Сите 435 членови на Претставничкиот дом (Конгресот), околу една третина од Сенатот и гувернери во 36 од 50 држави, заедно со локалните власти, се залогот и целта на изборите во следниот вторник во САД, на 8 ноември.
Во водечката економска и воена сила на светот, но длабоко поделена во судирот на две визии за светот, додека планетата се соочува со војна, атомска закана и тешки економски тешкотии, резултатите од овие избори би можеле да го сменат не само политичкиот живот на САД, туку да предизвикаат големо влијание на настаните на меѓународната сцена, вклучувајќи ги војната во Украина и нашите балкански простори.
Партијата што ја освојува Белата куќа и победува на претседателските избори (сега се тоа Демократите со Џозеф Бајден) честопати трпи неуспех на среднорочните избори на средината од четиригодишниот претседателски мандат, но овој пат и аналитичарите и анкетите велат дека речиси и да нема простор за изненадување во овој поглед.
Во клима на рекордна инфлација, растечки криминал и неконтролиран прилив на мигранти во САД, би било изненадување, дури и за самите демократи, доколку успеат да го повторат триумфот од пред две години и заедно со Белата куќа да ги задржат и двата дома на Конгресот.
Но, без такво изненадување, може да очекуваат само неволја. Благодарение на измените во законот, претседателот Џозеф Бајден ги искористи многу флексибилните правила за гласање, па излезе на гласање многу пред денот на изборите, 8 ноември. Но, неговото охрабрување до неговите следбеници, се согласуваат аналитичарите, тешко дека може да доведе до промени во полза на Демократите. Наместо тоа, тој би можел да очекува ривалско цунами, „црвен републикански бран“ кој, ако им се верува на проценките на аналитичарите, тешко ќе ја погоди Америка.
– Навистина е едноставно. На луѓето им е преку глава од отворени граници, висока инфлација, висок криминал. Едноставно им е преку глава од она што го направија Демократите – смета Рик Скот од Флорида, претседател на Националниот републикански комитет на сенатори.
Сенатот во моментов е поделен на „педесет и педесет“ (50-50), меѓу двете главни политички партии. Демократите, сепак, го контролираат мнозинството благодарение на „златниот глас“ на потпретседателката Камала Харис, во согласност со нејзината уставна улога како претседател на Сенатот.
Ова значи дека на републиканците им треба само едно место за да го вратат мнозинството што го изгубија кога беа „исчистени“ од демократите во вториот круг од Сенатот на Џорџија на 5 јануари 2021 година. Републиканците овојпат бранат 21 од 35 места на изборите за Сенатот, а Скот предвидува дека конзервативците ќе го вратат мнозинството во Сенатот и ќе контролираат „52 плус“ места во следниот Конгрес.
Републиканците ги загубија своите мнозинства во Белата куќа и Сенатот во 2020 година, но конзервативците во Претставничкиот дом, тогаш пркосејќи им на очекувањата, зедоа голем залак од демократското мнозинство. Сега се очекува тие да заземат многу поголем дел од колачот во долниот дом на Конгресот бидејќи, како што вели претседателот на Националниот републикански конгресен комитет Том Емер, „Републиканците имаат кандидати кои ја претставуваат различноста на земјата“.
Во битката за државите функции, републиканците во моментов контролираат 28 гувернери, а демократите 22. Републиканците имаат за цел да ги заменат гувернерите под контрола на демократите во Канзас, Мејн, Мичиген, Минесота, Невада, Ново Мексико и Висконсин. Анкетите покажуваат дека нивните амбиции не се без основа, бидејќи летниот наплив на популарноста на демократите не траеше до есента, откако цените на бензинот повторно пораснаа, загриженоста за инфлацијата не исчезна, а републиканците го преплавија етерот со приказни за корупција во Демократски редови.
– Прогнозите веќе подолго време зборуваат дека републиканците ќе го преземат мнозинството во долниот дом на Конгресот, како и ќе го освојат мнозинството во Сенатот. Предноста што ја уживаа демократите се „стопи“ во Њу Хемпшир за Сенатот, каде републиканецот напредува, а на Републикаците им треба само едно место за да го освојат горниот дом на Капитол Хил. Во Охајо, Пенсилванија, Џорџија, Аризона, републиканците или ги престигнаа демократите или заостанаа со процентен поен или два. И на изборите за гувернери, го гледаме напредокот на републиканците, дури и во држави каде малкумина го очекуваа тоа.
Демократите никаде не се толку безбедни како некогаш, дури ни во нивното традиционално упориште, Калифорнија, каде што републиканците исто така имаат мала предност. Има секоја можност да се остварат прогнозите за „црвениот бран“ – оценува за „Новости“ Обрад Кесиќ, политички аналитичар од Вашингтон.
