Новоизбраниот претседател Доналд Трамп водеше кампања со ветувања дека ќе ја изолира Америка од странски конфликти, како што е војната во Украина, ќе ги зголеми тарифите за трговските партнери и ќе го врати домашното производство.
Сепак, во последните денови тој предложи поагресивен пристап кон надворешната политика. Најпрво се пошегуваше дека Канада е дополнителна држава на САД. Потоа се закани дека ќе ја врати контролата врз Панамскиот канал. Тој ја повтори желбата од неговиот прв мандат да ја стекне автономната данска територија Гренланд, која не е на продажба.
Иако САД веројатно нема да преземат контрола врз која било од овие области, таквите изјави би можеле да укажат дека визијата на Трамп „Америка на прво место“ вклучува проектирање на американската моќ надвор од нејзините граници за трговски и безбедносни интереси.
<b>Панамскиот канал во фокус</b>
Трамп на конзервативната конференција во Аризона изјави дека Панама им наплаќа на американските бродови „смешни, крајно неправедни“ такси за користење на каналот. САД ја презедоа изградбата на каналот на почетокот на 20 век, но целосно ја предадоа контролата на Панама во 1970-тите според договор.
Трамп оваа недела рече дека ако „експлоатацијата“ не престане, ќе побара враќање на каналот во САД - иако не прецизираше како. Тој додаде дека не сака Панамскиот канал „да падне во погрешни раце“ и особено ја посочи Кина, која има значителни интереси во тој воден пат.
„Постои реален интерес на американската национална безбедност во контролирањето на неутралноста на каналот“, рече Вил Фримен, експерт за Латинска Америка во Советот за надворешни односи, коментирајќи ги забелешките на Трамп.
Според податоците, Кина е втор најголем корисник на Панамскиот канал по САД и има големи економски инвестиции во земјата. Во 2017 година, Панама ги прекина дипломатските односи со Тајван и го призна како дел од Кина, што беше голема победа за Пекинг.
Фримен истакна дека Панамскиот канал е клучен за американската трговија во Пацификот, но и за движење на бродови и други ресурси во случај на воени конфликти со Кина.
Поплаките на Трамп за таксите за испорака ги одразуваат неговите општи ставови за нефер трговскиот третман на САД, како и неговото ветување за големо зголемување на царините за странски производи, особено оние од Кина.
Панамскиот претседател Хозе Раул Мулино одговори со изјавата дека каналот и околината припаѓаат на Панама и ќе останат.
<b>Амбициите на Трамп за Гренланд</b>
Во текот на викендот, Трамп на социјалните мрежи рече дека САД сметаат дека „сопственоста и контролата на Гренланд е апсолутна неопходност“ за националната безбедност и глобалната слобода.
САД веќе имаат ја имаат Питуфик, вселенска база, на Гренланд. Територијата е богата со природни ресурси, вклучувајќи минерали од ретки земји и нафта, и зазема стратешка позиција за трговија, бидејќи големите сили се обидуваат да го прошират своето влијание во Арктичкиот круг.
Особено Русија го гледа тој регион како стратешка можност. Уште во 2019 година, за време на неговиот прв мандат, Трамп предложи купување на Гренланд, но планот не беше реализиран.
Гренландскиот премиер Муте Б. Егеде одговори на неговите последни коментари: „Ние не сме на продажба и нема да бидеме на продажба“.
Трамп, сепак, продолжи да ги истакнува своите изјави на социјалните мрежи. На платформата Truth Social, тој објави слика од американско знаме поставено на средината на Панамскиот канал. Неговиот син Ерик Трамп на платформата X објави слика на која се гледа како САД ги додаваат Гренланд, Панамскиот канал и Канада во количката на Амазон.
<b>Враќање на тактиката на моќта</b>
Ветувањата на Трамп дека ќе ја искористи американската моќ во своја полза му помогнаа да освои два претседателски мандати.
За време на неговиот прв мандат, тој користеше слични тактики на закани со царини и испраќање „вооружени војници“ за да го принудат Мексико да ја засили безбедноста на границата со САД.
Како што влегува во својот втор мандат, кој започнува на 20 јануари, Трамп може да примени слична стратегија. И додека исходот е неизвесен, Данска изрази подготвеност да соработува со неговата администрација.
Таа, исто така, најави големо зголемување на трошоците за одбрана за Гренланд неколку часа откако Трамп ја повтори желбата да ја купи територијата на Арктикот.
