Македонската политика никогаш не била препорачлива за луѓе со понежно здравје и со истенчени морални вкусови, но начинот на кој стигнавме до оваа, најнова Влада, таа навистина ги содржи сите напнати елементи на врвен политички холивудски трилер: неколкумесечната неизвесна борба за моќ беше проследена со низа непредвидливи, ненадејни пресврти во кои балансот на превласта на силите висеше на конец како дебел сом што се превртува во плитката мил фатен на слаби јадици, заканувајќи се во секој момент некому да му се откачи и повторно да отплива во езерските длабочини. На едните тоа и им се случи, па им остана само да раскажуваат рибарски приказни за тоа колку бил голем сомот и што софри ќе послужеа да им појдеше од рака да го уловат. Во самото финале од составувањето на новата Влада, за да не останеме скратени и од мелодраматични елементи, се погрижи Никола Димитров со начинот на кој реши да ја напушти активната политика во оваа фаза од неговиот функционерски ангажман – сосема различно од „хепиендот“ на Радмила Шеќеринска која триумфално се прости од власта загрната со официјалното американско знаме доделено со високи воени почести од најважниот меѓународен стратегиски партнер на државава. А, заслугите им се споредливи; само умешноста и калкулациите при напуштањето на сцената и влегувањето во историјата, не. Самата дискусија во Собранието, пак, за гласањето на новиот состав на Владата, ако за момент ги апстрахирате содржините на вообичаените жестоки баражи на критики и фалби, сведочи за општата збунетост на политичките актери, и на оние кои остануваат на власт и на оние на кои кременадлите од неуловениот, неиспечен сом на моќта за момент им замирисаа под носот. Бидејќи, со години наназад, додека Заев играше на теренот, работите во македонската политика се одвиваа како во дефиницијата на Гери Линекер за најважната споредна работа на светот: „Политиката е едноставна игра: 22 играчи во 90 минути ја бркаат топката, а на крајот Струмичанецот секогаш победува.“ Сѐ до последниот локален натпревар… Но, сега никој точно не знае што нѐ очекува под диригентската палка на новиот премиер Ковачевски. И на опонентите и на многумина од неговата коалициска „репрезентација“ уште им фали „феноменот“ на Заев, па додека тие ламентираат за тоа што ќе беше додека беше да беше, на Ковачевски му се брза да се фати за работа. Ако го задржи темпото со кое ги чита пристапните говори (и оној пат во партијата; и сега во Собранието), можно е работите да фатат таков тек што додека некој чека драмска пауза или интермецо меѓу два чина, Ковачевски веќе да им ја спуштил завесата. Во неговото премиерско експозе е уредно наведен списокот на ургентните проблеми што ќе ги решава неговиот кабинет, од пандемијата и енергијата, до стандардот, инфлацијата и сѐ друго помеѓу, но на врвот му е враќањето на јавната доверба во политичарите да ги решаваат не своите, туку проблемите на граѓаните. Всушност, таа порака токму соодветствува на неочекуваната стаписаност на опозицијата од реалната опасност Данела Арсовска да му ја „украде“ сценската слава на Ковачевски со покажаните зачудувачки знаци не само на менаџерско неснаоѓање, туку и на блага политичка незаинтересираност за вршење на првата градска функција, дефокусирајќи ги опозициските пропагандни напори за брзи вонредни парламентарни избори заради претпоставената неуспешност на власта на „пиунот на Заев“… Како што почна со својот мандат, „кралицата на Мицкоски“ до сега не покажува дека разбира оти, ако ништо друго, во политиката треба барем да оставаш впечаток дека си загрижен за решавање на проблемите, бидејќи во спротивно проблемите почнуваат да те решаваат тебе. Ако се прогласиш за ненадлежна за ништо важно – загадување, транспорт, греење, емпатија… – тогаш и потценетиот „пиун“ брзо ќе стане „кралица“, таа, пак, ќе ги урниса амбициите на својот „крал“, а сомот ќе продолжи слободно да плива откачен од јадицата на моќта. Ехееее, има за тоа метафори и алегории колку сакате! Шаховските партии во нашава политика полесно се губат одошто се добиваат....

Го откривме рецептот по кој е стокмена оваа „нова“ влада. Ок, нова ко ланскиот снег, но цврсто конципирана на едно многу битно прашање. Гласи: „Лета ли магарето?“ Од одговорот на ова „суптилно“ и толку тешко прашање за новите министри и премиер, зависела и нивната функционерска им судбина. Резултати ги знаеме, а РЕЗИЛ-татите штотуку ќе следуваат… Процесот на иницијација за „новата“ влада бил мноогу едноставен. Се одвивал на екс Бихаќка. Таму, празна канцеларија, црпнатото диктаторче, најубавото магаре од Еразмо проектот на Димова и еден детектот за лага. Испитаниците и можеби идни министри влегувале еден по еден и го добивале судбоносното прашање: ЛЕТА ЛИ МАГАРЕТО? ДА, значело дека сте нов министер. НЕ и летате од влада. Раца и Димитров „закукулено и замумулено“ пробале и да го излажат испитувачот, ама затоа тука бил детекторот за лага, кој запиштел, а црвеното светло блештело при нивното ДА. А Заев, тој не сакал да го лажат. Оти, влогот бил голем. Слобода се викал. Сите останати минале на тестот. Таче, Славјанка и Бисера „прошле“ со десетка. Пустите навистина биле цврсто убедени дека магарето лета. Да, ЗЗ така им кажал. За Љупче, Бојанчо и Оли немало тест. Тие во стотина наврати на дело докажале дека слепо веруваат оти магарето лета, па и лупинзи дека прави. Биле послушен кадар со тапија. Зоки оком, тие скоком. Со години… Албанскиот дел од паралелната влада го тестирал Артан Нежни. Таму, пак, иницијацијата не била со магариња, туку се оценувала преку уметноста на „летање орлиња“… И така, изгласани со бедни и минимални 62-ца ајвани, од кои најербап испаднаа лажговците од ДС, ДОМ, ЛДП и Народна кои излажаа дека демек ја условувале владата, старо-новата направија влезе во нов погон за нови национални порази. Мислите дека случајно на вториот ден од нејзината креација во Скопје доаѓа Петков? Радев му го провери пулсот пред 10-на дена, редно е и тој да ги тестира Заевите послушници. Веројатно, не му верува на ЗЗ дека Тачевци се толку послушни и дека ќе „учинат“ се што муртинскиот господар ќе им нареди. Што е сигурно, сигурно е… А, искрено, кој нормален и би му верувал на Зокија и на СДССС? Ах, да, им веруваат северџаните. И сега? Епа сега, Зоче демек ќе се пензионира на некоја грчка плажа, Раца ќе си биде комшика со Шики во Маврово, Димитров ќе продолжи да кука од време на време, а шклопоцијата на Таче ќе продолжи таму каде што Заевци застанаа. Под будното око на креаторот, со ура и јуриш во нови национални зезалици и порази. Го обравме бостанот, пак. Туку, со есцајгот и златните чинивчиња за Таче Антоанета, шу прајме?...

Економијата многу често е жртва на политички потреси од различни видови. Македонија никогаш, или, еве да речеме, во следните стотина години, нема да го достигне развојот или животниот стандард како во развиените европски земји, со економски раст од проектирани пет проценти. Повеќе од неминовна станува потребата за забрзување на економскиот раст до ниво на двоцифрени стапки на раст Енергетската криза и понатаму останува во фокусот на јавноста, како поради новите поскапувања на гасот и неизвесноста кога цените ќе се стабилизираат, исто така и поради зачестените политички препукувања кој треба да го реши проблемот со високите цени и како треба да се реши тој за да се ублажи ударот врз животниот стандард кај граѓаните. Дополнително, македонската јавност деновиве, покрај поскапувањата на енергентите и поскапувањата на цените во маркетите, неизбежно е фокусирана и кон изборот и, секако, составот на новата влада и новите министри. Сега, очекувано, сите погледи се свртени кон новата влада и мерките што ќе ги преземе таа во делот на економијата и енергетиката. „Владата ќе дејствува кон успешна енергетска транзиција, која на краток, среден и долг рок ќе обезбеди сигурност со снабдувањето енергенти, одржливост на енергетскиот систем и ќе биде ценовно прифатлива за сите граѓани и економски субјекти“. Ова е едно од многуте ветувања за работата на новата влада, кое е вклучено и во програмата што беше доставена во Собранието. Фокусот во неа, покрај делот за надминување на енергетската криза, беше ставен и на подобрување на животниот стандард на граѓаните, на стабилизација на состојбите со пандемијата, на планови за изградба на нови автопатишта, за изградба на железничката пруга кон Бугарија, гасификацијата и обезбедување уште еден пристап до гасот, сѐ со цел да се обезбеди конкурентност на пазарот… А, секако, во шеесетте страници од програмата на новата влада има и за спорот со Бугарија, заштитата на животната средина, за рамномерниот развој, но и планови за развој на образованието, здравството… Има една стара мудрост, која вели хартијата трпи сѐ… Многу е лесно да се прават планови и да се пишува на хартија, но нешто сосема поинаку е сето тоа да се реализира во практика. На пример, пругата кон Бугарија ја градиме триесетина години, се изнаслушавме и изнапишувавме за плановите за изградба, за причините за нејзиното одлагање, за новите рокови за комплетирање на оваа пруга, ама со воз кон Бугарија сѐ уште не можеме да се возиме. А, во меѓувреме, во светот чуда се градат… Многу ветувања, ама што од тоа ќе се реализира, останува да видиме. Сите поголеми капацитети што ги имаме се изградени во времето на Југославија, целиот енергетски систем ни зависи од РЕК Битола, исто така изградени во една дамнешна држава, која веќе и не постои. Дополнително, оваа година стартуваше со работа уште еден голем капацитет, кој спиеше десетина години, ама поради кризата и тој мораше да проработи, со ветување дека од него ќе има струја и за компаниите. Многу надежи, многу ветувања, но и многу несигурност. Честите политички промени, потреси и политички кризи не овозможуваат развој на стратегиски проекти, за кои се потребни одлучност и истрајност. Автопатиштата, железницата, гасификацијата, енергетската стабилност… ниту еден сегмент не може да се развива без стабилна и континуирана посветеност на надлежните институции за нивно комплетирање и пуштање во употреба. Кај нас, за жал, најголем дел од проектите се стопира при одредени политички случувања, избори, промена на власта, реконструкција на влада итн. Економијата многу често е жртва на политички потреси од различни видови. Новата коалиција меѓу другото ветува и подобрување на животниот стандард на граѓаните, при што „клучна цел на економската политика на владата ќе биде креирање забрзан и одржлив раст на економијата на пораст на БДП, со забрзување на стапките на економски раст на среден рок од 2,5 отсто, на пет проценти просечен раст“…, барем така пишува во програма. Но дали ваквите проекции за економски раст се доволни, доколку сакаме да се доближиме до Европа? Македонија никогаш, или, еве да речеме, во следните стотина години, нема да го достигне развојот или животниот стандард како во развиените европски земји, со економски раст од само пет проценти. Повеќе од неминовна станува потребата за забрзување на економскиот раст до ниво на двоцифрени стапки на раст, што би значело барем 10 отсто и нагоре. Тоа не е нереалност, туку мора да стане амбиција и поставена цел кон која треба да се стремат сите. Ветувањата мора да стануваат реалност. Ако се вети и започне изградба на нешто, тоа мора да се реализира, не да запре. Ако сме ветиле помош за стопанството и обезбедување поевтина струја и енергенти за компаниите, тогаш тоа мора да се испочитува. Навременото планирање и следење на состојбите треба да стане нужност. Ако нашата држава планираше уште во летните месеци како ќе ја пребродуваме зимата, навреме ќе набавеше одредени резерви на мазут, јаглен, гас, кога цените не беа толку високи. Таквата посветеност ќе резултираше со помали загуби на финансии, кои сега се одлеваат за плаќање екстремно скапи енергенти. Оваа криза, било да ја наречеме енергетска, здравствена, економска…, треба да нѐ потсети дека е крајно време да се работи посветено, да се создадат клучни предуслови за развој на економијата. Покрај главните предуслови за развој на економијата, кои честопати ги посочуваме, меѓу кои се владеење на правото, предвидливост и стабилност, потребни се мерки што ќе поттикнуваат поголем економски раст, мерки што ќе креираат услови за развој на поконкурентни производи, кои ќе овозможат подобар пласман на странските пазари, а преку нив поголем девизен прилив… Посветено и навремено планирање ќе ни овозможи соодветни мерки креирани за заштита на потребите на граѓаните и за поттикнување на стопанството. На крајот на краиштата, најопипливиот резултат по кој се мерат успешноста и благосостојбата на една држава е според степенот на развој на економијата. Со академски речник, со петка не се положува испитот и треба да се стремиме кон десетка....

Ми се допаѓа што водиме „принципиелна“ надворешна политика. Не се мешаме во внатрешните работи на други земји кога станува збор за македонското малцинство, а водиме „конструктивни“ преговори за правата на бугарското малцинство во Македонија ( они нам не ни се мешаат, туку ни диктираат и условуваат) и вероватно ќе инсистираат на промена на македонскиот Устав за да се впише бугарско малцинство. Ако почнеме преговори со ЕУ ( Бугарија да го симне ветото) тоа не искупува се, и нема да биде никаков пресврт. Ова веќе станува очајничка политика чија константа е покажување невидена слабост во преговори, и крајна субмисивност. Никој нема мандат да води ваква непринципиелна политика....