Кесиќ драстичниот пресврт на Американците од Демократи во Републиканци го објаснува пред се со економски причини, без разлика дали се работи за инфлација, цената на горивото или храната, недостигот на стоки. Дури и третина од демократските гласачи, вели тој, веруваат дека живееле подобро под поранешниот републикански претседател Доналд Трамп отколку сега.
Како уште еден фактор на разочарување од демократите, тој гледа на нагло зголемување на насилството во големите градови како Филаделфија, Детроит, Чикаго… а бидејќи демократите ги контролираат, граѓаните ги обвинуваат за несигурност. На крајот, соговорникот посочува дека граѓаните чувствуваат дека го изгубиле нивото на слобода, па многумина се прашуваат што направија демократите за време на пандемијата, затворањето на економијата и воведувањето задолжителни мерки.
– Родителите протестираа бидејќи се влошија резултатите од испитите кај децата во сите категории. Во исто време, демократите побараа од децата, дури и од градинките, да се мобилизираат за демонстрации, без согласност на нивните родители. Затоа на многу места револтирани родители ја водат акцијата против демократите, вели Кесиќ.
Доколку го загубат само Долниот дом на Конгресот, кој според проценките е извесно, ќе настанат огромни проблеми за демократите, вклучително и носење на буџетот, а може да очекуваат и покренување истрага за репресија, загрозување на слободата на социјалните мрежи и говорот, употребата на државните институции, како и даночниот систем против политичкиот противник – Демократите.
– Кога сето ова ќе се додаде на веќе најавената истрага против семејството Бајден со фокус на синот на претседателот Хантер Бајден, но и шефот на Белата куќа поради неговиот ментален капацитет и корупција, јасно е дека оваа администрација се соочува со сериозни предизвици да се бори да ја одржи својата политика доминација, вклучително и прашањето за чиста енергија, бидејќи Републиканците најавуваат дека ќе ги запрат тие процеси. Во тој случај, последните две години од мандатот на претседателот би биле изгубени за политичкиот систем на Демократите – убеден е Кесиќ.
Кесиќ предвидува дека, поради големи внатрешни проблеми и блокади, може да дојде и до нарушување на единството со НАТО и ЕУ, бидејќи САД, со доаѓањето на Демократите на власт во Вашингтон и почетокот на војната во Украина, САД се поставија на чело на Западот како лидер. Како да го одржите лидерството со планина внатрешни проблеми?
– Неограничената поддршка за Украина е веќе на удар во САД, така што оваа политика е тешко одржлива, дури и ако демократите го задржат своето мнозинство во Конгресот. Републикаците промовираат отор со образложение дека не е соодветно да се испраќа помош кога американските граѓани трпат економски последици поради кризата – вели Кесиќ.
Соговорникот открива дека преиспитувањето на помошта за Киев се случува и во самата Демократска партија, но засега дискретно, бидејќи не сакаат пред изборите да ги изгубат гласовите на Американците кои потекнуваат од земјите од поранешниот Варшавски пакт кои негуваат антируски чувства.
– Републиканците од движењето МАГА на Трамп, сепак, сметаат дека Америка, а не Украина мора да биде на прво место, особено затоа што тоа не е витален интерес на САД. Затоа републиканците можат полесно да направат пресврт, додека Бајден и да сака, со републиканскиот конгрес, не може да дејствува без пари одобрени од Конгресот, а ако нема мнозинство во него…
Ако, од друга страна, тој се обидува да работи преку регулативи, ќе создаде материјал за импичмент, бидејќи тоа го загрозува авторитетот на Конгресот во однос на буџетот, па не верувам дека би отворил таков фронт. Доколку дојде до намалување на помошта за Киев од САД, ќе следат и други земји, што ја намалува можноста за поволен исход со војната во Украина – објаснува соговорникот.
Во многу американски сојузни држави се гласа веќе неколку недели, па во Америка се зборува за изборен месец, бидејќи претходно беше донесен таков закон за повеќе граѓани да гласаат на изборите. Бидејќи трендовите укажуваат дека гласачите порано гласаат по пошта, Републиканците по последните избори научија лекција да не чекаат до последниот ден, бидејќи тогаш предноста на Демократите е преголема. Секоја земја има свој изборен закон, а многумина се заострени поради сомневањата за изборна кражба.
ОБАМА ПОПОПУЛАРЕН ОД БАЈДЕН
Поранешниот претседател Барак Обама се врати во предизборната кампања во мисија да ја спаси Демократската партија од потопот на „црвениот бран“ на изборите.
„Тука сум да ве замолам да гласате“, ги повика Обама демократите додека водеше големи митинзи во три клучни сојузни држави минатиот викенд. Обама, кој останува најпопуларен во Демократската партија речиси шест години по напуштањето на Белата куќа, се обидува да направи политичка магија во последен момент додека неговата партија очајно се обидува да го задржи мнозинството во Конгресот.
