Американскиот претседател Доналд Трамп стави „запчаник во тркалото“ на еден од најчувствителните преговори што моментално се водат во Европа, потенцијално загрозувајќи ги напорите за обезбедување средства за Украина за да продолжи со својата одбрана од Русија, пишува Политико.
Европската унија со месеци се обидува, досега без успех, да најде правен модел за користење на околу 140 милијарди евра руски државни средства замрзнати во Европската унија, главно во Белгија, за да му помогне на Киев. Парите се итно потребни бидејќи Украина би можела да остане без средства на почетокот на следната година.
Преговорите во Брисел сега се во исклучително чувствителна фаза, признаа дипломатите, додека високите функционери се обидуваат да финализираат правен текст што би дозволил замрзнатите средства да се користат како колатерал за заем за украинската влада.
Зеленски признава дека планот претставува тежок избор за Украина
Но, новиот американски план од 28 точки за прекин на огнот вклучува конкурентна идеја: користење на истите средства за американската програма за обнова на Украина по прекинот на огнот. Според документот, САД би задржале „50 проценти“ од профитот.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека планот на Трамп ја става неговата земја пред еден од најтешките моменти во историјата, можен избор помеѓу губење на „достоинството“ и губење на „клучен партнер“.
Неколку дипломати и претставници на ЕУ признаа дека се плашат дека предлогот на американскиот претставник Стив Виткоф би можел да ги уништи перспективите на 27-те земји-членки да се согласат за предлогот за европски заем. Европските лидери се надеваа дека ќе склучат договор за таканаречениот „заем за репарација“ на клучниот самит следниот месец.
Едно од најтешките прашања за сојузниците на Украина
Поранешен француски функционер, кој како и другите испитаници побара анонимност поради чувствителноста на темата, ја нарече идејата на Виткоф „секако, скандалозна“. „Европејците се исцрпуваат барајќи одржливо решение за користење на овие средства во корист на Украинците, а Трамп сака да профитира од нив. Овој предлог веројатно ќе биде отфрлен од сите“, тврди тој.
Висок функционер на ЕУ во Брисел се потсмеваше на американскиот план и нагласи дека, што и да сака Трамп, тој нема овластување да одмрзнува средства што се наоѓаат во Европа, објавува Политико.
Функционер на земја-членка реагираше со пцуење, додека еден европски политичар рече: „Виткоф треба да посети психијатар“.
Прашањето за користење на руските замрзнати средства е едно од најтешките за сојузниците на Украина, со слоеви на правни, политички, безбедносни и економски ризици. Најголемиот проблем е што поголемиот дел од средствата се во Белгија, во системот Euroclear, што ја изложува Белгија на можна руска одмазда.
Белгија е загрижена и се двоуми
ЕУ предлага да ги користи средствата како колатерал за заем за Украина, кој би бил вратен само ако Русија се согласи да плати воени репарации по мировниот договор.
Но, Белгија не сака да даде зелено светло поради загриженост дека би можела да стане финансиски одговорна ако Русија се обиде да ги врати парите. Ова ја става во конфликт со земјите-членки што се залагаат за побрза акција.
Дипломатите вчера изјавија дека се плашат дека планот на Трамп ќе го отежни убедувањето на Белгија. Претставник на ЕУ изјави дека американскиот предлог е против европски заем бидејќи блокот подоцна ќе биде под притисок да ги одмрзне средствата како дел од повоениот договор, што би можело да ги остави европските даночни обврзници одговорни за враќање на парите во Русија.
Еден дипломат додаде дека идејата за профит на САД од средствата што се чуваат во Европа „звучи класично Трампово“, објави Политико.
Што има во планот на Трамп?
Деталите од американскиот план остануваат нејасни, но документот јасно става до знаење дека американската администрација има амбиции за замрзнатите средства: 100 милијарди долари „ќе бидат инвестирани во програма за реконструкција и инвестиции на САД во Украина“, а „САД ќе добијат 50 проценти од профитот“.
Европа би додала уште 100 милијарди долари, а замрзнатите средства во Европа би биле одмрзнати. Остатокот од руските средства би биле инвестирани во „специјален инвестициски инструмент на САД и Русија за заеднички проекти во сектори што ја зајакнуваат глобалната стабилност и меѓусебните економски интереси“.
Планот предизвика длабока загриженост во европските престолнини дека американскиот претседател се подготвува да ја принуди Украина на мировен договор што би бил од корист за Владимир Путин. Вчера, Зеленски разговараше по телефон со лидерите на Германија, Франција и Обединетото Кралство за да ги координира следните чекори.
Европските лидери го уверија дека остануваат посветени на „праведен“ мир. „Тие се согласија дека секој договор што ги засега европските земји, Европската Унија или НАТО бара одобрение од европските партнери или консензус од сојузниците“, се вели во соопштението по разговорите.
