Триесет секунди тишина, а потоа гласот на Миодраг Здравковиќ, водителот на Телевизија Белград, изговори реченица што Југославија ја слушаше со неверица.
- Другарот Тито почина.
Со овие зборови, Централниот комитет на Сојузот на комунисти на Југославија и Претседателството на СФРЈ објавија она што дотогаш беше незамисливо - дека починал Јосип Броз Тито, претседателот на државата, водачот на движењето на неврзаните, човек кој со децении беше симбол на единството и моќта на земјата. Почина во Љубљана, само неколку дена пред неговиот 88-ми роденден.
Последните денови во болницата во Љубљана
Со месеци пред неговата смрт, животот на Тито висеше на конец. Медицинскиот тим во Љубљана водеше битка што се влечеше во агонија. На крајот на јануари, неговата нога беше ампутирана, а до средината на февруари тој повеќе не можеше да зборува. Остатокот од животот го поминал во индуцирана кома, од која никогаш не се разбудил.
Еден од оние што секој ден биле на должност покрај неговиот кревет бил д-р Миломир Станковиќ, млад доктор во тоа време, на кого му била доверена задачата да запишува сè - дијагнози, терапии, медицински прогнози, па дури и секоја реакција на Тито, пишува Она.
Починал во 2019 година, но во книгата „Тито помеѓу животот и смртта“, објавена во 2016 година, за прв пат јавно проговорил за тоа што се случило во последните денови од животот на маршалот.
„Што треба да значи сето ова“
Станковиќ опишал момент што засекогаш му останал врежан во меморијата во емисијата на Мира Адања Полак.
- Кога видел дека сè пропаднало, неговите последни зборови биле: „Што треба да значи сето ова!“ Сега, дали тоа се однесувало на одлуките што ги донесувал, на лекарите кои му ветиле дека терапијата ќе успее - не знам. Кратко потоа, тој повеќе не можел да зборува, рече д-р Станковиќ.
На мониторот се појави права линија на 4 мај 1980 година во 15:05 часот. Во 18:50 часот, цела Југославија веќе знаеше.
Крајот на една ера
Еден ден подоцна, на 5 мај, ковчегот со телото на Тито пристигна од Љубљана во Белград со Синиот воз. Граѓаните минуваа покрај него со часови во Парламентот на СФРЈ, додека камерите снимаа солзи, стиснати тупаници и тишина.
Беше погребан на 8 мај во Куќата на цвеќето во Дедиње, на која присуствуваа повеќе од 200 државници и лидери од целиот свет - од Маргарет Тачер и Индира Ганди до Леонид Брежњев и Јасер Арафат. Тоа беше еден од најголемите државни погреби во историјата на 20 век.
Човекот кој со децении ја симболизираше моќта и единството на Југославија, си замина со реченица што сè уште резонира денес како загатка на една ера: „Што треба да значи сето ова?“
