(Политико)
Молбата на компаниите до ЕУ доаѓа кога регионот се соочува со прекин на снабдувањето со гас од Русија преку Украина подоцна овој месец.
Најголемите енергетски компании од Централна Европа испратија писмо до шефицата на ЕУ Урсула фон дер Лајен во обид да се продолжи договорот за транзит на руски гас низ Украина, што претставува нов притисок од регионот да обезбеди континуирано снабдување од Москва.
Во писмото испратено до претседателката на Европската комисија во вторникот, фирмите за снабдување со гас, мрежните оператори и индустриските потрошувачи од Унгарија, Словачка, Австрија и Италија велат дека крајот на договорот може да го „искомплицира снабдувањето со гас“ и „да резултира со повисоки цени на гасот за европските потрошувачи“.
Словачка и Унгарија - на чело со рускиот пријател Роберт Фицо и Виктор Орбан - со месеци се обидуваат да го обноват договорот, потпишан меѓу Киев и Москва во 2019 година, кој овозможува транзит на гас преку Украина до Европа. Двете земји тврдат дека крајот на договорот ја загрозува безбедноста на нивното снабдувањето и може да ги зголеми цените на енергијата оваа зима.
СПП, државниот снабдувач со енергија на Словачка, кој го потпиша писмото, предупреди дека прекинот ќе ја чини земјата „повеќе од 220 милиони евра“ за да ги надомести изгубените резерви. Писмото беше потпишано и од лобито на Федерацијата на австриските индустрии и Gas Intensive Società Consortile, тело кое ги претставува фирмите кои користат гас во Италија.
Во понеделникот, словачката министерка за економија Дениса Сакова рече дека земјата има намера да обезбеди договор до крајот на годината, но дека тоа „зависи од партнерите [на земјата]. Фицо разговараше телефонски со неговиот колега Денис Шмихал во понеделникот вечерта за договорот, откако во текот на викендот рече дека официјалните лица воделе „многу интензивни“ разговори за договорот.
По повикот, Шмихал изјави дека ќе се разговара за опциите за продолжување на договорот сè додека тие не вклучуваат текови кои продолжуваат од Русија и доколку Комисијата „официјално го реши прашањето“ со Киев.
Унгарскиот министер за енергетика Чаба Лантош во понеделникот им рече на новинарите пред редовниот состанок на министрите наЕУ во Брисел дека ќе биде корисно Комисијата да се вклучи и да ги поддржи овие напори.
Сепак, извршната власт на ЕУ во повеќе наврати кажа дека блокот нема да се соочи со сериозни последици доколку прекине протокот на гас и ја отфрли можноста да помогне во преговорите за продолжување на договорот.
Економски загуби
И покрај овие повици, експертите се скептични дека крајот на договорот ќе има драматични импликации за Будимпешта и Братислава.
Според Сергиј Макогон, украински експерт за енергетика и поранешен извршен директор на државниот оператор за гасна мрежа во земјата, Словачка веројатно нема да се соочи со вртоглаво растечки цени и криза во снабдувањето ако истече договорот, но ќе губи околу 1,5 милијарди долари годишно од препродажба и транзит на руски гас.
„Главната причина поради која Словачка го побара ова продолжување е ... чисто [само] економска“, рече тој.
Првото нацрт писмо, во кое Политико имал увид, вклучуваше и спомнувања на чешки, германски и украински енергетски компании, кои не се појавија во конечната верзија. Во таа верзија, молдавскиот државен снабдувач со гас Молдовагаз привремено ја потпиша и декларацијата, но нивниот потпис исто така недостасува во писмото објавено во вторник.
Макогон тврди дека тоа е веројатно затоа што словачките фирми се надевале дека ќе добијат поширока поддршка за декларацијата, но не успеале да обезбедат доволно поддршка поради контроверзната природа на темата.
За разлика од Централна Европа, сепак, Молдавија најверојатно ќе биде погодена од истекувањето на договорот.
Тоа е затоа што проруската отцепена територија Придњестровје на истокот на земјата добива субвенциониран гас од Москва преку Украина, објасни Макогон. Бидејќи не е предвиден алтернативен извоз на гас за јануари, тој ќе остане без залихи, принудувајќи ја владата на Молдавија да купува поскап гас на пазарот на ЕУ и да замени 70 отсто од снабдувањето со електрична енергија во земјата.
Комисијата одби да коментира. Молдовагаз, словачката и унгарската влада и нивните енергетски фирми СПП, Еустрим, МВМ и МОЛ, не одговорија веднаш на прашањата на Политико.