Се зареков дека серијалот колумни за оваа 2022 година ќе биде целосно посветен на Македонија и македонските премрежиња. Не стасувам да направам план и структура на таа вивисекција; можеби тоа е и невозможно во време кога нештата се одвиваат и расплеткуваат пред нашите очи, де со трагични, де со своите фарсични димензии. Но оваа колумна е посебна: таа му е посветена на мојот неодамна починат колега Благоја Јанаков, не само како последен поздрав туку затоа што токму од неговото заминување научив многу за нешта што досега не сум ги видела доволно јасно. Кога претходната колумна, по обичај, ја испратив до еден круг колеги, ми дојде неочекувано ехо од Благоја – неговата ќерка ми соопшти дека татко ѝ починал претходната вечер. Во вакво време на умирање (што како резултат на ковидот, што од колапсот на здравствениот систем), ваквите вести колку што се потресни, толку ни станаа и „очекувани“. Обично, завршуваат со изразување сочувство – и толку. Но оваа вест ме потресе посилно одошто очекував, бидејќи – видете – Благоја ми беше факултетски колега од друг институт (психологија), човек кого не го среќавав често, ниту пак стасавме да го испиеме кафето и да си направиме муабет, како што си ветувавме со години. Некои би забележале дека јас сум веројатно последната што би требало да му посвети колумна на човек што, реално, други го познавале многу повеќе од мене. Но, како што одминуваат деновите, јас веќе не размислувам толку за неговата смрт, колку за неговиот живот. И тоа ме вознемирува! Многу! Бидејќи во неговиот живот, и особено во последната година откако замина во пензија, јас како да препознавам дел од својот. Лесно е да се каже „нека почива во мир“ – кога нему мирот му беше одземен во последните години и месеци, беше оставен сам да ги бие своите битки, поставен на ѕидот на срамот од цензори и „полицијата на мислата и моралот“ креирана во овој режим. Затоа чувствувам потреба да кажам како јас гледам на неговиот живот и она што го оставил зад себе. За оние што можеби и не можат да се сетат или намерно го заборавиле, ќе потсетам дека Благоја Јанаков беше професор на Филозофскиот факултет речиси целиот негов живот. Не сум компетентна да го рецензирам неговиот научен опус, но една од највредните книшки што сум ги добила на подарок е неговата, посветена на среќата и добрувањето. Да, Благоја ги збогати мојот речник и мојата (раз)мисла со поим што не сум го знаела дотогаш. Или можеби сум го чувствувала тоа без да знам да го именувам. Според Јанаков, основна животна задача на човекот е добрувањето, a потребата да се постигне и одржува добросостојбата е мошне силен двигател. Добрувањето го дефинира како стремеж на луѓето кон личен развој, себеостварување и совршенство, а веруваше дека за многу луѓе најважна животна задача се љубовта и заедништвото. Според него: „Секој може да добрува. Дури и кога живее во тешки услови. Здравје, напредок и среќа не се можни без проблеми, тешкотии, труд и борба. Неприфаќањето на стварноста породува страдање. Луѓето не ценат битни нешта, а често се занесени по небитни. Не го ценат она што се и што го имаат, туку она што не се и што го немаат… Туѓото не усреќува. Биди свој/а, тоа што си. Основа на среќата е доброправењето“. А знаете ли како замина од универзитетот? Познат како автор чиј универзитетски учебник стана предмет на првата тужба пред суд поради наводен говор на омраза и дискриминација (по родова и сексуална основа). На него го тестираа новиот закон донесен по победата на шарените прогресивци. Пребарувам по нашата имејл-кореспонденција и ја наоѓам неговата последна порака испратена во моменти во кои му беше многу тешко (јуни 2021). Меѓу другото, ми пишува: „Билјана: Не сум расположен за пишување, па ќе бидам краток. Работите со судењето споро се одвиваат и се компликуваат“. Во декември 2020 година ме известил: „Билјана: Поштарот ми донесе тужба. На околу 70-80 страници! Тужени се Филозофскиот факултет, јас и двајцата рецензенти“. Ми довери нешта што нема да ги соопштам јавно, но ме болат и денес, бидејќи јас – повеќе од другите – знам како е да си сам, изложен на ветрометина, како е да си посрамен без вина, како е прекуноќ да станеш предмет на линч за кажан збор, а само мал број луѓе да ти упатат топол збор на човечка поддршка. Тужбата е уште пред судот, иако авторот замина, а учебникот некако се турна настрана. Некои ми велат бил чудак, бил аскет, немаше дома телевизор, живееше на свој начин. Живееме во општество во кое не се прифаќа да бидеш инаков, свој, „чудак“, а најмалку од сѐ да бидеш патриот, Македонец. Ова последново те прави, по дефиниција, „небањат“, примитивен, непрогресивен итн. Она за што го судеа и судат е дека бил хомофоб, дискриминирал и ширел омраза со својот научен опус. Еве, и да се оградам од заземање став за напишаното (не сум психолог), но никогаш нема да прифатам дека рецензенти и цензори од невладин сектор треба да го имаат мечот на Јустиција в раце. Да, тие „само“ се обратија до судот, но јавната осуда ја направија без тој воопшто и да одговори на нападите и клеветите. Беше јавно осуден и без судска пресуда. Знаев дека Благоја е по потекло од егејскиот дел на Македонија (сега дознав дека баба му и дедо му биле партизани), ама ништо повеќе од тоа, никакви детали. Иронијата на судбината сакаше, покрај семејната траума, да доживее и физичка повреда (несреќен случај) токму во Грција пред повеќе години, по што остана со тешко оштетени гласни жици. Можете да замислите што значи тоа за професор! Но, Благоја не се откажа, беше стоик и продолжи посветено и чесно да си ја врши работата сѐ до пензионирањето. Можеби имаше физички хендикеп, но имаше повеќе храброст од мнозина да викне секогаш кога други молчеа и кога беше во прашање Македонија. Јас и Благоја стоевме на истиот фронт, бевме потписници на исти иницијативи и трибини, дури и тогаш кога не сме се договарале. Бевме во групата што ја обвинија дека наместо со научни аргументи, на трибина на Филозофскиот факултет (март 2018) пеела „Едно име имаме“. Се поздравувавме на протести, по снег и по дожд, под сонце или облаци, и ако не можеше да вика „МА-КЕ-ДО-НИ-ЈА“, тој користеше свирче. Не пропушти ниту еден настан, додека другите си гледаа сеир, седеа во кафеаните и ни се чудеа на умот што протестираме пред Собранието. Ми кажаа дека свирчето му го ставиле в џеб, го понел со себе таму каде што заминал засекогаш – ако му затреба и таму да свирне против неправдите. Неговото семејство знае што му беше значајно нему, што го болеше и што го правеше среќен. По игра на случајот, јас бев меѓу првите што дознаа за неговата смрт и, со дозвола на семејството, на Фејсбук се простив со него. Следуваше лавина реакции главно од неговите студенти, кои ми ја открија сета големина на Благоја како професор, човек и родољуб. (Патем, само на нивните солзи им верувам, студентите се нашите вистински судии за она што сме го сториле добро или не толку добро.) Сфаќам дека Благоја бил многу поголем патриот од мене и од она што сум можела да го замислам! Тој го посеал семето на добрувањето и љубовта кон татковината, без притоа да посее омраза кон кого било и од себе да прави икона. Безброј фејсбук-постови и приватни пораки сведочат колку млади луѓе извел на пат, на колкумина им помогнал да се најдат себеси, на колкумина им ја вратил самодовербата кога им било тешко и сега му се благодарни што верувал во нив. Речиси немаше реакција во која не рекоа „беше извонреден човек, редок, исклучителен професор, имавме среќа да го сретнеме во нашите животи“. Сега, кога размислувам за огромното наследство што зад себе го оставил навидум тивкиот Благоја, сета добрина, човештина, почит и родољубие, почнувам да се преиспитувам и себеси. Дали им оставам во залог на генерациите доволно добрување и љубов за Македонија? Дали сум дефетист ако не умеам навреме да видам дека некои луѓе, и без гласно викање и удирање в гради, умеат да посеат толку љубов и посветеност на професијата и татковината? Дали ним им ја должиме надежта дека Македонија ќе ја биде, на тие големи, а божем невидливи македонски патриоти? Колку вакви херои има низ земјава, а јавниот радар не ги регистрира? Благоја Јанаков замина – со свирчето. Претпоставувам и со тежина на душата и горчина што е тешко да се опише. Неговата ја чувствувам како своја. И се прашувам: што правиме со нашите гласови и свирчиња, со нашите животи? Дали добруваме и сакаме доволно? Дали ги цениме битните нешта или дозволуваме да нѐ заведуваат со небитни светликави нешта од „европската цивилизација“? Дали нѐ наведуваат да не го цениме она што сме и што го имаме, туку по секоја цена да настојуваме да бидеме она што не сме за да го добиеме она што го немаме – и што наводно ќе го добиеме кога ќе стасаме „таму“, во Европа? Што би кажала на крајот на ова простување со Благоја, тој чуден и благ човек, кој своите најдобри вредности ги споделувал толку штедро без да прави драма од тоа, а не сакајќи замина како лик од јавна фарса, којашто не ја заслужи и во која мнозина му го завртеа грбот или останаа индиферентни? Ми паѓаат на ум зборовите на негова бивша студентка: „Зарем е можно да се опише тагата за Вас? Нема збор, само да се преживее, да се истагува, како што вие нѐ учевте – тагата треба да се тагува!“. Почивај во мир, драг Благоја, а за сѐ што си сторил за студентите, за нас кои се сметавме за твои пријатели и за Македонија, постои само еден збор: добрување! Ти си добрувал и си нѐ збогатил сите....

Јани Бојаџи Драги мои, со ретки, ама многу ретки исклучоци, театрите во Македонија се претворија во депонија на политичкиот и политикантскиот отпад на социјалдемократската „културна елита“. И тој исфрлок се депонира во два склада, по две основи. Првата основа, односно првиот склад е управителскиот и таму се депонираат оние на кои партијата не знае што да им прави, а им должи некакви услуги што тие ги вршат главно пред и за време на избори во форма на „нарикачи“ по митинзи. На тој список главно се актери што не успеале да направат никакви лични кариери, но се „ај вона би“ уметници и просторот за лична реализација го гледаат токму таму – во управата на театрите, односно во директорувањето со државни институции, како едно од оние места во кои можете да правите што сакате, а да не преземете никаква одговорност за направеното. Од 2004 година, кога започнаа промените со реформите на Благоја Стефановски, кои утврдивме дека беа спонзорирани од Владо Бучковски и Зоран Заев, театрите низ Македонија станаа депонии на промашените кариери на политиканти и уметници, на кои не можеа да им најдат места по листи или по министерства, па ги праќаа на директорување. И така, драги наши, во овие пет години власт, Драмскиот театар промени четворица директори, од кои првиот беше другарот Сашо Тасевски, познат „нарикач“ на Шарената револуција, па сѐ до сегашната директорка Катерина Коцева, која долги години е активистка на СДСМ. Во театарот „Комедија“, пак, навистина да не беше трагична, ситуацијата ќе беше комедија, па таму годишно се менуваат по двајца директори, кои доаѓаат на големи врати, со фанфари, а си одат со скандали и мајки-шајки, што би се рекло колоквијално. Она што Јелена Жугиќ им го остави, како формирана и форматирана институција, која само треба да се надградува и подобрува, за две сезони го претворија во театар на скандали и борба за доминација на фракциите на партиите на власт. Во МНТ се променија двајца директори, причините ги знаеме, иако таму со националната драма на големо директорува човек што нема ништо со театарот, особено со оној суштинскиот, уметничкиот дел, но е типичен апаратчик што во македонската театарска историја ќе остане запаметен по тоа што во насловот на единствената институција од културата што ја задржа придавката „македонски“ го додаде и ова Република Северна Македонија, за да не остане само Македонски народен театар. И тоа е сѐ. Што се случува во внатрешноста на државата е посебна приказна. Се сеќавам, кога се правеа фамозните театарски реформи на големиот директорски маг Баге, се предлагаше Драмскиот театар во Скопје да биде под патронатство на Град Скопје, а Битолскиот театар да си остане така како што е. Во тие реформи, театарот во Битола се спаси од фузија со Домот на културата во една институција, што во краен случај, иако тоа беше нелогичен, само локалпатриотски чин, сепак го спаси Битолскиот театар од катастрофата што ги нападна Струмица, Штип и Куманово, каде што ситуацијата е, малку е да се каже, очајна. И да не забораваме, Драмскиот театар, кој Роберт Вељановски го доведе на чекор пред решавање на круцијалниот проблем на оваа навистина успешна приказна, да добие нов, сосема нов современ театар, заврши во кич, кој се создаваше низ изборите на директори, кои не траеја ниту по една сезона, а главната програма за работа им беше покривот што протекува. Ова е таа управителска депонија. А што е со онаа другата, која јас ја нарекувам уметничарска. Депо, не на уметници, туку на уметничари. Како инаку да се дефинираат наводно уметници што ги напика по театрите во сите професии, актери, режисери, драматурзи, сценографи, костимографи, да јадат државна плата а со години да не работат ништо. Навистина не разбирам како млади луѓе, во најубавите творечки години, од дваесет и петтата до четириесеттата, седат, чмаат, земаат плата, а не создаваат ништо? Не ми влегува во глава. Ама, има тоа своја логика, која е типична за црвената буржоазија од времето на Никола Груевски, кој од една страна направи достигнувања што ќе бидат милениумски и неповторливи во сегментот на инвестиции во неподвижното културно богатство и особено во археолошко-музејскиот сектор и во издаваштвото, а од друга страна ги уништи живата култура и живите уметници, што е, пак, основен предуслов за потврдување и одржување на вредностите во националната култура и уметност. И секако, најголемата од сите катастрофи беше невозможноста културата да се ослободи од канџите на црвената буржоазија, која уметноста ја доживува како сопствено пространство за општествена реализација, па во тој притисок измешаа култура со уметност и сценски и изведувачки дејности со уметничко творештво. Тој олмач-болмач на македонската култура и уметност е живата кал што во себе ги влече и дави сите уметнички пориви и го упропастува и оној мал потенцијал на ретките уметници во Македонија. Со години се форсира идејата дека театрите во Македонија треба да имаат популарен или комерцијален репертоар на евтини комедии, водвили и мелодрами, кои вообичаено се земаат како претпоставки за успех кај публиката, која во театар оди заради забава, а не заради образование. И така пропаднавме. Со државни пари, самонаречени уметници, вработени во државни театри, со единствена и крајна цел да создаваат уметност, произведуваат комерцијални – сиреч популарни претстави, кои можат да се наречат сѐ, ама не и уметност. И ете, дојдовме на почетокот од проблемот. Никој не можеше да се спротивстави на идејата дека државата не треба да супсидира шунд, дека државата не смее да си дозволи државните театри да ги симнува на ниво на кабаре, кое ќе ги задоволи ниските страсти на промискуитетната публика. Државните театри се тука за да финансираат уметност, а не комерцијала. Зошто инаку би ни требале тие театри? Логиката на државата е да го плаќа она што ѝ треба како додадена, духовна вредност, како образование за граѓаните, а не да финансира евтина забава за масите. Така, со таа логика, дојдовме дотаму во нашите државни театри да нема со кого да се зборува за уметност. На репертоарите на нашите театри нема ниту едно класично дело на македонската драматургија и ниту една пиеса на македонскиот романтизам. Од репертоарите на македонските државни театри се прогонети Софокле, Ајсхил, Еврипид, Молиер, Шекспир, Расин, Корнеј, Чехов, Горки, Гогољ, Брехт, О’Нил, Милер и сета класика на светот, што е основа на сите државни или супсидирани театри во цела Европа. Во нашите театри нема жив уметнички и творечки живот и внатре во самите театри, а не пак во оној дел од општеството, кој тие по логика на нештата треба да го контаминираат со творечка енергија и пасија кон уметноста како поттик за создавање општи естетски вредности и општествено поведение на доброто, затоа што уметноста е добро само по себеси. И така, се создаде уметничарска депонија на актери што не играат, на драматурзи што не напишале ниту една пиеса, на режисери што се на платни списоци а не изрежирале ништо. Непостојниот творечки порив кај тие луѓе, кои сѐ додека не се пикнале во државен театар не создале ништо, го пренеле во форма на општа апатија на уметничарска депонија на духот. Сопствената зачмаеност ја претвориле во општа категорија, во вредност што не може да се дефинира никако поинаку освен како примитивен конформизам. Сето тоа на крајот се рефлектира врз општеството, оти каква уметност такво општество, па ниските страсти и примитивизмот наместо да се коригираат со уметност и творештво, тие ги претворија во уметничарство. Тука се затвара кругот! Имам информации дека повеќе од дваесет драматурзи се вработени само во последните десет години низ театрите во Македонија. Колку праизведби на оригинални текстови имале тие автори? Нула? Ова е вистината. Овде-онде понекоја драматизација на проза или адаптација на туѓа пиеса. Каков пораз. Но во секој трн, што би рекол Шекспир, има и понекој цвет, па ако останало уште нешто ум, можеме, за жал не знам по кој пат, да утврдиме дека муфљузите што не успеале во самотијата и социјалното дно да напишат една пиеса што има идентификација со десет луѓе надвор од нивната творечка мансарда, тие истите муфљузи кога ќе добијат државна плата само ќе станат поголеми муфљузи, а не поголеми уметници. Но тоа е, драги мои, комуњаризмот во Македонија е сметката што ја плаќаме по стоти пат, затоа што комуњарството е производ на црвената буржоазија, а тие за себе си имаат проекција на аристократи, на кои им е дадено смрдливите творечки лепешки што ги произведуваат седумдесет години да бидат нарекувани вкусни уметнички торти. И најголемиот дел од младите творци и уметници создаде идентификација со нив. Тие беа примерот за тоа што треба да се прави. И така, се произведе систем во кој крајна цел на талентираниот актер е да се вработи во државен театар и да не работи ништо, а мечтата на нереализираниот актер е да стане подобен директор од оваа или онаа партија, драматургот да има канцеларија во некој театар и најпосле да не пишува ништо, а режисерите да се вовлечат во личниот конформизам и самозамислено интелектуално прогонство на скапо платени замолчени уметници што одамна не создаваат уметност туку уметничарат. Што се случува во внатрешноста? Не сакате да знаете. Театрите во Куманово, Штип и Струмица, кои беа творечко јадро, генератор на уметници од сите дејности, денес се потонати во смрдеата на политичките депонии на нереализираните кариери на локални уметничари и политичари. Во следната колумна ќе пишувам за нив. А потоа ќе дојдеме и до излезот. А излез има. На голема врата. Се нарекува – сите надвор, низ вратата, па на пазарот на уметноста! Кој ќе преживее, по пет години ќе може на општ повик да се вработи како веќе докажан уметник во државен театар за државна плата. Тоа е. Невидливата рака на Адамс може да биде видлива во уметноста. Оти, пак, да не? Нели сме за капитализам и либерално општество, каде што творечката конкуренција создава и творечки квалитет? Авторот е режисер и универзитетски професор...

