Во 1960 година, САД имаа околу 18.000 нуклеарни оружја. Имаа и детални планови како да го користат.
Да ги изведеа, 275 милиони луѓе во Советскиот Сојуз ќе беа убиени во првиот час од војната.
Уште 325 милиони ќе умреа од радиоактивни последици во следните шест месеци. Дури и ако Кина останеше надвор од оваа потенцијална војна, последиците би убиле дури 300 милиони кинески граѓани.
„Мислев на конференцијата во Ванзе“, напиша Џон Рубел, претставник на американската одбрана на состанокот за нуклеарно планирање, мислејќи на собирот на нацистичките функционери во предградие на Берлин во јануари 1942 година, каде што подготвуваа систематско истребување на населението во Европа - злогласното „конечно решение“ т.н еврејското прашање.
„Се чувствував како да сум сведок на слично спуштање длабоко во срцето на темнината.“
Во книгата „Нуклеарна војна: Сценарио“, Ени Јакобсен, новинарка и авторка на неколку книги за воени прашања, ја раскажа приказната на Рубел како предговор на сопствената тематизација на хипотетички севернокорејски нуклеарен напад врз Соединетите држави и уништувачката спирала за светот што следеше потоа.
Нејзината книга е и методична и колоритна, технички издржана и на моменти морничава.
Американските сателити кои снимаат лансирање ракети од Северна Кореја имаат сензори „толку моќни што можат да забележат едно запалено кибритче на далечина од повеќе од 300 километри“, пишува таа.
“Во рок од 15 секунди, радарите можат да утврдат дека проектилот е насочен кон Америка. Ќе му треба нешто повеќе од половина час да пристигне. Откако американскиот претседател е информиран, има шест минути да донесе одлука.“
Јакобсен студено ја опишува брзината со која цели земји буквално можат да се затворат.
“Руска подморница во близина на западниот брег на САД може да лансира цел сет на проектили кон сите 50 држави одеднаш за само 80 секунди. Дури и ако американската подморница е веднаш зад руската во тоа сценарио, нема да може да испука торпедо во таа временска рамка“, истакна еден експерт.
<b>Квалитети за нова филмска адаптација</b>
Се вели дека овој факт го шокирал командантот на американската морнарица кога му бил откриен во 1981 година, како што пишува <a href="https://www.economist.com/culture/2024/03/29/what-would-nuclear-war-look-like-in-the-21st-century">The Economist. </a>
На ракетите лансирани од близина на американскиот брег ќе им требаат нешто повеќе од седум минути за да ја погодат нивната цел.
„Нуклеарната војна“ е дел од долгата дидактичка, поучна и предупредувачка традиција на нуклеарна дистопија.
Жанрот процвета во 1980-тите со серија филмови - „Ден потоа“, „Нити“ и „Воени игри“ (кој исто така беше снимен 20 години пред тоа, но во тоа време се сметаше дека е премногу шокантен за објавување) - кои го одразуваат современото стравување дека трката за вооружување од Студената војна излезе од контрола.
Жанрот прилично атрофираше и испадна од очите на јавноста во 90-тите и 2000-тите - нуклеарното оружје стана, или подобро кажано, беше сфатено како алатка од минатото.
Сепак, руската инвазија на Украина ја врати оваа тема во првите редови на геополитиката и културата.
Пример е успехот на биографскиот филм на Кристофер Нолан за Роберт Опенхајмер, таткото на атомската бомба, и комерцијалното оживување на „Американски Прометеј“, книгата на која е заснован филмот.
Сценариото на Ени Јакобсен има и квалитети за филмска адаптација. Во нејзината симулација, претседателот е втурнат во хеликоптер за да избега во засолниште во планините, а генералите го поттикнуваат брзо да возврати.
„Ако некој лансира нуклеарно оружје кон нас“, вели генералот Џон Хајтен, поранешен шеф на американските нуклеарни сили, „ние би го лансирале кон нив“.
Вилијам Пери, секретар за одбрана во администрацијата на Бил Клинтон, му рекол на авторот дека во ситуација кога е откриен проектил кој доаѓа, „се подготвуваме да лансираме... Не чекаме“.
Целта е да се „обезглави“ Северна Кореја - да се уништи нејзиното раководство и команда - пред да можат да истрелаат повеќе проектили.
Јакобсен ја опишува реалноста на нуклеарната војна со понекогаш одвратни детали, наведува <a href="https://www.economist.com/culture/2024/03/29/what-would-nuclear-war-look-like-in-the-21st-century">Економист. </a>
Според нејзиното имагинарно сценарио, севернокорејска ракета уништува нуклеарна централа северно од Лос Анџелес, а нуклеарните радиоактивни честички, остатоците од нуклеарните полнежи, завршуваат во атмосферата и паѓаат на земјата во форма на радиоактивен испад.
Жртвите на рендгенскиот Х-зрак се разнесени, оставајќи само траги од „крвави тетиви и голи коски“ Уште една бомба го уништува Вашингтон.
Огнени бури дуваат незамисливо силни ветришта на температури од 660 степени Целзиусови, луѓето кои се наоѓаат во згради се печени живи.
Во документирањето на деталите за апокалипсата, текстот потсетува на „Хирошима“, главната статија на Џон Херси објавена во Њујоркер во 1946 година.
<b>Застрашувачки развој на настаните</b>
Приказната не е само за употребата на нуклеарно оружје, туку и за избувнувањето на општа нуклеарна војна.
Наративот на Ени Јакобсен е изграден на детална серија трагични недоразбирања.
Американските ракети насочени кон Северна Кореја мора да летаат над Русија поради географски причини.
