Грузија, поранешна советска република, отсекогаш била геополитички важна, а денес повторно е во фокусот затоа што е во голема пресвртница меѓу ЕУ и Русија, но всушност меѓу Западот и Истокот воопшто.
Во саботата се одржаа парламентарни избори на кои победи владејачката партија Грузиски сон, додека опозицијата очекувано ги отфрла изборните резултати и се заканува со ескалација на протестите.
Сепак, според официјалните резултати, всушност ништо не се менува - владејачката партија освои речиси ист број гласови како и претходно, па зошто одеднаш толку голема возбуда за Грузија?
Постојат неколку причини. Пред сè, имаме пресврт во самата владејачка елита, која, најмногу благодарение на ставот на опозицијата, реши посилно да ги насочи своите интереси кон Москва.
Претходно тоа не беше случај, згора на тоа, „сонот“ на Грузискиот сон беше и влез во Европската унија, но некои работи се сменија.
Идејата за интеграција со западните структури, пред сè со Европската Унија, а потоа и со НАТО, во еден момент беше нешто што постсоветскиот свет речиси природно го прифати, а Москва не и пружи особено отпор.
Со текот на времето, руската политика премолчено рече „не“ за понатамошно проширување на НАТО, додека влезот во Европската унија сè уште беше релативно прифатлива опција.
Работите постепено се менуваат, а по војната во Украина може да се каже дека пристапувањето во ЕУ стана нешто што Русија повеќе не го прифаќа на својата граница.
Пред 20 години, три поранешни советски републики - Естонија, Латвија и Литванија (заедно со Бугарија, Романија, Словачка и Словенија) се приклучија на НАТО без премногу тензии.
Но, многу работи се сменија за 20 години, особено во последните неколку, и може да се каже дека денешната криза во односите меѓу Москва и Западот е уште поголема отколку во најтешките денови на Студената војна.
Секако, би можело многу да се зборува за тоа дали е воопшто можно географски да се смести Грузија во Европа, но јасно е дека тука многу повеќе се работи за геостратешки интерес.
Грузија има значајно геополитичко значење во регионот на Кавказ поради неколку клучни причини.
Се наоѓа на раскрсницата на Европа и Азија, помеѓу Црното Море и Каспиското Езеро, што ја прави клучна точка за транспорт на енергија. Областа на Кавказ, меѓу Русија, Турција, Иран и Европа, ѝ дава на Грузија посебна улога во меѓурегионалните работи.
Низ Грузија минуваат важни енергетски коридори, како што се нафтоводите и гасоводите (Баку-Тбилиси-Џејхан, Баку-Тбилиси-Ерзурум), кои ги поврзуваат земјите богати со енергија како Азербејџан и Туркменистан со западните пазари, а со тоа ја намалуваат зависноста од руските енергетски извори.
Поради својата локација, Грузија често е во фокусот на борбите за моќ меѓу Русија и западните земји.
По руско-грузиската војна во 2008 година и признавањето на Абхазија и Јужна Осетија како независни републики од страна на Русија, Грузија стана посебна приказна на постсоветскиот простор.
Всушност, таа војна, која траеше само 16 дена, беше клучна пресвртница, моментот кога Русија реши насилно да го спречи натамошното проширување на НАТО во постсоветскиот простор.
Грузија има уникатно историско, културно и религиозно наследство што придонесува за нејзината улога како мост меѓу Истокот и Западот.
Тоа може да биде, во идеален свет, поврзувачки мост, но светот е се помалку идеален во таа смисла, а Грузија е на ред да избере кому му припаѓа.
Ова е всушност суштината на парламентарните избори кои се одржаа пред два дена.
Прашањето за бројот на мандатите е помалку важно.
Ова беше еден вид референдум за тоа каде „фатално“ ќе и припаѓа Грузија и затоа тензиите се толку високи.
Провладините и прозападните протести траат со месеци, земјата цело ова време беше на работ на внатрешен конфликт, а поларизацијата го достигна својот максимум.
Звучи познато нели?
Сето ова сосема потсетува на Украина, која и самата некогаш беше во позиција да биде висококвалитетен и цврст мост меѓу Истокот и Западот, додека не дојде време „да треба да избере“.
Како што знаеме, почетокот на украинската трагедија која ја следиме од ден на ден беше моментот кога тогашниот претседател Виктор Јанукович реши да се откаже од „украинскиот европски сон“ и наместо натамошниот процес на приближување кон Европската Унија, тој се одлучи за интеграција со Русија и нејзината Евроазиска унија.