Крај на колумната. Пред 2 години на еден голем другар (близок човек на личноста Х.М.) му го кажав следново: Ако Заев ги испоапсеше сите во следниве три афери (околу 30 тина актери): Линчот врз Сеад Кочан и криминалот во РЕК Битола Државно земјиште. Меморандуми за соработка за Старски домови и крими приказни со бизнисмени поддржани од високи функционери на СДСМ Здружениот Криминално Финансиски Чин за отварање на 1ТВ каде се вмешани: Новинари, нормално вмешани високи функционери на СДСМ и СЈО за РЕКЕТ на сериозни фирми кои имаат влијание во Општеството (Пелистерка, Систина итн) и АВМУ (без ни тронка финансиска логика во радиодифузијата е дадена дозволата, ама сега демократијата е дојдена, нормално лажњак за функција) знаеш кога ќе го смениме од Премиер?: Во следниве 170 години. Наместо тоа Зоран Заев одлучи дека треба да ги заштити сите само од една проста причина да не му прават проблеми во создавањето на неговиот Лик и Дело, а кој е организиран од неговиот Злобнички ПР. Впрочем лицето Забрчанец, како што кажав претходно, нема капацитет за креирање на 100 вести дневно во 1ТВ како што е обвинет од страна на Боки 13, но има капацитет да ги измисли следниве неинтелегентни глупости (дел се измислени и можно е да се размислуваат?) по однос на личноста Х.М., зошто не направил безбедносна процена за Кастриот Реџепи кој се самокиднапира и не беше направена нова Влада предводена токму од Х.М.: Христијан Мицкоски да си поднел оставка од лидерската позиција на ВМРО-ДПМНЕ Жена му веднаш да се разведе од него Татко му да се откаже од Христијан Мицкоски преку Слободен Печат Христијан Мицкоски да биде однесен на Змиско Острово (Преспанско Езеро) на целибат во недоглед, додека и последниот атом од неговото тело не го признае договорот со Јужниот сосед, а на предлог на Лиле Стефановска Џелатот или Обвинителот Сатиричниот дел по однос на СДСМ никогаш неможе да престане зошто е извор на многу креативни размислувања. Замислете почитувани читатели ако на тројцата кандидати од СДСМ во време на нивната внатрепартиска политичка борба им дадев информација за девијација во телекомуникацискиот простор кој се случува 10 години и ја доживува кулминацијата од украдени или непријавени 20 (дваесет) милиони евра годишно. Одговорот на кандидатите ќе беше следен: Кандидат 3. Не го знам проблемов, но знам кој го знае. Кандидат 1. Точно знам што е проблемот и бројките се варијабилни, ама веројатноста дека се точни е огромна. Кандидат 2. Ауууууу. Па ова е кодот на Да Винчи. Одма го барам Св. Јован Крстител, зошто јас сум Светиот Грал. Димитар Ковачевски кака иден Претседател на Владата на Македонија има историска шанса да ја врати довербата во политиката на само еден начин. Да ме послуша за три народни поговорки кои мора да им ги каже на своите поранешни кримос сопартијци (во нив не е и Зоран Заев): Почитувај за да те почитуваат После онадување нема каење Онакво до крај и душа у рај не идат заедно П.С. 1 Драги читатели знаате што се Шуги во политиката. Еве еден пример. Додека било кој од Вас му помага на некој кандидат, подлизиркувците се кријат цело време и на крај му велат на кандидатот: Шефе, цело време сум со тебе. Ама има еден проблем, Шефот не е веќе член на Црвен Крст, не вежба Јога и не настапува со Харе Кришна. П.С.2 Стефан Богоев да запамти една работа. Не го терав со сила да се изживува врз невини луѓе, а посебно не врз Вујкото на моите деца. Е затоа сите документи за неговата вмешаност со Боки 13 стигаат прво кај мене. Според нормални правници он е Потикнувач на измама. Јас велам за разлика од неговата злобна младост, да му се овозможи фер судење. Со Почит, Виктор Грозданов Почеток на колумната Почитувани и драги читатели. Имам обврска да Ви објаснам што значи ПЕДЕР во нашиот мил и непресушен македонски јазик полн со странски изрази. Тојшто се предава на педерастија. Албански: peder, pederast, homoseksual Неформален израз за никаквец, подлец. Англиски: crook Нашиот мил и драг Боки 13 (Тредичи) реши да пишува писма, а неговиот Татко да дава интервјуа, со една цел. Сакаат да се претстават како жртви на системот кој заедно фамилијарно пробаа да го урнисаат и омаловажат. Можеби фамилијата Јовановски во еден момент помисли дека од нив зависи животот во Македонија и дека можат да контролираат една моќна политичка партија (СДСМ(на кои пак треба да им се чудиш на паметот)) и да уринираат врз интелегенцијата на опозицијата, ама се преиграа. Но, да почнеме. Да ја погледнеме вистината во очи. Ај прво од родениот му Татко. Друже Миле Јовановски- Мамли се сеќаваш кога во 1999 година ми ја издаде за 250 Германски Марки, без знаење на газдата, Хербостериа во Карпош 1, за потребите на кампањата на Стојан Андов како кандидат за претседател. Гарант не се сеќаваш. Ама јас да. Шо убао си ги стави во џебот и па си отиде кај Жапон. Тоа си ти Миле. Ситен играч. Што се однесува до интервјуто дадено за еден т.н медиум провејува проститулукот на Миле кој мисли дека се борел за државава. За разлика од Миле, неговиот единец проба да ни се прикаже како граѓанин, како Хомосексуалец со што он е мангупиште, авангарда од кој нашите деца треба да се воодушевуваат за неговата храброст. Патем јавно му признавам дека е одличен Шоумен, а во исто време и феноменален манипулатор од светски рамки. Драги читатели ги намами СДСМ, СЈО и редици интелектуалци да се чувствуваат сега како Сомови т.е будали од невидени интелектуални рамки. Како Боки 13 го прави своето царство во кое слугуваат следниве будали? Морам само мали детали да изнесам зошто ќе Ве збунам како читатели, а целта е да ги збунам оние кои сакаат да се спасат, а незнаат што точно знам. Прво. Ги мами поголемиот дел од членовите на Меѓународен Сојуз со своите манипулаторски вештини од типот сега е мангупски да си загрозен (една од вештините) и го употребува нивниот интелектуален капацитет. Овие будалетинки заедно со будалетинките од СДСМ вметнуваат во партиската програма Старски Домови во кои веруваат (а и јас верувам сега кога прочитав се) дека може да бидат една сериозна индустриска гранка. Клучна улога игра раководството на СДСМ. Заев на сликите со Боки 13 гледа точно во проектите за Старски Домови. НАПОМЕНА: Заев има сознанија, ама не е вмешан во измамата што ја објаснувам подоле. Второ. Дали Боки 13 ги измами или заедно беа со него следниве лица? Мачак сопруг на Тамара Тодевска (така сестра и Тијана влегува во 1ТВ) го запознава со Ардијан Амзовски. Ардијан пак заедно со Боки 13 и Стефан Богоев потпишуваат документи дека ќе биде доделено државно земјиште за Старски Домови на територија на Општина Карпош. Патем Ардијан Амзовски исплаќа 250 илади евра за авторски договор и му дава 350 илајди евра позајмица на Боки 13. Е ова е измама или не?. Иако има регулар трансакции подигнато е обвинение(памтете го ова) само кон тотално неважно лице. Уште и другарката Кајчевска пред суд нели невина како Ева даде исказ дека само еднаш онака го видела договорот што го потпишале Боки 13 енд компани. Јас се кладам дека Ева Кајчевска го има видено договорот минимум 3 (три) пати и дека лажеше на суд. Трето. Во исто време истата шема за доделување на државно градежно земјиште се прави и во Општина Битола каде учествуваат Наташа Петровска, Сиљан Мицевски и Боки 13. Сиљан Мицевски исплаќа 750 илјади евра на некого и не се знае кај се парите. Обвинение овде нема. Зошто? Зошто е поврзано со тоа дека Сиљан Мицевски доби бизнис во РЕК Битола кој е за само 6 милиони евра повеќе од она што го работеше Сеад Кочан. Четврто. Боки 13 по договорот со Ардијан Амзовски изјавува(лаже) во медиумската фела дека ја отвара 1 ТВ заедно со Велија Рамковски. Неговите спонзори од СДСМ(клучното раководство)ракоплескаа и лажеа заедно со него. За жал на другите, Петре Шилегов и Мила Царовска не беа ромбоидно кретеноидни будалетинки да се дружат со Боки 13. Други детали за 1ТВ во следната колумна. Премногу документи. Посебно за улогата за здружениот злосторнички финансиски чин на Борјан Јовановски, Сашо Ордановски, Александар Чомовски и Јадранка Костовска. Учествувале или не? Боки 13 има проблем со лажењето. Во неговото писмо објаснува како Сиљан Мицевски бил греота многу го рекетирале за РЕК Битола. Замислете човек како Сиљан да се врзе со Боки 13 и најсељачки да набилдаат фактура (со помош на Васко Ковачевски директор на ЕСМ) за 6 милиони евра повеќе од регуларната. Морам да признаам дека три недели не сум спиен. Цело време го плачам Сиљана. Боки 13 лаже и за Забрчанец. Ги уредувал вестите во 1ТВ. Покрај Ацо Кабранов и Гордана Дувњак. Луѓето си се СДСМ ориентирани, ама не се кримоси. Забрчанец нема елементарен новинарски сенс ниту капацитет да уредува Полициски Билтен не па телевизија каде уредници се споменативе. Боки 13 лаже и за Роберт Поповски дека и он уредувал вести во 1 ТВ. Ах бе Боки гнасо гнасна. Колку јас сум беседел со Роберт толку Боки 13 не се почешал за задникот. Човекот мисли дека е во реално шоу и намерно го вовлекува неговиот адвокат Дуковски кој е следна жртва. За жал. Зоран Заев не се снајде во ситуацијата со Боки 13. Кога виде кој се е вмешан ќе мораше да позајмува министри од друга држава. А какво е моето мислење што мораше да направи. Врати се горе во колумната!!! Автор: Виктор Грозданов за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Сакате мое скромно мислење Второто полугодие да започне на 10ти Февруари, а наставната година да продолжи по 10ти Јуни (за онолку дена колку што ќе биде продолжен зимскиот распуст) Апелирам на совесно однесување од страна на сите чинители на воспитно-образовниот процес (ученици, просветители и родители), односно придржување кон протоколите за заштита од Covid19. Решението можеби не е идеално, но се надевам дека бројката на заболени ќе се намалува, па сите заедно безбедно ќе се вратиме на обврските поврзани со школството. П.С Онлајн настава за сите ученици не е соодветно решение во овој момент....

Ех, што било убаво да си историчар, да живееш и да работиш во северната држава. Си ја имаш историјата како древна и дребна реликвија за занимација, ем си имаш многу време да се расправаш околу неа со други! Ова го разбрав, не од кои било, туку од двајца многу значајни, докажани и покажани ликови на нашето (не)прозаично општество – Д.Ковачевски, сега веќе северен премиер и Б.Азески, вечен и северен претседател на Стопанската комора. Само се прашувам, колку многу време им требало да се образуваат и да минат низ политичко-далаверските лавиринти за ја постигнат вештината–кратко и јасно да искажат една недоследност! Како намерно да забораваат дека историјата не беше на историчарите (барем не на македонските) и во 1999 г. кога тогашната власт потпишувајќи ја Декларацијата за добрососедство со Р Бугарија се согласи на формулацијата „зедничка историја“; Историјата не е на историчарите ни со потпишаниот договор за пријателство со Р Бугарија (2017) во кој стојат – „заедничка историја“ и одредбите од членот 8; уште помалку историјата е на историчарите според содржината на Преспанската спогодба (2018); Историјата не е на историчарите и при северното откажување од Асномските државотворни одлуки (Манифестот) и од македонското малцинство во соседните земји, а за реформаторските вратоломии во образованието по однос на предметот Историја, на северната, поранешна министерка и нејзиниот антураж, збор да не трошам! Историјата не е на историчарите и кога актуелната партиско-политичка клика, која милува да ја именуваат како власт на „Северна“, „државнички“ премолчува на постојаните провокации и фалсификувања на историјата на македонскиот народ, јазикот и литературата, фолклорот и битот, државотворноста и сувереноста. Понатаму, ангажирањето на случајни луѓе кои само по вокација се историчари во т.н. мултидисциплинарни експертски комисији за историски и образовни прашања со Р Бугарија и Р Грција, не значи дека историјата е на историчарите. Ова повеќе говори за мааните едните, кои не се ни 1% од вкупниот број на (македонски) историчари во научната, образовната и културната дејност, како и за неукоста на другите, кои само заради власта и моќта што ја имаат, артикулираат политика на недоделканост. Колку и за едните и за другите, ќе појаснам некоку работи, бидејќи, таа – историјата не само што го проучува минатото, туку ја определува сегашноста и ја насочува иднината! Наједноставната и воедно најточната определба за историјата е искажана многу одамна, уште во стариот Рим, таа е учителка на животот. Тоа значи, дека таа го бележи дејствувањето на човекот и на општествената заедница во определени услови и време, нивните обичаи, сфаќања и бит. Накратко, оваа антрополошка карактеристика е позната како колективна меморија и искуство на една народна или општествена заедница (на пр. бугарската окупација и НОБ на македонскиот народ за време на Втората светска војна). Постои и нормирана димензија на историјата – збир на сознанија, проучувања и толкувања на процеси, настани и личности врз научни основи и принципи (на пр. научните и академските истражувања). Споменативе карактеристики ја чинат суштината на историјата како целина, која пак, во една општествена и државна заедница се дисперзира преку образовните институции до народната низина. Ова пак, значи дека која било владеачка номенклатура (Д.Ковачевски, Б.Азески и ним блиските) мора да ја почитува и уважува историската наука и меморија на македонскиот народ, наспроти политичката декаденција и економската произволност. Затоа што, од односот на општеството кон ИСТОРИЈАТА може да се согледа и неговата искрена намера да НАПРЕДУВА! НАТАША КОТЛАР-ТРАЈКОВА...

Колку побргу наближува финалето и можната катастрофална антимакедонска разрешница на бесмислениот спор на Бугарија околу постоењето на македонската нација со својот различен јазик, засебна историја и автентичен македонски идентитет, оспорувајќи ги, толку повеќе во видното поле се појавуваат и Албанците и нивните интелектуални и политички претставници со свои позиции во однос на бугарските напади врз Македонците и македонизмот. Создадена е ситуација кога мора да се фрли аналитички поглед врз дел од тие позиции, особено на најновата колумна на Арсим Зеколи, објавена со наслов „Позиционирањето на Албанците во македонско – бугарскиот спор“ во албанските медиуми. Македонците не бараат ничие „солидаризирање“ околу недозволивите национални идентитетско-јазични преговарања Зеколи вели: „Македонската страна сега повторно бара во спорот со Бугарија Албанците да бидат солидарни со нејзините позиции исто како во случајот со Грција.“ Кој „бара солидаризирање со позициите на македонската страна“? Дали политичарите и претставниците на „северната држава“, кои се обидуваат Македонците и сиот нивен „национален багаж“ да им го „продадат“ сега и на Бугарите топтан и за бадијала, исто како што сторија со Грците, во името на „повисоките интереси“ и на „светлите европерспективи на северна и на целиот Балкански регион“? Најкатастрофалната утка е што воопшто се дозволило да се преговара за нешто за што апсолутно не се преговара: за етноним на еден народ, македонскиот, за именувањето негово и според него на неговата држава Македонија, за македонскиот идентитет, јазик, култура и историја. Вратите за овој процес, единствен досега ваков во светската историја, ги отворија уште пред повеќе од две децении „преговорите околу името“ со Грција, а сега, во втората фаза на разнебитувањето на Македонците и македонизмот, и „преговорите“ со Бугарија. Македонците како народ не бараат ничие солидаризирање околу националните идентитетско-јазични и историски преговарања сега со Бугарите, кои мораат веднаш да бидат прекинати. Албанците, кои живеат во Македонија, со самото тоа што споделуваат ист животен простор со македонскиот народ, би морале самите со своја поддршка да застанат на негова страна. Но, ниту Албанците, никој кој било друг, не е фактор, кој е повикан да се прашува за било што околу идентитетот на македонскиот народ, а камоли да одлучува за него и негови аспекти. Ист е принципот и во поглед на Албанците: кој фактор би биле Македонците да се изјаснуваат, или да одлучуваат за нешто во врска со идентитетот, јазикот или другите слични аспекти кај Албанците, ако претпоставено, некој би намислил да им ги оспорува, заради некакви регионални општобалкански, државни или какви било „повисоки“ причини и цели? Македонците имаат народна поговорка: „Не бидувај мирудија во туѓа манџа“. Како би реагирале Албанците, како би го доживеале „солидаризирањето“ на Македонците со “цврстите аргументи на српската страна“ во жестокиот судир меѓу нив и Србите околу Косово? Или, како Србите би сфатиле, ако Македонците преземат некои постапки, претпоставено, макар и делумно во полза на Албанците? Србите и Албанците веќе стасуваат во своите односи до рамниште на голема омраза и на Косово веќе ѕвечка оружјето. Сега едни на други ги негираат потеклото и идентитетот според „македонскиот рецепт“: Србите ги прогласуваат Албанците како „измислена нација“, а Албанците им возвраќаат дека „Србите се нација создадена во 19.век“, оти нивниот славен „вожд Караѓорѓе имал албанско потекло“. Историјата има непобитни факти што е точно, а што не, и индивидуално секој од нас може да мисли што сака. Меѓутоа, на колективно рамниште кој ги повикал Македонците како народ за позиција околу овој српско – албански спор? Каква потреба имаат тие да се вмешуваат во овој контекст, да просудуваат за „цврстите аргументи“ на оваа или онаа страна? Ако не може обострано нешто да помогне, најмудро е Македонија да си се тргне настрана и да им препушти на Србија и Косово да си ги решаваат односите без нејзините „добри услуги“. Секој народ треба да развива свое стратегиско размислување и да пројавува колективна мудрост во вакви чувствителни ситуации и случаи особено на Балканот. Арсим Зеколи ја одредува „правилната позиција на Албанците во македонско-бугарскиот спор“: „Албанците треба да заземат и да применат став на коректност и позитивна неутралност, ослободена од предрасуди, пристрасност и навивање за која било страна. Албанците се должни да ја почитуваат реалноста на македонското идентитетско-јазично постоење, но и не можат ѓутуре да ги отфрлат бугарските аргументи за нивните прогонувања во одредени историски периоди, за потеклото на историските личности, кои отворено го признале и го истакнале своето бугарско етничко потекло, предизвиците низ кои минувале Бугарите по 1945 година и вулгарно-агресивната кампања осмислена против нив и Бугарија.“ Ова не е пројавување вистинска неутралност, туку е, всушност, „фрлање ишарети“ на двете страни, „седење на две столици“. Ако Албанците самите не чувствуваат потреба да искажат колективна поддршка, тогаш е најдобро сосема да се тргнат на страна и да си ги гледаат своите работи, а Македонците и Бугарите да ги остават самите да ги решаваат заемните односи. Како граѓани на Македонија имаат и Албанците свои стремежи и национални цели за влегување во Европската Унија. Пропаѓањето, или трајното блокирање на „добрососедските преговори“ со Бугарија и затворањето на вратите на ЕУ би им ги нарушило тие стремежи и цели, дотолку повеќе ако Албанија би стартувала со свој евроинтегративен процес. Но, бранејќи ги идентитетот и засебноста на своето постоење, мораат ли Македонците да му се извинуваат било кому, ако не му се исполнат „визиите“ за влегување во „европскиот рај“? Збор – два за тој „рај“. Дали на Албанците со нивниот конзервативен менталитет, каков што имаат и Македонците, со нивното традиционално и патријархално општество, со инсистирањето на зачувувањето на семејството и неговите вредности, исто како што е и кај Македонците, навистина им одговараат оваа Европска Унија и нејзините „либерални европски вредности“, во која, на пример, таткото и мајката се се повеќе „родител 1“ и „родител 2“? Има и други аспекти, поради кои треба да се изанализира дали и кој колку би загубил навистина, ако Македонија не би добила според „своја вина“ „датум“ за европреговорите, кои би траеле до 2100-та година. Но, не е ли е можно и Македонците и Албанците и Турците и сите, кои живеат во ова парче македонска земја, да развијат конечно сопствена „формула“ на заемна почит, разбирање и помагање, да изнајдат заеднички животни и развојни интереси и да започнат првин „внатрешно да ја европеизираат Македонија“, во очекување додека Европската Унија преживее и да се преобрази во „сојуз на суверените нации“, ако во меѓувреме можеби не ја снајде судбината да пропадне и да се распадне? „Балканскиот покер“ на светските „геополитички комарџии“ и народите како нивни „ситни чипови“ Дали е толку тешко да се согледа дека светските сили – „геополитички комарџии“ во борбата за сопствените зони на интереси и влијанија ја замислиле и ја играат својата „балканска партија на политички покер“, ширејќи меѓу подделните етникуми концепти и политики на различни и спротивставени очекувања и цели во живеењето и опстојувањето на истиот и заеднички балкански простор, само заради предизвикување судири и омраза? Тие „геополитички коцкари“постојано бараат „маши“ и заради надворешно и внатрешно растурање на Македонија. Никој не треба да биде „ситен чип“ во нивниот „балкански покер“, чиј дел е и „спорот“ на Бугарија со Македонија, никој не треба ниту сам неповикан да игра во него. Потребни се меѓусебна толеранција и разбирање, сфаќање дека кога дветските сили ќе ги спуштат своите „карти на балканската маса“ тогаш сите жители на Македонија ќе мора да продолжат да живеат заедно кај што се. Дали е подобро да продолжат да живеат не во држава претворена во пустина, туку во релативно пристоен дом, во кој ќе се почитуваат едни со други, без омраза? Арно ама, во меѓувреме, веќе сега ќе мора да се промени неодржливата ситуација на предоминирање на албанскиот елемент во тој дом, во извршната власт. Сервилните и анационални македонски политичари мора да бидат заменети со личности, кои ќе се раководат од барањата и националниот пулс на македонскиот народ. Се осврнувам на ставот на Зеколи и во врска со „бугарските аргументи“. Не постојат „прогонувања на Бугари во одредени историски периоди“, туку постојат прогонувања на Македонци од страна на Бугарите. Ниту Гоце Делчев, ниту кој било друг од плејадата македонски револуционери не го признале и не го истакнале своето „бугарско етничко потекло“. Достапните историографски извори и непобитни факти докажуваат дека се бесмислица и тврдењата оти имало „предизвици низ кои минувал бугарскиот етникум во периодот по 1945 година“, како и дека има „репресирано бугарско малцинство“ во Македонија, кое дури треба да си најде свое место во Македонскиот Устав, како што тоа сакаат да го направат Бујар Османи и другите застапници на антимакедонскиот пробугарски заговор. „Вулгарно-агресивната кампања осмислена против Бугарија и Бугарите“, која што ја споменува Зеколи, со оградувања од поретките и непотребни навредувања кон бугарската нација, е само легитимна самоодбрана на македонскиот народ, кој јасно кажува дека не е „същите хора“, ист народ со Бугарите. Чија е сопственоста врз терминот Македонија и на нејзината територија, ако не е на Македонците? Во својата колумна Арсим Зеколи изнесува уште еден момент, на кој мора да се обрне внимание: „Сопственоста врз употребата на поимот Македонија во однос на антиката ги засега Албанците не помалку од самите Грци, антиката и автохтоноста на просторите на територијата именувана како Македонија. Албанците никогаш не го присвоија ова име.“ Во врска со овој став на Зеколи имам одредени дилеми како може да биде разбран и затоа ќе приведам првин карактеристични истапувања на двајца албански научници. Во колумна со наслов „Албанците се вистински Македонци, а Бугарите се фалсификат – Македонци“ објавена во октомври лани, Елена Коцаќи, историчар – албанолог од Универзитетот „Александер Мојсиу“ од Драч, Албанија: тврди: „Во Македонија единствените вистински Македонци се само Албанците. Бугарите сакаат да им го украдат на Албанците овој историски термин ‘македонска етничка припадност’. Со тоа се присвојува еден многу славен дел на историјата на Албанците. Албанските политичари не треба да им дозволат на други употреба на терминот ‘македонски етникум’, бидејќи единствени наследници на античка и средновековна Македонија се Албанците. Терминот Македонија нека биде за албанско – бугарската држава.“ Претставувајќи ја својата книга „Античка Македонија од антиката до нашето време“, историчарот Јусуф Буџови, кој се третира како висок научен авторитет во севкупната албанска историографија, во октомври во 2019 година во Скопје ќе изнесе и вакви тврдења: „Денешниот политички македонски народ е формиран врз бугарско – словенски амалгам. Неговиот јазик е дијалект на бугарскиот јазик. Македонскиот народ и денешната македонска држава немаат никаква врска со античка Македонија и со античките Македонци. Македонија се јавува како историско име на Албанците. Албанците се легитимни наследници на античка Македонија и на нејзината цивилизација. Албанците се присутни уште од антиката на овие простори, на кои се наоѓа денес денес македонската држава“. Македонските историчари имаат многу поголема компетенција аргументирано и со факти да се произнесат за овие целосни негирања на македонската нација и на нејзината историја, кои имаат ист стил и тон како и грчките фалсификати, содржани во „Преспанскиот договор, па јас само прашувам: дали и Арсим Зеколи говори за „албанската сопственост врз употребата на поимот Македонија и на територијата на Македонија од антиката до денес“, исто како и Коцаќи и Буџови? Или не? Ако е тоа точно, тогаш ова не претставува влог за градење иднина на македонската држава, туку е создавање нов опасен расцеп во ионака кревките македонско – албански односи…...

