Заменик-шефот на украинскиот парламентарен комитет за национална безбедност, одбрана и разузнавање, Јуриј Мисиахин, на Телеграм се пофали дека украинските сили (најверојатно ПВО) во неделата собориле руски авион А-50. Ако тоа се покаже како точно, тогаш украинската ПВО постигнала поголем успех од соборувањето на цела ескадрила Су-35.
А-50 припаѓа на летечките радари наменети за надзор на воздушниот простор, копнената и морската површина. Во денешното војување информациите се поважни од муницијата. Победува страната што ќе успее да собере и обработи повеќе информации во реално време.
Летечките радари со опсег на гледање од стотици километри и можност за следење на авиони кои летаат на многу мала височина се способни да дадат токму таква слика на бојното поле. Затоа сите модерни воздушни сили имаат летечки радари. И рускиот исто така.
А-50 беше развиен на крајот на 1970-тите. век. Новиот AEW&C е базиран на транспортниот авион IL-76MD, а работата за интегрирање на авионот и електрониката ја добија ОКБ Бериева и Институтот бр. 86 во Таганрог. Испораката на првите сериски А-50 започна во 1984 година. Се верува дека 26 примероци биле завршени пред распадот на Советскиот Сојуз.
А-50 е опремен со радарски систем Шмел, кој се состои од истоимениот пулс-доплер радар. Радарот беше произведен од Московскиот институт НПО Вега-М, кој исто така беше одговорен за радарот Лиана на Ту-126.
<b>Лета на надморска височина од околу 10.000 метри</b>
При типична мисија, А-50 лета помеѓу 8.500 и 11.000 метри во орбити кои формираат бројка осум, а центрите на двете орбити се оддалечени 100 километри. Според руски извори, радарот Шмел има пократок апсолутен домет од Westinghouse AN/APY-1 на E-3A Sentry, но е поотпорен на нередот на земјата. Открива цели со големина на борбен авион на растојанија од само 150 километри. Вградената опрема овозможува следење до 60 цели и истовремено насочување до 10 ловци.
Поради лошите перформанси на авионите А-50, компанијата Бериев иницираше развој на значително понапреден А-50У со радарот Шмел-2. Според производителот, Shmel-2 ги има истите способности како и американскиот радар AN/APY-1/2 на E-3C. Така, се наведува дека „откривање“ до 150 цели може да се направи на растојание од 600 километри.
Развиена е и извозна верзија на А-50Е. Во 2000 година Индија „закупи“ еден А-50, кој учествуваше во неколку воени вежби. Но, таа одби да го купи А-50Е, како и Кина. Ова најдобро кажува дека неговиот квалитет не е најдобар. Во меѓувреме, започна развојот на наследникот - А-100 Премиер Сепак, поради санкциите воведени за извоз на електронски компоненти, како и проблемите во развојот на многу системи, досега се изградени само два прототипа.
<b>Интересен е и уште еден соборен авион</b>
Интересно е што во својата објава на Телеграм, Мисиахин го споменува и авионот Иљушин Ил-22. Мисиахин ја споменува можноста Ил-22, поради оштетување, да се урнал на Крим при обидот за слетување. Ако навистина бил Ил-22, тогаш најверојатно бил команден центар за летање Ил-22М. Светската јавност за тој авион дозна во јуни минатата година, кога еден го собори Вагнер за време на обид за вооружен бунт.
Сепак, поверојатно е дека А-50 бил придружуван од Ил-38. Станува збор за авион наменет за надгледување на морето, како на површината, така и под морето. Тој всушност првично беше развиен во раните 1960-ти за откривање и следење на нуклеарни подморници, првенствено американски.
Развиен е врз основа на патничкиот авион Ил-18В. Поради проблеми со развојот на електрониката, првенствено сонарните пловци, тој беше пуштен во оперативна употреба дури во 1969 година. И дури и тогаш, Ил-38 беше повеќе пропагандна алатка отколку вистински авион против подморница. Но, малкумина го знаеја овој факт.
За советската јавност, Ил-38 беше подобар од американскиот П-3 Орион. Иако со текот на времето советските инженери успеаја да ги подобрат системите против подморници, пред се нивната доверливост, советската морнарица главно користеше модели Ил-38 како патролни авиони кои требаше да ги следат бродовите на НАТО во водите околу Норвешка и Исланд. Руската морнарица тврди дека сите недостатоци се решени на верзијата Ил-38Н, но факт е дека до неодамна имаа само осум од нив во оперативна употреба. И сега веројатно еден помалку.
<b>Зошто летаа заедно?</b>
Зошто А-50 и Ил-38 летаа заедно? Со цел да се зголеми безбедноста на Крим и водите околу него. А-50 требаше да обезбеди радарска слика и да предупреди за пристигнувањето на украински авиони (главно Су-24 со крстосувачки ракети Storm Shadow/SCALP), а Ил-38 да открие украински беспилотни бродови пред да ги нападнат бродовите. Руските команданти погрешно пресметале и испратиле авиони премногу блиску до Украина, за да добијат подобра слика за длабочината на украинската територија.
<b>Од што се погодени авионите? </b>
Можеби од украински Су-27 или (помалку веројатно) МиГ-29. Многу е поголема веројатноста да бидат погодени од некој ПВО систем. Најдобар кандидат за ова не е американскиот Патриот, туку француско-италијанската Мамба (САМП/Т) бидејќи ракетите Астер 30 имаат радарско вдомување, па може да се лансираат и насочат кон сегментот каде што се очекуваат целите, а тие потоа детектираат и самите ги удираат .
Со оглед на тоа дека и А-50 и Ил-38 веројатно биле толку далеку од украинските позиции колку што проценувале дека се доволни за да бидат надвор од дострелот на Патриотите, Украинците очигледно користеле ракети на кои Русите не сметале. Кандидати се Aster 30 Block 1 или дури и поновиот Aster 30 Block 1NT.
Марио Галиќ за <a href="https://www.index.hr/vijesti/clanak/obaranje-jednog-a50ua-veci-je-uspjeh-nego-obaranje-cijele-eskadrile-su27/2529359.aspx?index_ref=naslovnica_vijesti_ostalo_d">Индекс.хр</a>
Фото: ЕpA
