институтот за јавно здравје (ИЈЗ), во Македонија, според регистарот за шеќерна болест за 2022, бројот на новодијагностицирани болни со дијабет изнесува 7,737 случаи.

Глобалната стапка на дијабетес се удвои од 1990 година од околу седум на 14 проценти, главно поттикната од зголемувањето на случаите во земјите со низок и среден приход.

Светската здравствена организација (СЗО) претходно процени дека околу 422 милиони луѓе ширум светот имаат дијабетес, хронична метаболистичка болест која вклучува покачени нивоа на шеќер во крвта што може да го оштети срцето, крвните садови, нервите и другите органи доколку не се лекува.

Дијабет тип 1

Дијабетот тип 1 (инсулин-зависен дијабет, јувенилен или детски дијабет) се карактеризира со целосно отсуство на секреција на инсулин од панкреасот и бара дневна администрација на инсулин. Причините за него се непознати, но се претпоставува дека се јавува автоимуна деструкција на β-клетките на панкреасот. Главни симптоми се зголемена екскреција на урина (полиурија), жед (полидипсија), глад (полифагија), прекумерно губење на тежината, замор и друго.

Дијабет тип 2

Дијабетес тип 2 (инсулин-независен дијабет) сочинува над 90% од сите случаи. Тој најчесто  е резултат на неефикасната употреба на инсулинот од телото. Физичката неактивност, прекумерната телесна тежина, исхраната како и фамилијарната историја се главните причини за Дијабет тип 2. Главните симптоми се генерално слични со тие на Дијабетот тип 1, но често се помалку изразени. Како резултат на тоа, дијабетот може да се дијагностицира неколку години од почетокот на болеста, откако веќе се јавени компликации. Поради оваа причина, важно е да се внимава на факторите на ризик.  Дијабетот тип 2 се почесто се јавува и кај помладата популација.

Најчести симптоми на дијабетес:

Зголемено чувство на жед, зачестено уринирање и будење навечер за да се мокри,необјаснето губење на телесна тежина, зголемена потреба за храна, особено благо, замор, премаленост,

проблеми со вид, чести инфекции (уринарни, кожни, на непце, вагина, мочен меур), потешко затворање на рани и дигестивни нарушувања.

Гестациски Дијабет

Гестациски дијабет е состојба на покачени вредности на шеќерот во крв, но под оние дијагностички вредности за дијабетот. Тој се јавува за време на бременоста. Жените со гестациски дијабет се изложени на зголемен ризик од компликации за време на бременоста и породувањето. Овие жени и нивните деца имаат зголемен ризик за јавување на Дијабет тип 2 во иднина.

За луѓето со ризик од дијабетес тип 2 , важно е да се знае вашиот ризик и што да се направи за да се поддржи превенцијата, раната дијагноза и навременото лекување.

За луѓето кои живеат со дијабетес , свесноста и пристапот до точните информации и најдобрите достапни лекови и алатки за поддршка на грижата за себе е од витално значење за одложување или спречување на компликации.

За здравствените работници , потребен е пристап до доволна обука и ресурси за рано откривање на компликации и обезбедување на најдобра можна нега.

Фактори на ризик за Дијабет: Семејна историја на дијабетес, прекумерна тежина, нездрава исхрана, физичка неактивност, зголемување на возраста, висок крвен притисок, етничка припадност, нарушена толеранција на гликоза (IGT), историја на гестациски дијабетес и лошата исхрана за време на бременоста.

Што може да се смениме во исхраната

Избор на вода, кафе или чај наместо овошен сок илидруги засладени пијалоци со шеќер, најмалку три порции зеленчук секој ден, до три порции свежо овошје секој ден, избор на јаткасти плодови, парче свежо овошје или незасладен јогурт за ужина, ограничување на внесот на алкохол до максимум два стандардни пијалоци дневно, избор на посни парчиња бело месо, живина или морска храна наместо црвено или преработено месо и избор на путер од кикирики наместо чоколаден намаз или џем, избор на леб од цели зрна, ориз или тестенини наместо бел леб, ориз или тестенини, избор на незаситени масти (маслиново масло, масло од канола, масло од пченка или сончогледово масло) наместо заситени масти (путер, жито, животински масти, кокосово масло или палмино масло.

Секое движење е добро, а посебно за да се намали ризикот од дијабетес тип 2. Треба да се стреми кон најмалку 150 минути аеробни вежби со умерен интензитет (на пример, пешачење, џогирање, пливање или возење велосипед) неделно, распоредени во текот на неколку дена, можеби во пократки периоди од 10-15 минути. Тренингот за сила има и свои предности. Можете да ја зголемите мускулната маса и да ја подобрите чувствителноста на инсулин и контролата на гликозата со користење на тегови или ленти за отпор за зајакнување на мускулите.

Дијабетесот е значаен глобален предизвик за здравјето и благосостојбата на луѓето, семејствата и земјите. Владите мора да ги преточат зборовите во дела за да овозможат достапен и непрекинат пристап до грижа за дијабетесот за сите луѓе на кои им е потребна и да помогнат во спречување на состојбата кај луѓето со висок ризик.