Некој буквално ќе гине за Македонските интереси, други ќе тераат партиски агенди и лични интереси! Туку, да го прашам сега Никола Димитров, каде беше да свика прес конференција за да ги одбрани интересите на Македонија после ваквите “ниски” удари зададени врз бранителите на Уставот, законите и меѓународните акти? И уште едно прашање, по кои избори се мислеше да се анализираат и вградат препораките на Венецијанската комисија во Законот за јазиците? #ЛажговциИМанипулатори...

ВМРО-ДПМНЕ победи на локалните избори ветувајќи ефикасно менаџирање со општините, излегување во пресрет на потребите на граѓаните, големи проекти со кои ќе им се подобри животот на населението, а нивните градоначалници веднаш штом седнаа на фотељите побараа помош и пари од централната власт. Од истата онаа за која нивното раководство секојдневно истура товар обвинувања за некадарност. Уште зимата не ги покажала своите заби, а ЗЕЛС, предводен од градоначалничката на Скопје Данела Арсовска, нема никаква програма за решавање на проблемот со затоплувањето на скопјани и на другите општини. Иако во предизборието најавуваше дека за сѐ постои решение, само требало добро да се изменаџираат работите, кога се сочи со потешкотии на терен, спас побара од Владата. „Владата да преземе одговорност и да им помогне на општините“, рече Данела Арсовска, оценувајќи ја состојбата како алармантна и предупреди за можна редукција на услугите. Мандатарот Ковачевски за проблемот со парното греење ја обвини неажурноста на градските власти, но сепак најави мерки за решавање на настанатата состојба. „Владата нема да дозволи жителите на Скопје да останат без парно греење зимава. Целата инфраструктура и услугата за затоплување со парно греење е во надлежност на градот Скопје и тој требал да предвиди мерки коишто, очигледно, не се предвидени“, вели Ковачевски. Иако Градот Скопје и општините во склоп на градот се надлежни за создавање услови за континуирано снабдување со топлинска енергија, Владата, поради нивно непреземање мерки за справување со настанатата состојба, повторно излезе во пресрет на граѓаните, со цел обезбедување континуитет и сигурност во снабдувањето со топлинска енергија. Имено, граѓаните во Скопје и општините во градот нема да плаќаат повисоки сметки за парно, бидејќи Владата нуди да плати 80 отсто и предлага општините да ги доплатат останатите 20 отсто од зголемениот дел од сметката. Тоа, практично, значи дека Владата во име на потрошувачите кои се корисници на топлинска енергија, односно домаќинствата и јавните институции, средствата ќе ги уплати на БЕГ, а БЕГ ќе ги намали сметките на потрошувачите. Министерството за финансии обезбеди поволен кредит од 8 милиони евра со кои БЕГ може да набави гас за парно греење за скопјани, вели мандатарот Димитар Ковачевски и додава дека за кредитот БЕГ треба да понуди гаранција според пазарни банкарски услуги. Ако тоа не се случи, Ковачевски кажа дека се разгледува опција за времено преземање на работењето со компаниите кои имаат лиценци за обезбедување топлинска енергија. Министерот за економија Крешник Бектеши, пак, најави дека БЕГ може да остане и без лиценца ако не испорача топлинска енергија за скопјани. Но, не е само затоплувањето во надлежност на градот, туку во најголема мера и загадувањето на воздухот кој и оваа зима нѐ труе, исто како и во времето на претходниот градоначалник. Но, новата локална власт, откако стана власт, сфати дека „загадувањето произлегувало од повеќе сегменти“, дека проблемот со решавање на загадувањето на воздухот е системски проблем и дека решението треба да дојде од Владата! Па, нели Шилегов беше виновникот? Од каде сега Владата е надлежна?! Градоначалничката на Град Скопје Данела Арсовска како најголем успех во намалување на загадувањето го смета чистењето на дивите депонии. „Активно за два месеци“, како што рече, „имаме исчистено над 120 депонии“. Можеби исчисти депонии, ама воздухот не го исчисти и ние пак се труеме со загаден воздух. Арсовска и барањата на приватните јавни превозници ќе ги доставела пред Владата со цел да се изнајде решение со кое ќе им се помогне. За нови автобуси во ЈСП, пак, градот секако нема пари. Станува очигледно дека тоа е и стратегијата на опозицијата: да владеат локално, ама проблемите на граѓаните да ги решава централната власт. Ако, пак, Владата таа тоа не го прави, тогаш се „потребни предвремени парламентарни избори и избор на нова влада која ќе се бори против загадувањето на воздухот“, велат од ВМРО-ДПМНЕ. Што би се рекло: „На Запад ништо ново, на Истоку старите приказни!“...

Еден од Марфиевите закони вели: Направи систем што и будала може да го користи, на крај само будалите и ќе го користат. Е па, ние имаме таков систем на владеење, што за будали е правен, и само будали го користат… Другите гледат сеир и се чудат. И трпат, затоа што секогаш имало и бетер. Тоа секогаш – е сега. Поминавме години во страв и грч. Од последниов, ќе има ли струја и парно греење, преку вакцинациите, корупција на секој чекор со која човек не гледa никаква иднина и сигурност за себе, страв да не се најдеш на патот на нарко дилерите што владеат со улицата, судии што примаат наредби од партиски и владини телефони, епидемија без здравствен систем и вакцини, да не те однесе несреќа на државна клиника па ако преживееш да отидеш со една болест а да се вратиш со други две… Дерман се нема со лудаците кои ја преземаа лудницата. А ние гледаме сеир, и трпиме, и се тешиме дека тоа му се дешава на некој друг. Засега, додека не дојдеш и ти на ред, а ќе дојдеш. Што вели големиот Меша Селимовиќ: Плаши се овна, плаши се говна… проѓе живот. Ако има струја и парно, тоа ќе биде платено по ултра висока цена, од буџетот. Преплатено над реалното од нашите пари за здравство, образование, за плати и пензии. Не го плаќа тоа некој друг, туку ние. Струјата е тука затоа што ја плаќаме пет пати поскапо отколку сами да ја произведуваме, а не ја призведуваме затоа што власта со план не набавила на време ќумир и мазут туку, за да се заработи од корупција и посредници, на нив лично повеќе им се исплати да ја купуваат со 500% повисока цена. Исто е и со парното. И сега добивме нова влада. ОК, на прв поглед изгеда нова иако со компромитирани ликови како министерот Маричиќ кој од позиција министер за правда се закануваше на судии, а преку Ташнаревиќ Оливер и директно влијаеше на низа судски и обвинителски одлуки, оваа влада останува со црви во јаболкото. Прашање на време е кога ќе скапе. Затоа, смената на Маричиќ со професорот Тупанчевски е единствена министерска позиција на која гледам надеж за промена. Полоша од владата на Заев не може да биде, прашање е дали може да биде подобра. Корупцијата и контрола на судството е клучот. Црвите од владата се разбегаа уште кога јаболкото почна да се тресе, пред да падне. Уште по изјавата на нивниот, и само нивниот Зоран Заев, дека дава оставка Радмила Шекеринска, Мила Царовска, Венко Филипче, Оливер Спасовски… изјавија дека во новата влада нема да влезат. Небаре во влада влегуваат затоа што тие сакаат, а не дека некој ги бира нив. Никола Димитров и Ирена Сорос Стефоска мрчеа, се опираа, ама исчуреа. И штом им падна владата почна она, познатото: не сум ја жими мајка, други го правеа тоа. Во овој список не ја спомнувам Радмила Шекeринска, хроничен канцер на СДСМ и Македонија. Прво, таа се подразбира меѓу лузерите, а второ недостојна е за опроштај. За неа Србите имаат перфектен израз – “уљез“, Ирена Сорос Стефоска после четири години пратенички и минстерски мандат глас не пушти за албанизацијата на Македонија, уништувањето на Охрид и губењето статус во УНЕСКО, како ни за бугарскиот ултиматум и негирање македонски јазик и култура. Едноставно, не сакала да се меша во својата работа. Да не се замери никому, раат да е. Во овој список не ја спомнувам Радмила Шекринска, хроничен канцер на СДСМ и Македонија. Прво, таа се подразбира меѓу лузерите, а второ недостојна е за опроштај. Оливер Спасовски исто така уште по изјавата на Зоран Заев за негова оставка најави дека се повлекува сам од позицијата прв полицаец. Превентивно, откако Максим Димитревски го прегази на изборите во Куманово. Арно ама, за него знаев дека нема да биде сменет. Со години ги следи и им собира забелешки, разговори, средби на сите околу него па ни Заев ни свети Заев не може да го смени без ризик за себе. А ризикот е голем. Оливер Спасовски , нели, нема врска со владеењето на нарко клановите, со 200 пасоши издадени надвор од закон на балкански нарко дилери, ни со корупцијата на секој чекор, ни со рекетите… Не, ни он не се меша во својата работа. Како ни Венко Филипче, кој замина без поздрав и да се заблагодари за довербата, за поклонетата функција на човек кој за еден манадт изгради две куќи, беше вмешан во пет тешки корупции, во пожарот во Тетово и глумеше порт парол за време на епидемијата со скоро 8.000 починати. Мила Царсока, која ги учи нашите деца дека немаат татко и мајка туку родител еден и два, и дека книгите се забранети за учениците, изгради куќа дури откако стана министерка. Се прослави со изјавата дека ДУИ проневериле 19 милиони евра од пензискиот фонд по што заќуте, и почна да гради куќа. Па така, на крај, сите се задоволни. И она е невина, само ја спроведувала политиката на Заев и владата. И добро е преплатена за ќутењето. Од пејачите на песната “Жими мајка, не сум јас…“ најмногу ме импресионира претходно министерот за надворешни работи, а потоа вицепремиерот за евроинтеграции Никола Димитров. Како француски клуч, кадар за секоја политика и за сите намени. Оној што го потпиша Договрото од Преспа со Грците и го прекрши Уставот бидејќи такви договори потпишува само претседателот на државата. Ако сте заборавле, Македонија има и претседател, Стево Пендаровски се вика. Оној, “Бојко љубави…“ да, тој. Тој Никола Димитров, после сите удари со болки и рани врз македонското национално ткиво и идентитет што ги направи заедно со Зоран Заев во пазарењата со Грција, Албанија и особено Бугарија, ладно зборува дека го избркале од новата влада затоа што се залагал за чување на идентитетот и јазикот под ултиматумот на Бугарија! Он ги чувал и се борел за нив, Никола Димитров, француски клуч со кој се размонтира националниот идентитет. Без да одам во детали, потсетувам дека Договорот од Преспа, во точките 1, 3 и 7 кој неуставно го потпиша Никола Димитров, се содржи откажување и ограничувања на националниот идентитет кои, потоа, Бугарија ги користи во својот ултиматум. И, затоа, момак не глуми пост фестум жртва за национални права бидејќи ти си егзекутор на злосторството кое Зоран Заев, за сопствен профит, го планирал и договарал. Тоа што не си учипен во неговите милионски заработки, па сега мрчиш, е само твој завидлив карактер. Патем, Никола Димитров до детали појасни дека Албанците, министерот за надворешни работи Бујар Османи и ДУИ, планирале да го прифатат ултиматумот на Бугарија и во наше име да се откажат од македонската историја и македонски јазик. Што беше познато и од порано но, сега имаме квалификуван сведок за тоа. Политиката на балистите и Бугарите од Втората светска војна е на дело. И тогаш, и сега, истите страни и меѓународно мешање. Пратеќи вокал на Никола Димитров во овој хор на нивната химна “Не сум јас, жими се…“ му е деценискиот директор на фондацијата Сорос во Македонија, сатрап на секое слободно граѓанско и политичко мислење во државава, Владимир Милчин, ем директор на невладина мега организација, ем функционер на партијата СДСМ во исто време. Три децении Владимир Милчин, преку Фондацијата Сорос Отворено општество Македонија и над 50-тина клонови на оваа “невладина“ мафија вршеше до скоро терор над секоја слободна мисла, медиум и иницијатива која не е под контрола на Сорос Фондацијата и неговата партија СДСМ. Уби во поим секаков обид за алтернативно граѓанско здружување, а по судови и медиумски прогони поминавме стотици од нас. Организраше и протести пред телевизии против новинари. Он, фашизоидно, организираше и собирање на над 20 луѓе за тужба пред суд против новинар а меѓу потписниците, освен него, ја стави и женаму. Тоа не се заборава, ниту се пере. Е тој Владимир Милчин сега се залага за одбрана на македонскиот идентитет, нација и јазик нападнати од бугарскиот ултиматум. Уште еден лик кој ја пее “Не сум ја, жими се…“. Он, откако три децении по кал и судови влечеше, во мегнеме стегаше слободни глави кои не ги контролира а се залагаа за македонската нација, сега одеднаш, стана Македононец. Сорос Фондацијата со децении беше партиска единица на СДСМ за масовни политички операции против сите од другата политичка страна. Со време, и со десетици милиони евра испумпани од властите на СДСМ во корист на соросидите, тие станаа силни. Монструм вон контрола. Сега СДСМ се соочува со тоа зло во сопствениот двор. Она што го гледаме со и по оставката на Зоран Заев и доаѓањето на Димитар Ковачевски, во својата основа, е борба помеѓу соросоидите и изворните партиски активисти надвор од соросоидите, така наречени бранковисти, кои не прифаќаат Сорос контрола над СДСМ. Соросоидите, незаинтересирани за било какви национални и политички интереси, а алчни само и само на кеш, ладно поддржаа Тиранска платформа, грчко вето, бугарски ултиматум… само нивниот избор Зоран Заев да е премиер, и да тече кај нив во џеб од државната каса колку е можно повеќе. Од Фонд за иновации па преку десетици други измислени проекти за мандатот на Заев кај соросоидите истекоа над 20 милиони евра. Соросоидите, платени, мижеа пред корупцијата а и самите беа дел од неа, и тоа до гуша. Поддржуваа се што му треба на Заев за власт без победа на избори: Преспански, Тиранска, Бугарски ултиматум… Ги величеа своите во владата: Венко Филипче, Радмила Шекеринска, Бојан Маричиќ, Ирена Стефоска, Мила Цароска, Јован Деспотовски… Но, јадрото на СДСМ кое не е на платеничкиот список на соросоидите доцна разбра дека тоа партијата ја носи во неповратно поништување и порази. И дојде смената на Зоран Заев… Упадливо е дека во новата влада, освен Бојан Маричиќ, ги нема соросоидите. Нема да го прифатиме нивното “ Нови сме, не сме ние жими се…“. Со нарко мафијата, соросоидите и тендерашите дојдоа на власт, владеат коруптивно, и тоа е нивниот карактер. Очекуваме, брутално јасно и прецизно, да покажат дека го демонтирале нивниот коруптивен, криминален и диктаторски систем, и дека донеле одлуки со кои се санираат последиците од делувањето на тој систем. Ако останат на зборови, нека се спремаат за избори кога ние ќе им го демонтираме тој криминален и диктаторски систем. Д.П. Латас (17.01.2022)...

