Христијанството го има големиот свети апостол Павле како
камбана на верата, а ние ги имаме и него и свети Климента.
Таква била Божјата промисла, Македонија, од каде што почна
апостол Павле во Европа, ги даде светите браќа Кирил и Методиј, и преку делото
свети Климент и свети Наум Охридски, постана расадник на словенската
црковно-просветна и книжевна дејност.
Таков – свет е нашиот почеток.
Со свети апостол Павле започнаа нашето охристовување и
христијанизацијата, а со свети Климента – нашата евангелизација, оцрковување,
просвета, книжевност, уметност, култура и сè.
Ниедна личност не е толку сврзана со овој народ како што е
свети Климент Охридски. Затоа го нарекуваме наш најголем светител, просветител
и учител. Неговиот успех е плод на ученоста и побожноста.
Тој бил „учител“, како што бил учител Господ Исус Христос, а
тоа значи дека го учел народот во верата, го просветувал, бил проповедник,
мисионер, пастир и првосвештеник.
Односот на Господа Исуса Христа кон апостолите, за свети
Климента бил личен пример за неговото однесување кон учениците. Тој другарувал
со нив. Постојано биле заедно. Живеел со нив.
Со кротост и со татковска љубов се однесувал кон нив, а тие,
пак, му возвраќале со полно послушание и со синовска одаданост, како што се
вели во житието: „Го слушаа како татко.
Свети Климент љубел со срце, не – со уста.
Неговото деноноќно присуство меѓу учениците и неговото
духовно влијание врз нив многу значело во нивната возраст, додека тие се
формирале како личности и како Христови пастири.
Ја гледале големата трудољубивост, неуморната молитвеност и
строгиот подвижнички живот на својот учител. И затоа запишале: „Ние никогаш не
го видовме да е без работа.
“Неговата успешност е и во тоа што тој бил од овој народ и
ги познавал сите што ги учел.
Ако тој бил некој дојденец: Елин или Латин, некој Сириец или
Александриец, не ќе можел така да им се доближи на учениците, а ниту тие ќе
можеле да го сметаат за толку близок.
Светиклиментовата дејност била просветна, пастирска, духовна
и душегрижничка. Наречен е просветител, со полното значење на зборот просвета
(prosvyÃenie = prosvetenie).
Станува почеток на нашата средновековна книжевност. Неговите
творби се најубавите дела на старомакедонскиот словенски јазик и писмо. Животот
го посветил на Бога и на народот.
Знаејќи дека не може секаде да појде и да му послужи на
својот народ, свети Климент го основал Охридскиот универзитет, кој е првиот
словенски универзитет и прв универзитет во Европа.
На Светиклиментовиот универзитет се изучувале сите тогашни
науки. Се создавала нова книжевност и просвета. Во Европа влегла христијанската
цивилизација на новиот јазик на Словените.
Започнал новиот период во историјата на целото средновековно
христијанство.
Охрид, свети Климент и неговиот Универзитет станале граница
меѓу двете големи јазично-културни цивилизации: грчката и латинската, и се
издигнала третата – словенската, јазично-културна цивилизација.
Што го натерало свети Климента на оваа посветеност? – Двете
најголеми евангелски заповеди: љубовта кон Бога и љубовта кон луѓето.
Свети Климент ги исполнил овие две заповеди: ја покажал
љубовта кон Бога – со тоа што животот му го посветил на Бога; а љубовта кон
луѓето – ја искажал во душегрижништвото за народот.
А, во основа на сè е тоа што тој библиски приоѓал на сè и
затоа богомудро решавал сè. Библијата била основа на сè што мислел, што
зборувал, што пишувал, што творел и како живеел.
Затоа постанал тоа што е – Божји светител и народен
просветител. За сите прашања од животот ги користел Библијата и учењето на
светите отци.
Многу јасно и едноставно го поврзувал Божјиот збор со светот
и со животот на луѓето. Такви биле неговите беседи и слова. Во нив ја искажувал
Христовата порака до луѓето.
Им објаснувал што е човекот, според христијанското учење – и
барал да ја исполнат својата човечка и христијанска цел. А која е таа? – Да
бидат добри и човечни. Со љубов кон секого.
Да се усовршуваат во доброто, во љубовта и во светоста. На
тоа сме повикани од Бога. Така се доаѓа до спасението и до светоста. Таков е
нашиот живот во Христа.
А Христос дојде на земјава и ни даде пример за совршен
човечки живот. Ова им го кажувал свети Климент на луѓето, во своите поуки.
Неговата проповед била сеење на словото Божјо.
Тој се раководел според правилото: „Или не поучувај, или
поучувај со својот живот. Инаку, со зборовите ќе ги повикуваш, а со делата ќе
ги бркаш. “ Како што говорел, така и живеел.
Сè што било изговорено, било и потврдено во неговиот свет и
богоугоден живот и дело. Поучувал и со збор и со личен пример. Не проповедал
само в црква или на богослужба, туку секогаш и секаде.
Одел кај луѓето, по нивните места, ги посетувал и дома и на
работа. Ги поучувал, им помагал. Знаел како да ги придобие за верата, за
Христа, за Евангелието и за евангелскиот живот.
Им говорел кога биле собрани заедно, но зборувал со нив и
одвоено: и со мажите и со жените, и со старите и со младите, а и со децата – и
на сите им посочувал што е тоа во Евангелието, а што тие дотогаш не го знаеле и
каква светлина можат да доживеат, ако проникнат во спасителното дело на Господа
Исуса Христа.
И уште повеќе – од какво значење ќе биде тоа за нивниот
личен живот, за разбирањето, за радоста, за семејството, за доброто, за
заемната љубов и почит.
Тој бил пример: и со животот и со делата, и со добродетелите
и со дарбите, и со знаењето и со учењето, и со службата и со подвизите, и со
учителството и со творештвото – и со целокупната своја личност, која ја имал
изградено според критериумите на Евангелието.
