Целијаклијата е предизвикувачка болест и пациентите имаат многу прашања, но постои едно вообичаено прашање за кое лекарите велат дека често им се поставува: Може ли лице со целијачна болест да бакне некој кој штотуку јадел глутен?
Целијачната болест е доживотно автоимуно нарушување, кое кај генетски предиспонирани лица предизвикува нетолеранција на глутен (протеин присутен во пченицата, ҆ржта и јачменот). Луѓето со целијакија мора да избегнуваат храна што содржи дури и траги од глутен, бидејќи дури и најмалите количини на глутен можат да ја оштетат слузницата на тенкото црево.
Во неодамнешните истражувања, дури 40 проценти од пациентите со целијакија велат дека избегнуваат да ги бакнуваат своите партнери кои јадат глутен од страв да не ги изложат на иритант. Покрај тоа, на форумите можете да прочитате искуства на индивидуални пациенти кои пријавуваат дека имаат испукани усни, рани во устата, дијареја или проблеми со цревата по бакнување со партнери кои консумираат глутен.
Но, дали бакнувањето е вистински и чест извор на контаминација со глутен, или овие стравови се претерани за просечниот пациент со целијакија?
Дали бакнувањето е пат на пренесување на глутен?
Точно е дека многу малку студии истражувале колку глутен останува во устата по јадење или дали тој глутен може да се пренесе на друго лице преку плунка. Конечно, едно мало ново испитување дава прелиминарен одговор на ова прашање.
Резултатите од таа студија беа неодамна презентирани на конференцијата „Недела на дигестивни болести 2025“ во Калифорнија и, иако сè уште не се рецензирани од колеги, сугерираат дека бакнувањето на некој што штотуку јаде глутен не е проблем за кој повеќето пациенти со целијакија треба да се грижат или да преземат екстремни мерки како што е избегнување на бакнување.
Експериментот на научници од Универзитетот Колумбија вклучувал 10 парови, кај кои едниот партнер имал целијакија, а другиот не. Субјектите без автоимуна болест консумирале 10 солени крекери пред да го бакнат својот партнер.
Во една група, учесниците чекале пет минути по јадењето за да го бакнат партнерот. Во втората група, учесниците пиеле чаша вода (120 милилитри) пред да го бакнат партнерот.
Ниту еден од испитаниците со целијачна болест не пријавил симптоми на целијачна болест во рок од 12 часа по бакнежот. Само кај едно лице, глутен е откриен во анализата на урината по бакнежот.
Дозволен праг на глутен
Во обете студии, количината на глутен измерена во устата на луѓе со целијачна болест била многу минимална. Во повеќето случаи, и во сите случаи во групата каде што партнерите пиеле чаша вода пред бакнување, количината на глутен била помала од 20 делови на милион (ppm) – што е нормално границата што се смета за безбедна за производи без глутен.
Храната означена како безглутенска не треба да содржи повеќе од 20 ppm глутен, што значи дека нема да предизвика реакција. Тоа е концентрација, а не апсолутна количина, но 20 ppm е прифатен стандард што е дозволен кај производите без глутен во повеќето земји. Овие стандарди можат да бидат построги, на пример во Австралија каде што изнесуваат 3 ppm глутен.
Начинот на кој се подготвува храната е поважен фактор на ризик од бакнувањето
Сепак, дури и во овие построги случаи, истражувањата покажуваат дека мал дел од производите без глутен сè уште можат да се протнат низ пукнатините со поголеми количини на протеини. За среќа, луѓето со целијакија се соочуваат со низок ризик од заболување од контаминирана храна без глутен.
„Ризикот од бакнување е уште помал. Ако сакате да се грижите за вашиот близок со целијакија, начинот на кој ја подготвувате храната е поважен“, вели гастроентерологот Винсент Хо за „The Conversation“.
Кога ќе се соберат сите намирници што се јадат во текот на денот, Националното здружение за целијачна болест на САД наведува дека консумирањето храна што содржи глутен под 20 ppm би ги заштитило повеќето луѓе од оштетување на цревата.
„Пациентите со целијакија можат да бидат порелаксирани, со оглед на тоа што ризикот од вкрстен контакт со глутен преку бакнување партнер кој консумирал глутен може да се намали на безбедно ниво со пиење мала чаша вода по јадење“, објаснува авторката на студијата, Ен Ли, нутриционист на Универзитетот Колумбија.
Превентивни мерки пред бакнеж
Сепак, експертите за целијачна болест долго време се сомневаат дека контаминацијата од бакнување генерално не е голема загриженост.
„Бакнувањето веројатно нема да предизвика реакција кај повеќето луѓе со целијакија, но секој ризик може дополнително да се намали со тоа што ќе го замолите вашиот партнер да ги мие забите, да ја исплакне устата или да почека најмалку еден час пред да се бакнете по консумирање глутен“, советуваше Здружението за целијакија на Канада од Британска Колумбија на својата Фејсбук страница претходно оваа година.
Иако најновите истражувања покажуваат дека бакнувањето партнер кој неодамна консумирал глутен носи само минимален ризик, дефинитивно се потребни повеќе студии со поголеми примероци.