Овој чин, да поминеше за чудо, речиси преку ноќ ќе ја претвореше Русија во далеку поголема сила.
Светот остана во шок кога Јанукович го претстави својот пресврт, а геополитичките аналитичари - барем оние кои не го гледаа овој чин како почеток на војната - тврдеа дека Путин го повлече потегот на векот.
Секако, тоа не траеше, набрзо се активираше процес со цел физички да се разбие оваа нова идеја.
Јанукович беше соборен, а Украина влезе во војна по руската анексија на Крим, востанието во Донбас и, осум години подоцна, тековната руска инвазија.
Може ли нешто слично да се случи повторно во Грузија?
Опасност секако постои.
Ваквите ситуации кои ги принудуваат земјите да „донесат одлука“ секогаш може да завршат катастрофално. Донекаде е иронично што владејачката партија се оддалечува од евроинтеграциите токму за да избегне потенцијална конфронтација со Русија, како што самите наведуваат.
Не е лесно да се донесат такви одлуки, бидејќи не е лесно да се прогнозира блиската иднина, а судбината на Грузија ќе зависи од блиската иднина.
Војната продолжува во нејзина близина, преку Црното Море.
Што ако Русија заврши целосно триумфална во Украина?
Сега сè се сведува на тоа како да се измери можноста за тоа.
Затоа што во такво сценарио Грузија, која има само околу 3,7 милиони луѓе, не би била соодветна да биде „бастион на западните вредности“.
Се разбира, опозицијата има поинаква пресметка. Тие веруваат дека сепак Западот ќе биде тој што ќе триумфира во Украина и дека затоа е многу подобро да се покаже, особено сега, како лојален сојузник.
Но, ситуацијата станува премногу сложена за мала земја како Грузија, бидејќи ништо не е едноставно.
Таа мора да биде свесна дека преку неа може да се создаде коридор кој ќе се протега од Русија до Персискиот залив.
Имено, доколку во нејзиното влијание доминира Москва, географски Ерменија, а потоа и Иран продолжуваат по таа линија, со која Русија влезе во сосема нова фаза на сојуз откако трае војната.
Дури и помалата Ерменија (околу 3 милиони жители) во моментов не е во најдобри односи со Москва, но нејзиниот гнев (поради загубата на Нагорно-Карабах во војната со Азербејџан) лесно може да се скрши и обидите на Вашингтон да стане нов сојузник на Ереван, веројатно нема лесно да се спушти.
Тешко е да се избегне впечатокот дека работите и се случуваат на Грузија без неа.
Лидерот на владејачката партија, поранешниот премиер Бидзина Иванишвили (најбогатиот Грузиец чиј имот се проценува на околу 7,6 милијарди долари), некогаш може да се смета за многу прозападен.
Згора на тоа, овој грузиски претприемач своето богатство го заработил во Русија, која ја напуштил откако Владимир Путин дојде на власт. Се преселил во Франција. Токму за време на неговата администрација, која траеше околу една година од 2012 до 2013 година, Грузија значително се приближи до Европската унија.
Сè е полно со политичка драма во Грузија повеќе од една деценија.
Имено, Иванишвили дојде на власт по Михаил Саакашвили, чија политика во голема мера ја предизвика војната со Русија.
Иако Иванишвили денес е негов лут противник, во 2003 година донирал околу една милијарда долари за т.н. Револуцијата на розите што доведе до смена на тогашниот претседател Едуард Шеварнадзе (кој беше советски министер за надворешни работи од 1985 до 1990 година).
Нема сомнеж дека на Грузија и претстојат тешки денови.
Деновиве поддржувачите на опозицијата се собираат на главниот плоштад во Тбилиси за да ги отфрлат изборните резултати.
Власта на почетокот ќе се обиде да го потисне бунтот, но еден погрешен потег не води во веќе познати трагични сценарија.
Камо среќа Грузија да го надмине ова без конфликт, но статистички шансите не и се во прилог, како што не беа и на другите на кои им истече времето на „мостот“.
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.advance.hr/tekst/snovi-i-nocne-more-na-kavkazu-i-gruziju-se-natjeralo-da-mora-birati-nemoguce-moze-biti-enklava-zapada-na-istoku-ili-transverzala-ruske-moci-do-perzijskog-zaljeva-ali-u-svakom-ishodu-joj-prijeti-tragedija/">VIA)</a></i></b>
<i><b><a href="https://vecer.mk/">Фото: </a>Профи</b></i>