Како да им објасниме на едно мало малцинство антиваксери кое веќе станува мнозинство по болниците, дека вакцината не ги штити вакцинираните од новиот сој затоа што или таквите ко нив одбиваат да мислат за околината или огромен дел од светот нема услови да се вакцинира па вирусот мутира. Ги штити вакцинираните во најголем дел од потешки случаи, компликации и смрт....

Уште чекам абер од Уставен суд во врска со Барањето за заштита на моите лични права повредени со Договорот од Преспа. Кацарска е должна ИТНО, во најкус можен рок, да ми одговори по барањето. Еве три години Уставен молчи! Ајде јунаци напишете дека се е согласно закон, напишете нешто! Куса ретроспектива: Уставниот суд е ДОЛЖЕН да постапи по моето барање затоа што со Решение XXII-II4-163/19 од 28.3.2019, Основниот суд Скопје 2 се огласи за апсолутно ненадлежен суд да постапува по поднесената тужба, поради што тужбата ми беше отфрлена. Во решението Основниот суд Скопје 2 утврдил дека спорот не спаѓал во надлежност на овој суд, туку е во надлежност на Уставниот суд. Во врска со ова решение поднесов жалба до Апелациониот суд кој донесе Решение ГЖ-2626/19 од 2.9.2019 со кое го потврди решението на Основниот суд Скопје 2 и ме упати заштита на моите права да барам пред Уставен суд. Јас сум тука, нив ги нема!...

Куртуливме од заразната 2021 и, што може да очекуваме годинава? Да почнам од големата слика, од надвор, што директно ќе влијае и врз нас. По напнато во Европа, и во светот, не било последниве дваесеттина години. По сите основи. Еуростат објави дека просечна инфлација лани во Еврозоната била 5%, што е најголема инфлација уште од 1997 година. Европа личи на играч на терен кој се бори за здив и преживување, а не за резултат и победа во натпреварот. Германија ја нема веќе Меркел, централен авторитет и визионер на силна Германија и стабилна Европа. Сега Германците се со шарена влада без видлива визија, од која Вашингтон очекува да води студена војна против Русија. Сред енергетска криза ги тераат да не купуваат гас од Русија и да ги затворат атомските централи за, потоа, Америте да им градат нови, од петата генерација. Без стабилна и силна Германија, Европа нема шанси за опстанок, освен животарење во хаос. Франција без силна Германија е добра за отстрел, и таму допрва, годинава, ќе гледаме проблеми и етнички, и економски и стратешки. А Франција е единствена од силните европски држви која минативе децении имаше разумен и неутрален став кон Балканот, беше баланс помеѓу Американците и Германците. Беше надеж за балканците. Европската индустрија е закочена без руски гас, без корејски чипови, без нова образувана работна сила од Источна Европа. Без раст на пазарите во Кина, Русија и Индија кои под притисок однадвор се повеќе ги третира за опасност, а не за деловен интерес. Светот влегува во хаос. Избраните влади паѓаат под мултинационалните компании, бизнисите и интересите на воената индустрија. Се почесто гледаме генерали на вестите наместо политичари. Децата ни ги воспитуваат непознати алгоритми од интернет, без одговорност за последиците од тоа. Последиците остануваат терет на родителите. А на Истокот? Кинезите газат се пред себе, доминираат, и чекаат момент да го вратат Тајван во својот систем. Светот е заплашуван од влез на руска војска во Украина која е типувана за нова НАТО членка на руската граница. По два неуспешни државни удари, во Белорусија и Казахстан, согласно искуството по неуспешниот државен удар во Турција, може да се рачуна дека Русија го засили својот сојуз и влијание во тие две држави. Па дали руска војска ќе ја освојува Украина? Тешко. Речиси невозможно. Прво, Русија нема потреба да ја ризикува својата економија со таква масивна војна бидејќи Украина има 40 милиони жители и тоа не е војна која би траела месец дена. Второ, Русија има под контрола територии на Украина преку кои ја блокира за влез во НАТО, а ако ги преземе тие територии Украина без притисок од внатре едногласно и лесно би влегла во НАТО. Светот е во хаос, и не само заради корона вирусот. Шокантно е што дури и на нас, ваксерите кои примивме вакцини со верба во нив, ни е јасно дека вакцината не помага да се спасиш од зараза со ковид, како што заклучи и белгискиот премиер Де Кро, но битно помага да не се заврши во болница или да се умре од тоа. За мене – доволно. Што целата хистерија се повеќе личи на добро организиран бизнис и политичка цел во хаосот да се држат општествата под закана и зависност од вољата на политичарите. Бил Гејтс, експертот за се и сешто иако нема завршено ниту еден факултет, а се прославил само во бизнисот со софтвер, во контекст на ковид хистеријата рече дека е разочаран од тоа колку малку доверба граѓаните имале во своите власти. И, така, Бил Гејст ја воспостави директно врската помеѓу ковид хистеријата и политиката. А зошто мора граѓаните да имаат доверба во власта? За да имаат доверба политичарите треба да им дадат аргументи, јасни, реални и корисни. Нема доверба на невидено. Оние што во мирно време, пред ковид хистеријата, беа лоша власт во време на епидемијата се покажаа уште полоши. Ја користеа кризата за воведување мерки кои инаку не би смееле, за корупција, за ограничување граѓански слободи без јасна цел и резултат. Претседателот на Филипини, Дутерте, кој убива наркомани најави апсење за сите што не сакаат да се вакцинираат. Макрон најави дека ќе стори се да им го направи потежок животот на тие што “немале доверба во власта“. Е, тоа е Европа денес. Разликите помеѓу Филипини и Европа стануваат се помали. Ние, нормално, пловиме на Сплавот на Медузата, сликан од Жерико, што плута без патоказ и план по океанот полн со очајници и дезориентирани што не знаат веќе ни кои се, ни што се, ни што ќе биде утре со нив. Затоа, мислам дека Сплавот на Медузата од Жерико треба да се наслика во централната сала на Собрание како национален белег. Не очекува нова влада со истата, стара власт. Истите навики и модел на владеење и однесување. Зошто би го менувале. Ниту знаат како поинаку, ниту им се исплати да сменат нешто. Вака се богати од државни пари, имаат свои обвинители и судии кои им ја гонат опозицијата и им работат на повик, подземјето им е во функција, медиумите и социјалните мрежи им се под контрола… а странците им гледаат низ прсти за да го прифатат ултиматумот од Бугарија. Кој нормален верува дека почеток на преговори со ЕУ има било каква корист за граѓаните, а прием во ЕУ можеби некогаш далеку, или ни тогаш. Новиве од СДСМ повикуваат на помирување и единство! Богати, како им текна сега, откако ја решија Северна, отворија нова рана со Бугарија, албанизараа држава и државна администрација, подземјето стана партнер на власта, прогонуваа и ставија под истраги и судења речиси се што не им е под контрола… Сега им текнува на помирување и единство. За помирување треба интерес на двете страни: прогонувачите и прогонетите. Какво е тоа помирување кога Фамилијата Заеви, Филипче, Ден Дончев, пола ДУИ, Анѓушев, Шилегов, “економскиот совет“ на СДСМ за поделба на рекети и тендери… според европски проценки ќе украдат околу 800 милиони евра од државата, од буџетот, за четири години и потоа сакаат помирување, и помилување за да ги сочуваат парите без последици по себе. Какво е тоа помирување кога СДСМ и ДУИ пред суд со незаконски создадени и незаконски прибавени туѓи телефонски разговори и без вештачење употребени за докази водат истраги и гонат над 200 луѓе кои, јавно, Заев и СДСМ ги прогласуваа со години за свои политички непријатели. Кој ќе ја плати цената на таквото помирување? Секој Македонец што има зијан од 800-те милиони евра украдени од неговиот буџет, стотици политички прогонети сосе нивните фамилии и пријатели не го гледаат тоа помирување. Со кого ќе се помират СДСМ и ДУИ ако наведените, кои со години трпат штета од нивните корупции и диктатура, немаат сатисфакција? Со опозицијата? Тешко, со такво еднострано помирување опозицијата би загубила значителен број гласачи, а тоа значи нов мандат на власт за СДСМ и ДУИ, и нови години на нивно измачување и опозиционо талкање. Затоа, не очекувам многу од новата влада. Зад нивниот повик за помирување, единство, стои план за нивна колективна амнестија без фактичка промена на состојбата која и меѓународно е оценета како хипер корупција и диктатура. Три европски судови пресудија дека прогоните на СЈО се политички мотивирани, а следи и пресуда од Стразбур.Тоа е тоа. Толку од мене за помирувањето. А околу единството? Околу што да се обединиме? Излезете со јасен, на хартија ставен план и програма која треба да ги обедини Македонците, барем убедливото мнозинство од нив. Вака, нивното обединување на слепо е понуда сите колективно да станеме нивни членови и следбеници. Новата влада има задачи кои, објективно, не може да ги реши: хипер корупција, злоупотреба на судство и обвинителство, контрола врз медиуми и социјални мрежи, клиентилизам со милионски хонорари за своте “невладини“ организации, новинари и т.н. експерти, разурнато здравство и образование, тензични меѓуетнички односи, пад на вработеноста, постојан скок на цени на јавните услуги и монополските ресурси како енергијата, водата, полициските казни… тесна врска и меѓузависност со подземјето, немање инвестиции, пакт со банкарите кои наплаќаат и дишење воздух на нивните шалтери и банкомати, еколошки хаос, нестабилен пензиски систем…. На анкетата на ИПСОС 63% немаат доверба во обвинителство и судство, а 64% сметаат дека власта не се бори против корупција. Вакво дно не сме имале никогаш порано. И не се само овие проблеми. Секој од вас би додал барем уште пет-шест кон овој список. И ај сега, поштено кон себе, кажи дали новиот премиер Димитар Ковачевски и неговиот тим, плус ДУИ како константа на хаосот, можат да го решаваат списокот?! Јас сум убеден дека ниту еден од наведените проблеми не можат. Секој проблем е врзан со друг. Добивме шанса да создаваме Отворен Балкан, од два да добиеме пазар од 15 милиони луѓе… Но, нашиот претседател го посети Косово, и утредента одма изјави дека е – против Отворен Балкан. Не кажа ни зошто. Косоварите го убедиле дека треба де е против, а тој на нив и овдешните Албанци им должи претседателска функција. Пендаровски во 2020-та рече дека одбил и влез на Македонија во Европската економска зона. Тоа не било исто како да влеземе во ЕУ. Жити се, мора многу да мислел за да му текне ова. Пендаровски е за изолација на државата од која би избегал да не е претседател. Така рече самиот тој. Тоа е таа македонска политика натиго-дајмиго. Инаку, од проверени извори дознаваме, годинава паричката паднала кај Апелација Драган П. Латас (10.01.2022)...

1964 новозаразени. Термин за ПЦР нема. ПЦР на приватно – 2000 ден. Крвна слика со Д димери – 1500 ден. Ако ви дадат Фавира – 5600 ден, не оди преку фонд. Витамини и минерали – 50-100 евра зависно од производител. Клексани ако требаат, ќе фрснете стотици евра и можеби, можебиии некогаш ќе ви рефундираат 70%. И рекоа добро менаџираат криза....

Ви текнува дека имаше луѓе кои цели три години на преку 160 протести излегуваа секоја недела на улица и протестираа против тоа што беа исклучени од системот на Топлификација, а сметки им доаѓаа од БЕГ. Искрено не го ни паметам веќе епилогот, ама сакам да кажам луѓево беа жилави и кога се бореа никој не ги поддржа, седеа по 10-20 души и се ротираа на протести. Така да, тоа е, денес ако немате намера да излезете на улица џабе се жалите по социјални мрежи....

Не постои рационално објаснување за бугарското вето за отворањето пристапни преговори на Северна Македонија. Националистите во претходната влада едноставно сакаа да си ја зголемат популарноста. Но од каде тој ентузијастички консензус? Се чини дека Бугарите очекуваа дека Македонците, сега „ослободени“ од српската хегемонија, ќе им се вратат, и затоа беа разочарани кога открија дека нивните соседи развиле сопствен солиден национален идентитет. Грчкото одбивање да го прифатат државното име на новата држава веројатно го нахрани и бугарското национално его. Но, за разлика од Атина која на Скопје му претстави јасни услови, денешниот бугарски бес се чини неодреден и нелогичен. Тој претставува опасен преседан кој несомнено ќе биде искористен и во контроверзите меѓу Србите и Косоварите, Полјаците и Украинците и сите други земји со различни погледи на нивната заедничка историја. Надежите на Северна Македонија дека ЕУ ќе ја принуди Бугарија да го тргне ветото се претерани: Франција се залага за продлабочување на Унијата пред натамошното проширување, додека екстремно десните партии се скептични за приемот на нови членки со големо муслиманско население- како Северна Македонија. Чија верзија на историјата? Наоѓањето решение за ќорсокакот подразбира компромис кој ќе им овозможи на двете страни да прогласат победа. Но, кои се бугарските барања? Прво, тие сакаат нивните македонски соседи да го признаат своето бугарско потекло. Официјалната формулација за „заедничка историја“ одеднаш беше напуштена, а Македонците беа обвинети за крадење на бугарската историја. Несреќниот спој на историски факти и национален идентитет значи дека двете страни претпоставуваат дека признавањето на некои настани од минатото автоматски ве прави или Бугарин или Македонец. Новото либерално раководство во Софија вети дека ќе ја прошири рамката за преговори. Досега разговорите се сведуваа на билатералната комисија за историја која е поставена пред невозможна задача да ја утврди вистината за минатото. Планот на премиерот Петков сега е да се отворат преговори за транспортот, економијата, културата, безбедноста- полиња кои се далеку порелевантни за процесот на проширување. Се очекува експертските тимови да ги остварат првите резултати до крајот на француското претседателство со ЕУ во јули 2022. За историската комисија нема краен рок и таа ќе треба да продолжи да работи во текот на пристапниот процес. Говор на омраза Едно од нејасните бугарски барања е спречувањето на говорот на омраза. Примерите варираат од навредливи графити на ѕидовите во Скопје до уништување на гробовите на бугарските војници од Втората светска војна. Не е изненадувачки тоа што ветото само ги зголеми негативните чувства: неодамнешна анкета покажува дека над 50% од Македонците во својот источен сосед гледаат непријателска земја. Тенденцијата на Бугарите да ги прогласуваат соседната нација и нејзиниот јазик за „измислени“ само придонесува кон взаемната нетрпеливост. Доколку постои проблем со историјата, тој е поврзан со профашистичкиот режим во Бугарија- соучесник во злосторствата на нацистите- и раниот период на југословенскиот комунизам, кога бројни Бугари во југословенска Македонија биле присилно асимилирани. Но во моментов, ниту една страна не е подготвена да ја преземе својата историска вина и затоа претпочита да ја префрла вината. Во малцинство Третата поплака на Софија се однесува на човековите права. Дискриминацијата на луѓето кои се идентификуваат како Бугари во Македонија можеби е сериозна причина за загриженост, но недостасува суштински доказ за тоа. Ниту еден случај досега не стигнал до Европскиот суд за човекови права; а примерите кои се даваат досега се за луѓе со двојно државјанство, како градоначалничката на Скопје или учесникот на натпреварот за Песна на евровизија, и покрај фактот што никој од нив не беше спречен да ги оствари своите амбиции. Истовремено, и самиот премиер Петков е ставен под притисок затоа што има двојно државјанство- канадско. Како и да е, барањата на Софија не се без основа. Околу 120.000 граѓани на Северна Македонија имаат бугарско државјанство, и таа бројка е 12 пати поголема од онаа на Власите кои уживаат статус на малцинство согласно македонскиот Устав. Па каде се тие 120.000? Сите го знаат одговорот: во западна Европа. Бугарските пасоши често се добиваат преку поткуп на бугарските функционери и лажирање на семејните документи. Но, што ќе се случи доколку, како што се проценува, само 3.000 луѓе се идентификуваат како Бугари во Северна Македонија на пописот чии податоци се уште се утврдуваат? Софија го има одговорот: тие биле дискриминирани и заплашени. Вметнувањето на бугарското малцинство во Уставот на Северна Македонија пред „и другите“ можеби личи лесно, но ќе бара двотретинско мнозинство во парламентот. Може со сигурност да се прогнозира дека македонската опозиција ќе се спротивстави, а нештата не се сигурни ниту на бугарска страна. Имено, признавањето на бугарско малцинство во Северна Македонија би имплицирало дека преостанатото мнозинство не се Бугари, што би им го уништило сонот на националистите. Поради тесната поврзаност на нацијата и етносот на Балканот, етничките прашања остануваат високо исполитизирани. Конечно, кревкиот политички баланс во Софија може лесно да биде нарушен со нови избори, четврти во кус временски период. Популистот Слави Трифонов, лидер на една од четирите партии во коалицијата со директна надлежност во министерството за надворешни работи, неодамна излезе со следниот апсурден предлог: Бугарија ќе го тргне ветото под услов да биде примена во Шенген зоната, а САД да ги укина визите за бугарските државјани. Од кога е воопшто можно да се уценува некој со закана дека ќе си пукате во сопствената нога? Ивајло Дичев е професор по културна антропологија на Универзитетот во Софија, Бугарија. Тој е гостин предавач на бројни универзитети во Германија, Франција и САД. Извор: дв...