Во тоа сценарио, американските лидери не можат да го добијат рускиот претседател на телефон. Руските непрецизни сателити за рано предупредување, за кои навистина е познато дека ги препознаваат облаците како ракетни издувни гасови, погрешно детектираат стотици проектили кои доаѓаат кон земјата. Кремљ ја напаѓа Америка, а Америка одговара. Само во пошироката област на Москва има 100 „нишани точки“ - жаргон за цели.
Можно е да се преиспитаат деталите во сценариото на авторот. Тешко е да се види зошто Северна Кореја би ризикувала самоубиство од ведро небо. Америка може да има политика „почеток по предупредување“, но како што забележа Дик Чејни, поранешен секретар за одбрана и американски потпретседател, „реално, повеќето претседатели не би го направиле тоа“.
Прашањето е и дали руските лидери навистина би му ставиле крај на светот врз основа на неисправни податоци од сензорите.
Меѓутоа, она што не е спорно и што се оддалечило од јавното разгледување во последните 30 години, е влијанието што нуклеарното оружје би го имало врз трансформацијата на светот.
Незамисливите количества прашина и други честички кои би се подигнале во атмосферата би резултирале со намалување на сончевите зраци кои допираат до површината на планетата за 70 отсто во текот на една деценија.
Количината на врнежите би се намалила за 50 отсто.
„По 10.000 години садење и берба“, вели Јакобсен, „луѓето се враќаат на улогите на ловец-собирач“.
Но, без оглед на сето тоа, луѓето продолжуваат да распоредуваат, одржуваат и градат нуклеарно оружје.
Во Одбројувањето од Сара Сколс, оваа научна новинарка ги профилира луѓето кои работат во огромниот американски нуклеарен лабораториски комплекс, вклучувајќи го Лос Аламос во Ново Мексико (каде што Опенхајмер го надгледуваше пронаоѓањето и изградбата на првата нуклеарна бомба), блиските лаборатории Сандија и Лоренс, Националната лабораторија Ливермор во Калифорнија.
Најпривлечните делови од нејзината книга се оние во кои таа истражува како овие научници, како Опенхајмер, го усогласуваат она што го прават со нивните принципи.
Некои од нив со ентузијазам ја нагласуваат важноста на нуклеарното одвраќање, мафтајќи со графикони кои покажуваат како бројот на загинати во големите војни драстично опадна по пронаоѓањето на бомбата.
Ставот на другите е амбивалентен или двосмислен, тие се противат на нуклеарното оружје, но во исто време инсистираат дека некој мора да се погрижи она што веќе постои да остане безбедно и доверливо.
<b>„Се чувствувам вака, па така, а во недела пијам“</b>
Други, од друга страна, се наоѓаат во длабок внатрешен конфликт, претпочитајќи да ја нагласат цивилната примена на нивното истражување.
„Се прашувам дали активистите кои гледаат однадвор сфаќаат дека меѓу нас има и такви кои споделуваат многу од нивните цели“, вели еден научник во Лос Аламос, изразувајќи поддршка за (евентуално) разоружување.
„Тука воопшто нема екстремна позиција“, додава тој.
Јазот во генерацијата се гледа и преку „Одбројување“. Пред 1992 година, САД го одржуваа своето нуклеарно оружје во добра состојба со спроведување нуклеарни тестови.
„Луѓето само ќе се качат во авион наутро, ќе слезат (во Невада) и ќе разнесат сè во пустината“, вели Роб Нили, шеф на симулација и компјутери во Ливермор, со навестување на презир.
„Само кога ќе ја затресеа Земјата тие навистина ќе се чувствуваат самоуверени“.
Додека Америка дизајнира нова боева глава, W93, за прв пат по децении, некои научници од ерата изразуваат скептицизам дека тоа може да се направи без тестирање.
Генерацијата на Нили, од друга страна, се потпира на компјутерско моделирање, со помош на најмоќните светски суперкомпјутери и други чуда на модерната технологија.
„Имаме нова генерација дизајнери кои доаѓаат“, вели Нили. Во дигиталниот свет „шифрите се нивниот полигон за тестирање“.
Сара Сколс напиша, вели <a href="https://www.economist.com/culture/2024/03/29/what-would-nuclear-war-look-like-in-the-21st-century">Економист,</a> урамнотежена и лесно читлива книга која ги пренесува ставовите и на застапниците за разоружување и за одвраќање.
Она што е впечатливо е дека дури и меѓу оние кои веруваат дека нуклеарната модернизација е неопходна во свет каде што арсеналот на Кина расте, а рускиот станува се поразновиден, постои длабока амбивалентност за нејзините последици и несигурност на одвраќање.
Нуклеарното оружје „или ќе има смирувачки или катастрофален ефект“, наведува Бред Робертс, автор на книгата „Случајот за нуклеарното оружје на Америка во 21-от век“ и некогаш највисок нуклеарен функционер на Пентагон.
"Понеделник, среда, петок, се чувствувам на еден начин. Вторник, четврток, сабота, друг", изјави тој за Сара Сколс.
„Потоа, пијам во недела<a href="https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/realan-prikaz-izbijanja-nuklearnog-rata-iz-strucnog-kuta-stvari-bi-nepovratno-krenule-svojom-logikom-15445244">“.</a>
<b><i>(Vecer.mk <a href="https://www.jutarnji.hr/vijesti/svijet/realan-prikaz-izbijanja-nuklearnog-rata-iz-strucnog-kuta-stvari-bi-nepovratno-krenule-svojom-logikom-15445244">VIA)</a></i></b>
<a href="https://vecer.mk/">Фото: </a>Профи
