Своевремено во СФР Југославија во оптек беше само една банкнота со ликот на Јосип Броз Тито. Станува збор за банкнота од 5.000 динари од далечната 1985 година.
Малку постарите можеби многу добро се сеќаваат на тоа, но тешко дека знаат оти освен СФРЈ, на една од банкнотите на некоја друга земја во светот стои ликот на Тито. Посебен куриозитет е што таа земја ја имала таа банкнота во оптек уште пред СФР Југославија да почне да го користи ликот на Јосип Броз на апоените од 5.000 динари.
Покрај очигледната, монетарна улога, парите имаат и пропагандна улога во секое општество. Значи, освен што сите наши потреби ги плаќаме со пари, тоа има и политичко-пропагандна улога, односно задача да испрати одредена порака до јавноста.
- Банките обично се издавачи на пари, зад кои стои државата, така што банкнотите ги покажуваат мотивите и содржината што државата сака да ги видат нејзините граѓани. Кога луѓето се ставаат на пари, по правило, се работи за владетели на таа земја, значајни личности од историјата, политичари, научници, писатели, уметници и слично, објаснува нумизматичарот Златко Вишќевиќ.
Дури кон крајот на 1985 година, СФРЈ одлучи на една банкнота да го стави ликот на Јосип Броз Тито, поточно 5.000 динари, која беше највредна во тоа време, а на лицето го имаше ликот на Тито, додека на задниот дел визура на Јајце. Овие мотиви имаа задача да повикуваат на единство на земјата која веќе почна да пука во шавовите.
Меѓутоа, она што е невообичаено е што Југославија не беше првата земја што го стави ликот на Јосип Броз на банкнота, туку Република Гвинеја беше првата што го направи тоа.
- Таа африканска земја воведе нова валута во 1971 година и ја нарече сили. Тој збор на нивниот јазик значи - слон. Во 1980 година, централната банка на Република Гвинеја го стави ликот на Тито, маршал и доживотен претседател на Социјалистичка Федеративна Република Југославија, на нејзината најголема банкнота од 500 силови, објаснува Вишќевиќ.
Во оптек беше околу половина деценија, до 1985 година. Самата оваа банкнота не претставува ништо посебно во нумизматичкиот свет, но историски е многу интересно што Гвинеја решила да го стави баш Тито на неа.
- Кога луѓето се прикажани на банкнотите на една земја, тогаш во повеќето случаи тие се значајни за неа и имаат некаква директна врска со неа. Многу е необично што на нив е прикажан лидер на друга земја. Уште понеобично е една африканска земја, која се ослободи од колонијалното владеење дури во 1958 година, само 23 години подоцна да стави Европеец и белец на својата банкнота, објаснува Вишќевиќ.
Меѓутоа, ако ги погледнеме другите банкноти од таа серија, тогаш оваа приказна со Тито добива сосема ново значење. Освен Тито, на другите банкноти од таа серија беа прикажани и други странски политичари: мароканскиот крал Мохамед V, поранешниот претседател на Гана Френсис Кваме, поранешниот премиер на Демократска Република Конго Патрис Лумумба и други ...
- Темата на оваа серија банкноти, на која и припаѓа онаа со ликот на Тито е антиколонијализмот и антиимперијализмот. За сите тие луѓе заедничка е борбата против колонијализмот, за независност на своите народи и држави. Тито бил ставен на оваа банкнота во периодот во кој Република Гвинеја била дел од Движењето на неврзаните, а самиот Тито бил еден од главните водачи на тоа движење, објаснува Вишќевиќ.