„Јеботе, овде сви плачу“, без задршка новинар на белградско „Време“ своевремено ќе ги сподели со читателите своите први импресии од проекцијата во белградските кина на филмот „Евита“ со Мадона во главната улога. Истиов мајстор на пишаниот збор за тогашното деби на малите екрани на латиноамериканските сапуници луцидно ќе забележи дека гледачите во неговата земја се делат на тие што ги гледаат и тие што лажат дека не го прават тоа. Нешто слично од неодамна се случува и во Македонија со „Тома“. Реки од солзи пролеаја проследувачите на филмската приказна за пејачот на народна музика и кантавтор Тома Здравковиќ по секое прикажување во кино и на телевизија. Се разбира, и тука се јавија такви што тврдат дека не ги трогнало ништо од тоа што ги расплака првите. Дотука ништо необично и вредно за одбележување. До моментот кога во дебатата на социјалните мрежи не се вклучија и неколку – универзитетски професорки?! Две на едната, третата на спротивната страна. Независно една од друга, сите три ги изнесоа своите ставови „за“ или „против“, по што тие што ги следат се фатија за гуша. Се поделија на два табора и почнаа да си вадат очи меѓусебе, натпреварувајќи се кој повеќе ќе го исплука и навреди другиот. Море од слава или од друга „собиранка“ се станува и демонстративно се напушта и со половина семејство или пријатели ќе се скараат и нема да си зборуваат. Како до неодамна за промената на името и за политиката/партиите. Бог да чува и да брани! Уште за филм не се беа поделиле Македонците. Малку им се другите проблеми, па и за „Тома“ се раскарале како млади невести за редот на кладенец. А бе луѓе, нели за вкусовите не се дискутира? Тоа што за некого е убаво, за некој, па дури и за сите други, можеби е најгрдото нешто. Тоа што кај некого ќе предизвика бура од емоции, друг, едноставно, не го допира. И, што би рекол некогашниот македонски фудбалски селектор Среќко Катанец, „тоа е тоа“. Може ли барем една јавна дебата, па макар и за навидум прозаична тема, како што е филмот, да се одвива со размена на аргументи, а не на вербални напади? Посебно не врз личноста на застапувачот на одреден став наместо врз тоа што го застапува. Од каде му правото некому да нарече некого „сељак“ или, ни помалку ни повеќе, предавник (!) (демек југоносталгичар, србофил…) ако плачел на „Тома“? И обратно – дека тие што не го гледале и немаат ни намера да го сторат тоа се самоумислени величини, суетни типови (и типки) на кои им недостигало (водење) љубов во животот?! Да не е смешно, би било за – плачење. Со или без гледање на „Тома“....

Моментот на транзиција од социјализам кон либерална демократија, познатиот хрватски интелектуалец Борис Буден своевремено го опиша совршено точно: како инфантилизација. Напуштајќи еден светоглед, фундаменталните вредности од економската, политичката и идеолошката сфера, сите граѓани од т.н. источни земји станаа „деца“ – особено во очите на нивните западни ментори. Така беа третирани, а така и самите себе (и меѓу себе) се третираа(т): како одново родени, tabula rasa, луѓе без знаење, без вредносен систем и кои немаат ништо вредно да понудат, па треба да се превоспитаат пред да бидат прифатени во новиот клуб. Првобитната акумулација на капиталот (услов за капиталистичко општество) се случи прекуноќ, главно на криминален начин, се создадоа класата на нови богаташи и огромна маса осиромашени „граѓани“. Работничката класа се укина (за подоцна да се открие во прекаријат – класа на привремено вработени и заменливи луѓе, кои си се конкуренција самите на себе и затоа не се опасност за поредокот). За возврат се создаде друштво на „дами и господа“ со право да избира (горе-долу регуларно) „вождови“ (како излезени од романите на Радоје Домановиќ), кој од кој понеспособен и покорумпиран, ама верен на западната мантра. Ги изгубија социоекономските права, но добија демократија – и нов „празник“ (изборниот ден). Им ги приватизираа сите јавни служби, а наскоро ќе плаќаат и за воздухот што го дишат и за водата што ја пијат (земјата по која чекорат веќе е и онака распродадена, што за шопинг-молови, што за рудници, што за паркинзи итн.). Така некако изгледа пустината на постсоцијализмот, и тоа ни е добро познато, освен кога сме заблудени (благодарение на политичката пропаганда и медиумите) дека излезот од пустината се вика НАТО и ЕУ. Ова не е само македонска приказна – ние сме само дел од мозаикот. Во „новите“ општества, „политичките деца“ (инфантилни ама способни за адаптација) ги прифатија сите догми на капитализмот, кој (о)стана безгрешен и неподложен на критика. Но мораа да се покаат за сите гревови, кои, ете, довеле до крвопролевања и војни, но и неуспешните либерални реформи, па првата мерка на трансформација беше мразењето не само на социјалистичкото минато туку и на сопствениот (наводен) „национализам“. Ова особено важи за елитната каста, која сака да остане во привилегираната интелектуална и/или академска зона, да биде добредојдена на воркшопи, конференции, проекти, медиуми, патувања низ светот… Тие беа предвесници и поука за другите: можеш да ја сакаш својата земја, ама само во европска верзија; ако таа случајно не е баш таква (а како и ќе биде кога е создавана на крстосница на цивилизации и култури од незападен тип, плус минала низ војни и тектонски промени), тогаш „милом или силом“ треба да ѝ го промениш изгледот. И не само неа, туку и населението, кое низ европската призма беше видено како крволочно, назадно, неспособно. Европеизацијата, меѓу другите реформи и „бенчмаркови“, подразбира инстинктивна омраза кон сѐ што личи на (озлогласениот) национализам (што е замена на тези за милитантниот етношовинизам). Тука спаѓаат традициите и народните приказни, изреки, литература, обичаи (тие особено), националните митови за предците. Историјата стана предмет на презир, освен ако не се откопаат докази и врзувки за (наводната) одбрана на западните вредности (antemurale christianitatis). Нашите баби и дедовци станаа примитивни и заостанати (во споредба со нивните), нешто од што треба да се срамиме или барем да не го истакнуваме, додека наметнуваме облеки, патики и очила со западни марки. Народни јадења (уште) може, додека ЕУ не ги прогласи за нездрави или нивни (како ајварот). Трансформацијата на балканската „гасеница“ и нејзиното претворање во западна „пеперутка“ е не само длабока и болна туку и континуирана, речиси без шанси да запре, бидејќи додека ти се менуваш и тие измислиле нови културни вредности по кои можат да те гледаат од височина. Ќе ти признаат дека си стигнал барем до некое прифатливо ниво на „цивилизираност“ кога ќе манифестираш искрен самомразечки мазохизам или автошовинизам. Нашиот народ би рекол: да се посипеш со пепел и кога не си виновен. „Кастрацијата“ од националните чувства е слична операција, иако не и сосема идентична со нужното губење верба во себе, порастот на дефетизмот, чувството на поразеност и неспособност (ова второто е присутно кај многу нации, но првиот синдром го опфаќа и вториот со инаква мотивација и резултат). Овој феномен е видлив од Хрватска до Србија, Босна итн. – но најизразен е во Македонија. Ним како да им е лесно да мразат сѐ што мириса на изворна традиција и „национализам“ (а си носат и бреме од крвави конфликти, што ги тера на соочување со минатото и покајување), но тие не се ставени во сендвич како нас, од сите страни сардисани од божем „Европејци“, кои бараат да се откажеме од себеси за нивен ќеф. Веќе личиме на припадници на верски секти што под мантијата носат камшик, а самокамшикувањето им е чин со кој се самоказнуваат и откажуваат од своето „тело“ во име на нешто повисоко. И ние под модерната облека си ги носиме лузните и не даваме да се залечат, бидејќи треба постојани да нѐ потсетуваат дека не смееме да бидеме она што сме, дека е тоа грев. Дури и гревови треба да си измислиме – геноциди, антисемитизам, шовинизам кон оние што нѐ бришат во устав. Тоа е таа политичка коректност и самоцензура. Прво, пред Албанците мора да докажеш дека она „македонски“ е неважно нешто, само име на една од многуте „заедници“ што ја конституираат државата (како збир на заедници). АСНОМ нема значење, Охрид е света книга. Нема врска што албански интелектуални перјаници можат пред камера да си кажат дека голема Албанија отсекогаш била и останала највредниот сон на нивната нација и дека од 1990-тите до денес сонот е жив, чека само погодни историски околности. Ти мора да се гризеш за јазик за да не навредиш некого, да не те линчуваат, па почитуваш и странски знамиња, се договараш околу историјата и географијата како на пазар, мижиш и не слушаш дека си дрво без корен – за мир во куќа. Потоа, мора на Грците да им се колнеш дека под Македонец, ти всушност не мислиш на „вистински Македонец“ (како што тоа го сфаќа грчкиот налудничав мит на континуитет од Софокле до Мицотакис и Ципрас), туку така тоа е некоја бенигна локална верзија на атавистичка, фолклорна, малцинска група – која едвај чека да се прероди во европска, а дека она зад границата не се никакви Македонци (тоа Воскопулос ќе го објасни подобро од мене). И тоа не е доволно, зошто сега треба да најдеш начин да не ги навредиш Бугарите кога ќе им кажеш дека не си македонски Бугарин, ниту бугарски Македонец – а тие, златните, вистински Европејци станале во меѓувреме, дел на европската историја и цивилизација пар екселанс, ама Бугарин без романтика (Македонија) не бива. Србите засега не мрчат гласно (си имаат тие други крстосници), ама ќе дојде време и за тоа и на ред ќе бидат и МПЦ и Вардарска бановина, која ќе ти ја тријат на нос, па како тие ти дале/октроирале право на самоопределување како знак на милост. Но проблемот не е во соседите, па дури ни во Европа (што и да значи таа). Проблемот е во отсуството на самодоверба – убеденост дека си инхерентно еднаков со сите други, дека имаш и корен и стебло и род (не си само пиреј што живурка наспроти сите што го газат), дека имаш и ум и паметење, но и способности и знаење, луѓе што нема да одат на „баци рака“ во Калето… Другиот проблем е во систематското бришење на меморијата дека СМЕ нација и дека од АСНОМ и пред него ништо не е и не смее да биде предмет ни на разговори ни на преговори. Бришачите се оние самомразечките (божем) Македонци, чија задача пред Господарите (финансиерите) е да го внесат семето на сомнеж во себе, семето на потценување на сето она што е создадено и се создава овде (или таму) од наши луѓе со ум, креација, интелигенција и интегритет. А за нив не е доволно да се мразиш себеси и своето „смачкано племе“, туку треба да мразиш сѐ што е на исток (од Бугарија). Ми сугерираат дека е време да почнам да го „цртам“ патот кон еманципацијата, излезот од оваа небиднина. Покрај дијагнозата и соочувањето со вистината, нужен чекор за тоа (еден од првите) е откривањето на сите манипулации, пропагандни и други трикови со кои нѐ делат и размакедончуваат. Ние немаме зошто себеси да се мразиме и самопонижуваме како недостојни, како неспособни, како луѓе на кои им треба камшикарот, некој што ќе нѐ доведе во ред и сл. Скршен народ, кој не верува во сопствените способности и вредности (создавани во минатото, но и денес), а уште и е убеден дека е крадец и полош од сите други околу него, не е господар на својата судбина и е на пат кон исчезнување. Ова не значи мижење пред неспособните – само затоа што се од нашиот род. Не, никако! Тие што се удираат в гради дека се големи Македонци, а чинат сѐ да зажалиме што сме родени на ова парче земја, се еднакво погубни за онаа Македонија што сакаме да ја имаме и градиме. Позната изрека гласи: секој чесен човек често се срами од својата влада, ама не и од својата земја и народ. Во моментов, имаме два (внатрешни) „фронта“: едниот со оние што чинат сѐ да ни се одмили македонштината како нешто заостанато и помалку вредно од сето она што го постигнале другите нации; другиот фронт е кон Македонците конформисти, со „малкуцка“ свиткан ‘рбет, желни да бидат ем големи патриоти ем посакувани присутни на приемите во амбасадите и европските зданија, макар и како закржлавени и лигави црви собрани околу трошките што им ги потфрлаат. Си имаме огромна домашна работа: да ја рехабилитираме идејата за (република) Македонија, Македонците, национални интереси и самопочит, способност – а најмногу од сѐ, љубовта кон себе и кон својата земја, каква и да е; нејзината преродба зависи од нас, а не од нив....

Ламбе Арнаудов Седумдесет и седум години ист калап, иста омраза, исто колективно партиско бунило, исти одродени лидери антимакедонски, исто сценарио, иста сцена, иста режија, исти текст, исти глумци и исто застанато во место, време. И, понатака вирее, цвета и дава род отровното семе посеано одамна. Род, чемерен горчлив самоуништувачки, а се продава како лек за секоја болест и долг и среќен живот спроведен во јасли со изобилство слама во штала, затворен без прозор и хоризонт. Вистинска среќа, за оние кои кога ќе се најадат ќе бидат среќни како и воловите кога ќе се најадат сено. Луѓе нелуѓе, катасрофичари на кои предавството им е ВЕРА, а основното мото во животот ПРИЛАГОДИ СЕ И ЖИВЕЈ. Никогаш во животот на Зоран Заев и како него сличните никој до сега не му кажал, ниту пак негде прочитал, но затоа неговиот ДНК состав на организмот, гледате, потполно ист како ДНК-то на Лазе Колишески и касапот на македонскиот патриотски колективен дух Светозар Вукмановиќ Темпо. Темпо и Лазо ги испратија македонските патриоти на губилишта. Зоран, Рускоска, Кацарска ги испративте машите патриоти на вековна робија. Е, Зоране, Македонија не те ни познаваше, ама никогаш нема да те заборави. Пет години со нула вредност ама наоружан со најподлото и најнехуманото оружје во форма на прислушкувани разговори ги газеше и принудуваше на соработка во твојата срамна мисија во разнебитување на Македонија илјадници мажи во женски фустанчиња. Гајле му е на народот дали некој крадел или имал љубовница па ќе си го растурел бракот. Не растурувајте ја Македонија. Таа ни е поважна од сé на светот. Не може Македонија да страда заради апаши, гангстери, предавници, трансексуалци и умислени ескорт дами. Сé на виделина, на светлоста на денот, тајните сили нека се разоткријат, на предавниците нека им паднат маските, кукавиците нека се посрамотат, Македонија да се куртули. Ова оружје во рацете на дегенерици од типот на Зоран Заев или неговиот клон, наполнетата птица Ковачевски е нуклеарно озрачување кое не се контролира и може да го уништи овој прекрасен мини космос што се вика Македонија. Почитувани сограѓани, мои Македонци ова е наследство што произлегува од тестаментот што го остава себичниот комунистички дух во завет и доградување на нивните идни антимакедонски поколенија. За среќа од спротивната странаго имаме ВМРО-ДПМНЕ, верен почитувач и следбеник на изворното, историско ВМРО. ВМРО-ДПМНЕ предводено од Лидерот Христијан Мицкоски денес е своевидна Академија каде се градат, формираат и утврдуваат критериуми вградени во личности со интегритет, авторитет и личен идентитет, идни вистински лидери кои научиле да го одбранат македонскиот дух знаејќи дека за ампутираниот дух нема протеза, не ни помислуваат да потклекнат пред ништо и пред никого кој и што ќе посегне да го загрози, ослабне или не дај Боже да го уништи, а да без соодветно не реагира. И вие и ние остануваме истрајни и постојани, секој со својата идеологија и историско политичка филозофија. На патот одиме паралелно ама суштински се разликуваме и затоа никогаш нема да се доближиме едни до други. Вие, срамните стотина години истрајувате и за милиметар не скршнувате во истурањето на злото врз Македонија и македонскиот народ. Ние, овенчани со вечна слава, истрајни, издржливи, жилави во одбрана на доброто што ӣ го подаруваме на нашата татковина не размислувајќи при тоа во борбата со вас да изгубиме сé ама да ја сочуваме Македонија. Ако сме ја сочувале Македонија ништо не сме изгубиле, сме добиле сé. Безграничната верба во доброто што го правиме за Македонија ни создава интуиција и ни ги отвора сите врати на непознатото да го запознаеме и да го претвориме во предност недостижна за душманите, додека со нашата љубов, чест, сила, посветеност ќе ја оствариме конечната победа на доброто над злото. Сé е на наша страна. ВМРО-ДПМНЕ Е НА ВИСТИНСКАТА СТРАНА. И затоа ГОСПОД Е СО НАС. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

За дваесет заболени и денешната бројка ќе беше орвеловска – 1984. Настрана што сигурно е десеткратно поголема. Али Комисија вика ќе размислеле за дополнителни мерки. Онаа несреќана Филипче викаше не можело нови мерки за секој нов сој. Државата не обезбедува ништо, ни тест, ни лекарства, или можеш да се начекаш 2-3 недели и што ти вреди после. Ниедна мерка не се презеде малку барем да се успори ширењето пред празниците. И каде нема систем и институции, наместо од градуалност ќе се отиде директно на задолжителност, што на крај можеби е и неизбежно, но избежно беше после толку време да се оставиме само на тоа решение. Сите сакаме нормалност после 2 години тоа е повеќе од јасно, и никој не заговара рестрикции, ама можеше да се направи многу повеќе, да се наметне малце ред и воздржаност, да се потрошеа реално пари за здравство и за финансиски олеснувања за тестови и лекарства. Јебига, се троши на порцелан. И на се тоа викаат не треба нови мерки. Се збори само за енергетска криза, за економски стандард, не знам кој стандард кога еден болен со сите салтанати кошта 300-500 евра само прва недела дена. Кризата од ковид и психозата од ковид комплетно се заборавија во Македонија....

