Градските гулаби се меѓу најомразените птици на планетата. Многумина ги сметаат за валкани и носители на болести, поради што го добија името „летачки стаорци“. Но, не беше секогаш така.
Со векови, гулабите заземаа видно место во горните ешалони на општеството. Непосредно пред Француската револуција, поседувањето гулаби се сметало за статусен симбол, а гулабите живееле во раскошни кафези.
Чарлс Дарвин сакал и одгледувал гулаби. Тој чувал многу егзотични раси и опширно ги проучувал додека ја развивал својата теорија за еволуција. Дури и првото поглавје од неговото епохално дело „Еволуција на видовите“ е исполнето со референци за гулаби.
Никола Тесла сакал и гулаби, а најзабележителна желба му била навиката за хранење во паркот Брајант на Менхетен. Тој развил особено емотивен однос со бел гулаб, за кој тврдел дека е „радоста на неговиот живот“.
Гулаб е одговорен и за боксерската кариера на Мајк Тајсон: приказната вели дека на 10-годишна возраст избркал момче кое го убило неговиот миленик гулаб. Тајсон и денес одгледува гулаби: наводно има илјада и тие му „мируваат“.
Па, зошто повеќето луѓе бегаат од гулабите?
- За жал, многу луѓе во градовите не сакаат гулаби. Но, не е проблем само кај нив, туку и кај другите видови птици во градот, како гаврани, па дури и врапчиња. Гулабите се прекрасни птици, но како што ги гледаме секој ден, ги доживуваме како нешто вообичаено и наместо да им се восхитуваме, почнуваме да ги идентификуваме со нечистотија или болести. Генерално, постои можност за пренос на болеста од гулаби на луѓе, но тоа во принцип ретко се случува - вели орнитологот Дубравко Дендер од здружението Биом.
- Гулабите се практично првиот припитомен вид на птици. Сите гулаби кои денес ги гледаме во градовите на сите континенти, како и бројните раси на припитомени гулаби, практично потекнуваат од еден див вид кој сè уште живее овде во карстниот дел на Хрватска - истакнува Дендер.
Се смета дека гулабите биле припитомени пред повеќе од 5.000 години. Најверојатно биле припитомени од Египќаните и Сумерите кои ги обожавале гулабите како света птица и гласници на боговите. За време на ископувањето на фараонските гробници, пронајдени се мумифицирани гулаби, кои требало да му служат како гласници на фараонот за време на неговото патување до рајот. Од древниот Египет, одгледувањето на домашни гулаби се проширило и во други цивилизации.
Иако обично ги напаѓаат нервите на обичните смртници, гулабите се многу интересни за научниците поради нивниот опсег на способности.
Освен нивната добро позната способност за домување, поради што се користеле како носачи на писма, гулабите се ненаметливо интелигентни. Тие не се цицачи, но произведуваат некакво млеко. Тие се бакнуваат и плескаат по парењето. Некогаш после секс, мажјакот дури и полетува во славенички лет. Понатаму, гулабите можат да препознаат поединечни луѓе, оние кои ги хранат, но и оние кои ги „загрозуваат“.
- Најфасцинантната карактеристика на гулабите е тоа што можат да препознаат луѓе. Често тоа е поврзано со хранење, реагираат на поединци кои ги хранат и успеваат да ги препознаат во толпата други луѓе, а потоа одат кон нив. Гулабите се способни за учење, а докажано е дека, како и некои други животински видови, имаат еден вид култура која во минатото се поврзувала само со луѓето. Сепак, се покажа дека гулабите се способни да пренесат некое научено знаење на другите генерации - истакнува Дендер.
Иако изгледа неверојатно, се чини дека гулабите разбираат правопис.
Во една студија од 2016 година, на гулабите им бил покажан екран на кој се прикажува симбол на црна ѕвезда и вистински или бесмислен збор. Користејќи награди, психолозите и невронаучниците имаа за цел да ги обучат гулабите да колваат вистински зборови и да колваат ѕвезда кога ќе им бидат претставени бесмислени зборови.
Во просек, гулабите научиле да препознаваат 43 зборови од четири букви, што не е лошо. Кога гулабите биле подложени на сличен тест во претходно, посебно истражување, тие научиле 139 зборови.
Исто така, постојат некои докази дека гулабите сонуваат.
Во студија од 2023 година, истражувачите „скенирале“ заспани гулаби со помош на функционална магнетна резонанца и откриле дека нивниот мозок влегол во фазата на брзо движење на очите, фаза на спиење во која се јавуваат соништа кај луѓето. Истражувачите, исто така, увиделе дека некои од истите области на мозокот кои светеле кога гулабите сонуваат биле активни и кога летаат.
- Мој предлог е да научиме да живееме со гулаби. Тие првично се карпести птици, а карпите каде што се вгнездија се заменети со нашите станови. Се разбира, не сакаме гулаби да се гнездат во нашите станови, но постојат начини да се организира соживот со нив. Ова исто така бара одредени активности за управување со населението во секој град. Но, гулабите се дефинитивно птиците што ги оживуваат градовите: тие успеваат да напредуваат дури и во делови од градот каде што другите птици не можат да живеат. Тие се посебна радост за децата, но како што растеме го губиме тој контакт со нив и почнуваме да ги гледаме како проблематични птици, – заврши Дубравко Дендер.
Извор: <a href="https://www.jutarnji.hr/life/znanost/darwin-i-tesla-su-ih-voljeli-a-vecina-ljudi-danas-zazire-od-njih-znate-li-sto-golubovi-rade-nakon-seksa-15537450?cx_linkref=jl_home_vijesti_vise_1">Јутарњи</a>