“Општините во Македонија се административни единици од прв степен. Во август 2004 година, а дополнително во 2013, Македонија била реорганизирана на 80 општини од кои 10 го сочинуваат Градот Скопје, кој е посебна единица на локална самоуправа.” (Извор: Википедија) Да не сме го смениле ова у меѓувреме, па Македонија да е само Скопје? За едни пријатели од Влада прашувам. Имено, предмалку заврши прес-конференцијата на омилените ми Битиќи и Бектеши, заедно со Бислимовски, каде не известија дека оваа енергетска криза, конкретно во делот со парното во Скопје, ќе се надмине со единствено поскапување од САМО околу 14%, со тоа што разликата меѓу реалната цена на чинење и моменталната ќе бидат 100% субвенционирани од Влада. Топ! И сега, ај што и во Скопје има домаќинства кои се грејат на струја, пелети, дрва, чии цени се исто така енормно поскапени, ама нивните сметки не ги спомнавте, туку што станува со сите останати општини надвор од главниот град? Знаете дека постоиме, дека и ние се грееме во зимо, дека се’ набутавте во тоа Скопје додека другите општини ви умираат, или ќе ви текне тек пред следни избори? Ова ли е тоа #едноОпшеСвоЗаСите? Уста искршивте да оцрните некој друг за вашите неуспеси, а вие да сте спасителите, ама среќа па некој од нас има меморија поголема од рипката Дори па памтиме дека енергетскава криза е најавена месеци наназад и додека светот преземаше конкретни мерки истите вие уверувавте дека тоа се шпекулации и непотребни црни сценарија и си теравте кампања. Ама нека, можете вие уште повеќе и уште подобро… Да не однесете во пропаст....

Секојдневно се умножуваат и се засилуваат нападите врз се што е македонско, во ситуација кога се уште не е покренат македонскиот колективен отпор против одмакедончувањето на Македонија. Зборот ми е за новото предавство, кое се готви со Бугарија, но зборот ми е и за Преспанскиот договор и за сите семожни преземени обиди за уништување на Mакедонија, на македонската нација и воопшто на македонизмот во последниве неколку години. Македонија е, навидум, „мртво море“ во кое нема никакви подвижувања и со кое секој, кој било да е, може да направи што сака и кога сака. Но, јас ја отфрлам таквата поразителна, дефетистичка констатација, колку и да таа привидно заличува на вистина. Време е за колективно дејствување од состојбата на Моќ, за одбрана на Македонија Имам запомнето став на еден врвен економист, добитник на Нобелова награда за економија, кој има кажано дека новиот развоен циклус, најголемото покренување и вложување на севкупните физички и материјални сили, треба да се прави токму во моментите на најголеми кризи како најдобар начин за надминување на кризата и проблемите. Во секој миг од своите животи ние имаме право на избор: да дејствуваме од состојбата на моќта, или на немоќта. Кога дејствуваме од состојбата на Моќта, тогаш ги земаме работите во свои раце и ја менуваме ситуацијата, правиме добро за себе и за другите, го правиме овој свет поубав и подобро место за живеење. Кога дејствуваме од состојбата на немоќта, тогаш сме опфатени од страв, од грижи, се понижуваме себеси и ги губиме своето лично и национално достоинство. Оттука, време е за колективно, општонародно дејствување, време е најпрвин за организирање на најумните, најспособните и најподготовените луѓе од македонскиот народ, заради најитно сопирање на сево ова што се прави за конечно и темелно решавање на „македонското прашање“: да ги снема Македонците како народ со свој идентитет, со свои обичаи, јазик, со своја автентична и пребогата култура и самостојна историја. И не само сопирање, туку и за елиминирање на она што започнало да го сотрува македонизмот: за поништување на „Преспанскиот договор“ и на „Договорот за добрососедство“ со Бугарија, што ќе значи најбрзо враќање на името Македонија на нашата татковина. Постоењето на таа креатура со име „северна“ е тешка и недопустлива навреда за секој Македонец со чувство на национална самопочит, а таквите се доминантни во севкупниот македонски национален корпус. Исто така, неопходно е многу помалку колумни, многу помалку „патриотизам на тастатура“ преку објави на фејсбук, твитер и другите општествени мрежи, многу помалку било чии партиски прес – конференции и соопштенија, а многу повеќе конкретно дејствување меѓу народот и на меѓународен план. Во оваа смисла првин ќе потсетам на исклучително значајниот повик на Љупчо Коцарев, претседателот на Македонската академија на науки и уметности, кој во својата предновогодишна колумна во „Нова Македонија“ кажа: „Време е да ставиме крај на понижувачките политики и на недемократското дивеење, што се манифестираат преку распуштеното, разуздано и бесно однесување на политичарите. На нашава разнебитена, подвоена, опустошена, понижена и траурна Македонија, ѝ посакувам просперитетна, демократска и достоинствена иднина. Но тоа нема да се случи ако не дојде до будење на колективниот ум, активирање на умните и мудрите луѓе, на кои можеме да се потпреме, и ако не дојде до искажување на една визија, проследена со предлози за конкретни акции. Да не чекаме утре, да го направиме тоа денес, да се потсетиме на ‘Денес над Македонија’ во знак на протест поради сите оние предавници на македонскиот род, според кои ‘Македонците постојат од 1944-та, а Бугарите се постар народ“. „Елајте при нас“, за да се земе својата судбина во свои раце – иницијатива за формирање „Македонија 21 Во оваа смисла, јавно покренувам иницијатива за формирање национално и граѓанско движење под име „Македонија 21“, чие јадро првин треба да се оформи од редовите на академиците, научниците, сите оние интелектуалци, кои уште од првите мигови се противставија на бришењето на државата Македонија и креирањето на „северна“, против разнебитувањето на македонскиот идентитет. Ги повикувам Љупчо Коцарев, Катица Ќулафкова, Митко Маџунков, Митко Панов, Елка Јачева – Улчар и сите оние кои се за возобновувањето на Македонија, да се организираат и токму во Македонската академија на науки и уметности, како највисока институција на македонизмот, веднаш да пристапат кон формирањето на Движењето „Македонија 21“. Зошто баш во МАНУ? За разлика од „Парталментот“ и оваа антимакедонска Влада, МАНУ е се уште Македонска академија и формирањето на ваквото македонско Движење таму, од највисоки и најугледни претставници на македонската нација, кои ќе ја застапуваат нејзината политичка волја, ќе биде најсилен факт, кој меѓународните фактори – спонзори на „северна“ нема да можат да го игнорираат откако ќе започнат активностите за повторното „помакедончување на Македонија“ и за фрлање на „северна“ на ѓубриштето на историјата. Прв и најпотребен потег на Движењето „Македонија“ ќе мора да биде изготвување своевидна „Бела книга“ за Бугарија: концизен научен текст за вистинските корени на македонскиот народ и за корените на бугарскиот народ, колку двата народа имаат „заедничка“, а колку различна и спротивставена историја Натаму ќе треба да се отворат портите на тоа движење за секој политички активист, за секој добронамерник, кој ќе биде искрено подготвен да ги вложи своите умствени и физички сили за будењето на духот на македонскиот народ, за возобновување на македонската држава, но и за осмислување на натамошните правци на внатрешниот и надворешниот развој и просперитет на Македонија. Во даден час поскорешен момент ќе мора активностите на „Македонија 21“ да преминат и на повисоко рамниште: да бидат надополнети и со практичното спроведување на принципите на партиципативната демократија, поедноставно кажано, народот да си ја преземе својата судбина во свои раце… Зошто реков Движење „Македонија 21“? Нашите мудри прадедовци – Илинденци во „Крушевскиот манифест“ упатиле повик „Елајте при нас“ на сите „без разлика на вера, народност, пол и убежденија“ против „муртатите шчо гледаат и нас и вас да дотерат до нош, и нас и вас да дотераат до питачки стап и нашата мила и богата земја Македонија да заприлегат на пуста пустиња“. Потребна е колективна активност, заедничка енергија на сите на кои Македонија им е важна. Првата цел на „Македонија 21“ е одбраната на и унапредувањето на Македонија и македонизмот, но втората цел е градење заеднички живот во Македонија како унитарна држава на македонскиот народ и заедничка татковина на сите оние што живеат во неа. Мнозинството на македонскиот народ не се помирува со предавствата и уништувањето на МакедонијаЈас не се согласувам со ставот на сите оние експерти, аналитичари и колумнисти, кои велат дека „клекнал духот на македонскиот народ“ и кои на младите им порачуваат најбргу да избегаат од оваа „недојдија“, „проклетија“, „небиднина“… Јас сум премногу сигурен дека мнозинството на македонскиот народ не го загубило чувството за своето „македонско јас“, оти тоа мнозинство веќе „врие“, дека и од политички и од социоекономски причини револтот секој ден нараснува се повеќе, но и оти луѓето се сардисани од сиромаштијата, од националните понижувања, па и оттука е оваа привидна пасивизираност. Потребни се само дејство и предводење на веќе создадената „критична маса“ на македонскиот народ и сите незадоволници и добронамерници, без оглед на етничка припадност, вера и убедувања. Во својата антологиска песна „Копачите“, Кочо Рацин напиша: Се к’ти ноќта црна!; Се рути карпа — мрак!; … силно светнал ден! …“ Време е, значи, да се урне таа „северна карпа – мрак“ и „силно да светне ден“, новиот ден на Македонија! Движењето „Македонија“ мора да започне да го буди и да го крева македонскиот народ, да се пристапи кон координирани активности со сета македонска дијаспора во Европа, во САД и Канада, во сиот свет, да се започнат се поинтензивни обраќања на научните институции и работници кон европските политички и културно – научни институции и форуми со аргументирани укажувања дека македонскиот народ се спротивставува на сите обиди за негово уништување со барања за возобновување на македонската државност. „Самосталното политично развиiаiн’е на Македониiа iет необходност, за сочувуаiн’е на нашата национална самобитност“ Најпрва цел е масовно спротивставување и отфрлање на „компромисите“ кон Бугарија, заради отворање на европреговорите. Ниедна божемноевропска цел и вредност не се достојни ниту вредни, заради нив да се откажеме од тоа што биле нашите претци, од тоа што сме ние сега и од тоа што ќе бидат нашите потомци, да се откажеме дека сме Македонци со свој јазик, идентитет и историја! Со сите методи на политичката и парламентарната борба, но и со други активности институционални и вонинституционални, ВМРО ДПМНЕ мора веднаш да преземе активности за сопирање на најновото предавство на македонските национални и државни интереси, мора да ја одбрани „Резолуцијата за македонските црвени линии“, која самата оваа партија ја поднесе во Парламентот. Оваа Влада, која го готви новото предавство, мора да биде урната и пред да биде конституирана. Ивица Боцевски во својата предновогодишна колумна порача дека е време за „враќање кон Македонија“, за „нужен процес на обнова на македонската државност, преобмислување на македонската демократија и вдахнувањето нов живот на македонскиот идентитет“. Но мора и секогаш да ги имаме на ум тестаменталните зборови на Крсте Мисирков од „За македонцките работи“, откако тој аргументирано дава позитивен одговор на сопственото прашање „Состауала, состауат и можит ли Македониіа да состауат от себе оддел’на етнографцка и политична іединица?“: „Ниiе, Mакедонците, имаме своiа историiа и сме народ …имат во нашата историiа много самобитно и своiеобразно… Пропагандите бугарцка и србцка употребуваат сите и дозволени и не дозволени стретства да искоренат во нашиiот народен жиот се самобитно, се чисто македонцко. Самосталното политично развиiаiн’е на Македониiа iет необходност, као нешчо, без коiе ниiе не ке располагаме со доста стретства да се бориме со пропагандите за сочувуаiн’е од ниф нашата национална самобитност.“ Македонија веќе беше „оддел’на етнографцка и политична іединица“, повеќе од седум децении, и време е таа повторно да биде таква „іединица“ во меѓународните односи....

Автор: Мирослав Пендароски, психолог и универзитски професор Во психологијата постои феномен на т.н. празнична депресија – чувство на осаменост и празнотија што се јавува во очи големи празници во кои луѓето се здружуваат, собираат и празнуваат заедно. Ова чувство најчесто се јавува кај луѓе што се чувствуваат осамени од најразлични причини – изгубиле некој важен, не се со вистинските луѓе, буквално немаат никого итн, итн. Која и да е нивната/вашата причина, знај/те едно – гледајте да не го изгубите оној што ви го светнал лицето повеќе од најсветло наместениот постер! Оти ниедно вештачко светло не е поблескаво од вашите очи во темните денови! Беше тоа уште еден вообичаен „зимски” ден во главниот град на провинцијата Дарданија. Права зимска идила што би се рекло, некаде 14-15 степени Целзиусови, помешани со магливи вечери и смог од оџаците развиорени од двете страни на градот под калето. И така, во тој „зимски” претпразничен ден во градот на некогашната забава се случуваа новогодишните празници. Од едната страна мирисаше на костени потпечени на плоштадот на незнајниот јунак на коњ, а од другата страна, по кривулестите стрмни калдрми мирисаше на убава скара и по некоја тулумба. Но, одамна веќе во градот на честитките, единствени што си честитаа останаа најблиските, а од честитки абер немаше, нив ги беа замениле светкавите украси во големите молови што се ширеа низ градот на маглата, небаре сè отишло во „ветер и магла”…Е токму во тие дни, поточно баш тој ден, една млада госпоѓа во своите рани триесетти, цупкаше низ улиците на метрополата, нога за нога, со своите ситни чекорчиња пркосејќи на залепениот асфалт од плуканици и смог. Одејќи така по булеварот на партизаните, на еден свиок кон булеварот на Илинденците, на неа буквално налета, и се испречи еден огромен постер, реклама, или какво чудо ли да беше. И не беше тоа нешто ново во овој град на премрежињата и промените, во овој град на љубовта и липите распослани меѓу редовите возила. Не, не беше тоа нешто ново. Уште по распадот на Титовата земја почнаа да никнуваат некакви си големи, нови паноа со големи слики што светеа. Тогаш, нам, на децата на 1980-те, тоа ни беше возбудливо и ново. Но, сега ги имаше повеќе и тоа на секоја следна бандера или специјално поставен постамент токму за таква намена. Но, она што беше интересно беше сликата на големата реклама. На неа беа распослани четири ликови: мајка што во рацете држеше едно дробнаво машко детенце, насмеано до уши, (кое не оти разбира што се случува!) и што задоволно гледа во камерата небаре велејќи ѝ – јас го остварив својот сон. Татко, кој во своите раце, покрај клучот од големото возило, едвај додржуваше шест големи пакети подароци во различни бои и форми, а кои, очебијно беа наменети за неговото среќно семејство и едно поголемо девојче на десетина годинки го што држеше со едната рака татка си, кој го водеше кон ширум отворената врата од прекрасниот дом, а со другата рака го галеше своето помало братче. И да, на прва тоа беше прекрасна слика, всушност некаква рекламна порака колку е семејството важно, но, секако, ставено во контекст на некаква голема странска куќа на штедењето, која, нели, многу нормално даваше големи кредити на средната класа, ако таа сè уште и постоеше во градот на соцмодернизмот. Да, немаше ништо спорно во тоа големо пано, и човек би се замислил зошто оваа млада госпоѓа некако трогателно се издиша и застана пред оваа голема слика, најпрво погледнувајќи ја со восхит, а потоа издишувајќи се и свиткувајќи се како да се издишала во стомакот, навалена на своите колена на кои се потпре со дланките. Како да премале во мигот, нешто ја пресече. По првичната среќна насмевка пред огромната порака на потрошувачкото општество, одеднаш нешто ја жегна во желудникот, некаква необјаснива мака ја снајде и се згрутчи, се собра како што засрамен човек се собира и смалува пред некој си голем авторитет. Погледна наоколу дали некој ја гледа и забележа само дека сите други си поминуваа туку така пред сликата држејќи некого за рака, па дури тоа да било и нивното милениче. Некој од нив одеше со своите другари/ки, со некој колега, имаше и понекое расеано семејство (не онакво како на сликата, се разбира), дури и по некој самец што доволно си свиркаше под капата која ги покриваше ушите на кои висеше полуразлабавената и смрдлива маска. Како само таа да беше загледана во огромната вистина на сликата и од некоја чудна причина не знаеше зошто се чувствува како да има температура, треска или некакво слично органско провидение од кое човек в час снеможува. Си продолжи по патот, отиде на сосема друга улица со некакво револуционерно име, оти во градот на револуцијата сите улици се викаа со имиња на херои, додуша во поново време и со имиња на сомнителни ликови, ама нејсе, како и да е… Дојде до својата уличка, ја отвори влезната врата од својот дом и влезе во полузатопленото станче, спуштајќи ја ролетната од големиот прозор, небаре се плашеше дека луѓето од околните згради ќе ја видат нејзината тага. Да, тажна беше. Се струполи на каучот, кој беше преголем за еден, а премал за двајца и потона во самоизмачувачки мисли – зошто се чувствувам вака?! Како се повредив од таа слика?! Се редеа низа прашања што не беа одговорени уште од времето кога не се насекируваше на такви среќни слики оти не беше сама, не беше сама, онака вистински, внатре, во душата… Мислеше дека времето лечи сè и дека хронологијата ќе си ги избрише самата старите слики и ќе направи место за нови, поубави, посреќни, полесни, онакви како на големото пано. Мислеше дека е доволно само да се покрие со јорганот и утре кога ќе стане, сè од вчера ќе биде веќе завчера, мемливо, старо и безопасно… Помина така долго време од ноќта во која се измачуваше со своите грешки, избори, размисли, теории, социокултурните притисоци и што ли не друго, таму, таму, во градот под крстот, градот на среќата и тагата, градот во кој се мешаа старото и новото без да си сметаат, а сепак не беа другари меѓу себе… И токму пред да заспие, под прагот на нејзината врата се најде завиткано ливче, напола, како порака од негде, од некого. Ја зеде во подослабената дланка, ја отвори и прочита – Сама си, ама тоа не ти пречи! Осамена си и тоа те убива! (во П.С. на пораката пишуваше – Не те боли сликата на лажно-среќните ликови, ами болката што секоја нова година ја остава како потсетник на сопствените избори!) Одеднаш се разбуди, сфати, разбра и се сепна – да, сликата ме боли оти ме потсеќа на реалната среќа, која колку и да не изгледаше така, всушност, јас така ја чувствував! И вистина, некои лажни слики нè потсетуваат на огромна и вистинска среќа што сме ја имале и која не светела како таа на сликите, ама топлела многу повеќе! Ах, колку е „чуден” овој свет…Во истовреме, малку позападно во хардкор-населбата, еден средовечен маж кој не беше сам, се загледа во истото пано што беше реплицирано на десетина места во градот на Јустинијан, се замисли и си рече – Ах, колку сум осамен! Градот на смогот и вревата заспа. Над планината, која растеше од неговиот центар, се спушти темна завеса. Гугутките замреа, а бувот од блиската бандера злокобно потсетуваше дека многу нешта што болат се невидливи, додека низ улицата на партизаните поминуваше комбето со тазе леб. П.С. Во психологијата постои феномен на т.н. празнична депресија – чувство на осаменост и празнотија што се јавува во очи големи празници во кои луѓето се здружуваат, собираат и празнуваат заедно. Ова чувство најчесто се јавува кај луѓе што се чувствуваат осамени од најразлични причини – изгубиле некој важен, не се со вистинските луѓе, буквално немаат никого итн, итн. Која и да е нивната/вашата причина, знај/те едно – гледајте да не го изгубите оној што ви го светнал лицето повеќе од најсветло наместениот постер! Оти ниедно вештачко светло не е поблескаво од вашите очи во темните денови! Посветено на сите што се бараат себеси!...

Значи, Ѓоковиќ е закана за јавното здравје и добриот поредок на Австралија, а и ќе ги заблудувал малите австралиски дечиња, инаку попознати како полнолетни и деловно способни австралиски граѓан(к)и, со својата невакцинираност и со своите “антиваксерски позиции”. Сето тоа во контекст на над 90% вакцинирана Австралија со прва вакцина, а секој момент истата бројка и за втората доза. Брилијантна логика на државниот jus imperium, уважена и запечатена и со уште побрилијантниот ratio decidendi на судот, ама пак иако суверената државна аждаја е троглава, и во редовно меѓусебно блуење оган и пламен, кога е зортот на jus imperium, се потврди дека аждајска глава не сече друга аждајска глава, особено ако углавена во кал до колена, макар и не знаела да се повика на вистински основ, туку на сите можни погрешни. Ама пак, можеби и намерно, заради воспоставување нови и посакувани матрици и правно -доктринарни толкувања, а на елегантен начин, еве заради заштита јавно здравје, не по некои од другите основи, за кои вообичаено фрчат вакви-такви етикети, дури и кога е најлегитимно, скраја вака нешто. И, да не биде во заблуда случајно некој , дека е ова некаква кратка драмолетка за разбивање досадно австралиско лето, па дека ова е нешто само за Ѓоковиќ, само за анти/вакцини-ставови, антиваксер(к)и и “антиваксер(к)и”, па само нешто така, во врска со пандемијава. А нееее, допрва ќе се развива темата, и по содржина, и по опсег, и по основи. Да не си мислите дека само јавно здравје , вакциниран /невакциниран се квалификува за тоа? А нееее…. Откако ќе одморат авторитарните чувар(к)и на пандемиско-вакцинскиот поредок во нашите редови (некои воодушевени како Австралија тера, ама се потепаа од шетање периодов, оти многу тераат по австралиски логики врз себе и ич не користат тоа што во Европа не е како таму), нека почнат да рефлектираат, на пример, на тема: На кои се’ начини ние преставуваме минимум 10 % закана за безбедноста и одбраната, јавниот ред и мир, јавниот морал, јавното здравје, правата и слободите на ЕУ-граѓанството, сеопштиот добар поредок по ЕУ-државите? Онака, сите топтан? Да не бидеме со нашето присуство таму , дефинитивно со намера за подолго од онаа на Ѓоковиќ во Австралија, за лош пример и подбуцнувачко влијание врз малолетното еврограѓанство, за неорганизираност, корумпираност, непочитување на правила, крадење и лажење, те на државата, те на другите? Па тоа индивидуа, индивидуални слободи и права ич што не вреднуваме и не есапиме, освен можеби ако ептен ја претепаат или убијат, инаку ништо не е, ќе и помине како на кутре? А тек што им мислиме на тие таму внатре, сосе и од такви во нивната дома влезени како “репрезентативен примерок” од тука , колку не ги сакаме и не се идентификуваме со нив, колку не сме им лојални, по разни основи и по разни ориентации? Иднината на нивните деца нам да ни ја дадат на чување, доле на јужно евро крило? Јас не би да сум на нивно место! Па веќе имаме бајаги такви кои апла се во ортаклак со егзистенцијални непријатели на се’ евро/западно! Ако се ставам во улога на адвокат на ѓаволот од другата страна, уште утре ќе мобилизирам за враќање на Шенген-визи и за стопирање на ЕУ-проширување, ама со истото логика на австралискиот jus imperium, со истото ratio decidendi. Како беше оној насловот на романот на Хемингвеј, нешто не ми текнува, ама ептен добро би се вклопил, нешто бие, мислиш за друг, а всушност и за тебе? А, по се’ судејќи, и заслужено, не само за бламажа по основ тенка правна култура и отсуство на самодисциплина за сериозно информирање пред формирање мислење и суд, туку можеби најмногу заради најплиткоумната контраинтуиција на планетата, баш по типичен балкански стереотип, ај и јас да го спомнам, кога веќе и за тоа се дрндаа кобајаги “аргументи”. Секако, без појма да се имало и да се следело што се’, кој се’ и какви се’ повреди на “правилата се правила” имаше надвор од Балканот, по други евро/западни земји, сосе и “таму доле” по Австралија и Нов Зеланд, од врвот надоле па назад , оти пак на многумина таму тоа авторитарното на стереоиди им е контраинтуитивно, тоа резилите од типот дека “во војни и пандемии немало слободи и права” што се вртеа кај нас и меѓу нас. И пак се блокирав, од кај ми е познато тоа “законот е закон” (Gesetz its Gesetz) како покритие? Хммм…...

Вистинските независни интелектуалци во Бугарија и Македонија, за 24 часа можат да ги решат меѓусебните недоразбирања, без посредници и преведувачи, бидејќи го зборуваат истиот јазик, ЈАЗИКОТ НА РАЗУМОТ. Националистите во Бугарија и Македонија, иако зборуваат со сличен јужнословенски јазик, никогаш нема да може да се разберат. Народи со ТАЖНА СЕГАШНОСТ, најлесно се владеат со ЛАЖНА ИСТОРИЈА. Време е да градиме мостови кои спојуваат, а не ѕидови кои раздвојуваат. Струјата, плинот, горивата поскапеа енормно и во Бугарија и во Македонија, а цехот го плаќаме исто и ние, како и нашите источни браќа иако тоа некој тешко го сфаќа....

Кога еден политичар ќе ја заврши кариерата, добро е да направиме краток осврт на неговото владеење. Секако дека на историјата ќе и’ препуштиме да го смести на страничките на кои заслужува, црните или светлите, а текстовите како овој се само согледување на краткиот период на владеење во реално време. И, бидејќи сите сме живи сведоци на четиригодишното катастрофално владеење на Заев, чии последици уште долго ќе ги чувствуваме, ќе се обидам да најдам пример во светската историја со кој може да се спореди „времето на Заев“. Сите добро се сеќаваме на неговата изјава за „квантниот скок“ со кој Македонија ќе се придвижи молскавично напред, на неговото „едно општество за сите“, сосема спротивно, пак, на неговото обраќање пред „другарите и другарките“ дека „ќе јаде живи луѓе“ и „ќе смени се’, од чистачка до директор“. И, движејќи се наназад низ историјата, стасуваме до 1958-та, во Кина. Тогаш, Мао Це Тунг на „другарите и другарките“ им вети „голем скок напред“, „еднаквост за сите“, што е сосема спротивно од неговото „подобро црвен, отколку експерт“. Кинескиот „Голем скок напред“ траел околу четири години, помеѓу 1958 и 1962 година, период во кој Мао спровел неколку масовни кампањи во обид да го модернизира и подобри животот во Кина. Една од најпознатите е „Програмата за борба против четири вида штетници“. И, замислете, истребувањето на врапчињата било дел од оваа кампања. Според Мао, врапчињата јаделе премногу жито и, му се чинело како разумна одлука сите да бидат убиени. За нивно истребување бил ангажиран целиот народ. Луѓето три дена и три ноќи лупале во тапани, во тенџериња и во се’ што имале при рака за да не им дозволат на врапчињата да слетаат некаде и да се одморат; им ги уништувале гнездата; ги убивале со огнено оружје… Неколку стотици милиони врапчиња биле убиени и, нормално, лудоста на Мао победила. Идната година, бидејќи немало врапчиња да ги ловат, бројот на инсекти по полињата, посебно скакулци, толку се зголемил, па полињата со жито станале опустошени и завладеала “големата глад“ Проценката е дека од глад умреле околу 45, па дури до 78 милиони луѓе. Луѓето дури почнале да се јадат меѓу себе, родителите си ги јаделе децата, децата си ги јаделе родителите. Потоа следува Културната револуција на Мао Це Тунг. Овој период се карактеризира со крајна политизација во сите области на животот, со засилен терор на сите нивоа во земјата и политичка катаклизма, придружена со насилства. Тогаш, Мао, во целост го исполнува своето мото дека „не му требаат експерти, туку му требаат црвени“, пренесено во денешно време дека не му требаат стручни и способни луѓе, туку му требаат партиски „другари и другарки“. Со тоа, исполнил уште едно свое ветување – „еднаквост за сите“. За жал, еднаквост во неподносливата сиромаштија и во неможноста за нормален живот на сите, освен на грст партиски функционери. Лудоста на Мао завршува со судењето на „четиричлената банда“, меѓу кои и неговата сопруга, Џијанг Кинг, предводено од Денг Сјао Пинг, со што почнува вистинскиот подем на Кина, кој трае и трае… Да го започнеме подемот на Македонија Слично како и Мао, Заев го започна „големиот квантен скок“ со масовни кампањи на криминал, корупција и рекетарство, па слично како во Кина, овој период се карактеризира со крајна политизација во сите области на животот, со засилен терор на сите нивоа во земјава, со што Заев го исполнува своето ветување дека „ќе јаде живи луѓе и ќе смени се’, од чистачка до директор. Па така, „наместо експерти, промовираше црвени“, односно, наместо способни и стручни поединци промовираше само партиски кадри и, конечно успеа во создавањето „едно општество за сите“. Едно и еднакво во неподносливата сиромаштија и во неможноста за нормален живот за сите, освен за грст партиски функционери. И, навистина, не моравме во непроспиени ноќи да тропаме по тапани и тенџериња, па врапчињата куртулија и скакулците не не’ нападнаа, но со денови и ноќи гасевме пожари по планините заради неспособноста на власта, па гасевме модуларни болници и автобуси. Заради „црвените“ наместо експертите стотици семејства изгубија свои најблиски во грозоморни катастрофи. Да се надеваме дека и оваа лудост во владеењето ќе заврши. Ќе заврши со судење не на „четиричлената“, туку на „четириилјадната банда“, која ја опустоши Македонија и ја доведе до ниво на непрепознатливост. Непрепознатливост во секоја смисла. Па, да започне вистинскиот подем на Македонија кој да трае и трае… Автор: Страшо Ангеловски, претседател на МААК за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Предраг Димитровски Кога ќе ги читате фејсбук статусите на Слави Трифонов не ги читајте само насловите. Нема да го разберете. Зашто, неговата мисла е длабока, филозофска. Не е разбирлива за обичните смртници. Не само за тие во Бугарија, туку и во Македонија, а особено за Македонците. Е тој Слави Трифонов, кој се прокламира за лидер на Има таков народ, партија која победи на првите парламентарни избори од трите спроведени минатата година во Бугарија, а сега е меѓу коалиционите партнери во владата на новиот премиер Кирил Петков, денеска се обиде да ги постави работите на свое место. Колку да не летаат високо нашите вицепремиери, министри и специјални пратеници за надминување на недоразбирањата со официјална Софија дека тие можат да се решат за шест дена, а седмиот да одмараме. Или, кај и да е, за неколку дена, наредни месеци, во најбрз можен рок, а најмногу до крајот на првото полугодие од годинава. Само да се формира новата влада и готово, ќе тргнат работите. Незапирливо. На арно. Та нели новите премиери ни се харвардци. Едниот, тој бугарскиот, вистински, а нашиов, додуша, малку фалц, ама не е толку важно. Абе не оди, не пукни. Слави умно чекаше да минат новогодишните празници и во пресрет на седницата на Консултативниот совет за национална безбедност на претседателот Румен Радев, закажан за 10 јануари, барем така ни обелодени нашиот јунак, значи темпирано, му порача на Петков дека не е сам во Владата и оти се има цена. Допрва ќе видиме дали зад целото писание стои и шефот на бугарската држава. Шоуменот решил со Македонците, кои без никаков проблем ги именува како северномакедонци, да се пазари. Ни помалку, ни повеќе, туку со САД и со ЕУ. Тие инсистирале Македонија да ги почне преговорите за членство во Унијата. Е, штом инсистираат, тогаш мора и да платат. САД да ги укине визите за бугарските граѓани, а ЕУ да ја прими Бугарија во Шенген зоната. Но, како во познатата реклама, и тоа не е се! Слави не бил добро разбран! Луѓето ги читале само насловите, ама не и содржината на напишаното. Тоа се однесувало само за САД и ЕУ како нивни партнери. За Македонците или северномакедонците, како што ги именува, важат други правила. Тие мора да спроведат се од Договорот за добрососедство, пријателство и соработка, вклучувајќи го и сето она поврзано со историјата на Бугарија. И што е најважно, „северномакедонците треба да ги признаат своите бугарски корени. Тоа е услов без право на жалба и не подлежи на дискусија“. Види мајката! Fuck off Слави! Значи, се било фарса. Какви човекови права, какви глупости. Какво ставање на македонските Бугари во Уставот, каква рехабилитација на жртвите на тој проклет комунизам, каква употреба на скратено име, какви работни групи, какво гледање напред кон „светлата иднина“, каков говор на омраза… Корените, корените се во прашање. Не македонските, оние бугарските. Идентитетот бетон! Е мој Зоране Заев, е мој Никола Димитров, е мој Али Ахмети, е мој Артан Груби, е мој Бујар Османи, е мој Владо Бучковски. И вие сте ми биле некои трговци. Одете учете и научите нешто од Слави. Зашто, Софија не е Горњи Милановац или Дојран. А, богами не е ни Вашингтон, ни Берлин, ни Париз. Софија е престолнина на (пра)историјата. Од неа потекнуваат и Адам и Ева. Таму настанал светот. Од таму почнува цивилизацијата. Како беше тоа, Заев и Димитров? На пријатели не им се испраќаат протестни ноти, со пријатели се разговара. Бати пријателите. Посебно овие од исток. Само вие продолжете да разговарате и не отварајте уста пред Македонците. Немој случајно да им ги заштитите националното достоинство, идентитетот и образот. Немој. Зашто, тие и онака попрво ќе (из)умрат, отколку Бугари да станат. Според двата договора. И тој од Нивици, и тој од Софија. Вие сега кријте се. Како такво под кошула. Ја исполнивте целта и ја завршивте домашната задача. Ги уништивте и Македонија и Македонците. Само по тоа ќе останете запаметени. По ништо друго. Ако воопшто има нова генерација Македонци. Овие сегашните очигледно ги направивте „северномакедонци“. На некој ѕид спроти бугарската амбасада во Скопје, некогаш кога бил тука Слави видел графит „Бугари, умрете“. И не можел тоа да го разбере. Се чудел. Како можеле оние кои имале бугарско државјанство и со документи ја потврдиле својата бугарска самосвест да сакаат самите да умрат!!! Е, Слави, Слави, будало една. Тебе уште не ти се јасни многу работи. Прави ги ти само Македонците „северномакедонци“ и Бугари и пазари се во нивно име. И нема да ти пишуваат графити. Напротив, ќе те сакаат. Ни помалку, ни повеќе, туку исто колку што ги сакаш и ти нив. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Читам, во неколку „анализи“ на прогласот на група македонски интелектуалци за македонско-бугарските односи, се проблематизира поимот „македонизам“ и се толкува (некаде намерно и злобно, се разбира) како што го употребуваат негаторите на македонскиот идентитет во Бугарија, за кои македонизмот е антибугарска и коминтерновска идеја (Ванчо Михајлов, на пример, ќе рече дека поствоена Македонија е дело на „македонистичките говеда“). Како еден од авторите и потписник на прогласот, сакам да изразам жалење што некои луѓе, во недостиг на аргументи да го оспорат, се обидуваат да заподенат некаква полемика со нас, прифаќајќи ги премисите на ретро антимакедонизмот од периодот на Тодор Живков и на Цола Драгојчева. Немам желба, а ни потреба да полемизирам со таква смешна теза. Тази теза, просто, не е теза. Впрочем, стотици луѓе веќе го прифатија, го поддржаа, го потпишаа и го споделија нашиот проглас, а тоа значи дека ги разбраа неговата суштина и нашите пораки и се спротивставија на антимакедонизмот, кој, како што сум утврдил повеќе пати досега, е многу пожив и поагресивен во Скопје одошто во Софија. Заради тие одговорни и сериозни луѓе, во неколку реченици ќе потсетам на фактите. Македонизмот (македонството, македонштината) е идеја, односно национална концепција (замисла) во борбата за етнокултурна и државно-политичка еманципација на македонскиот народ како посебен ентитет. Таа борба почива на чувството за припадност кон посебен народ, но и на научните сознанија за неговата етногенеза и за автохтоноста на македонскиот јазик и за желбата за создавање посебна држава. Таа борба е одговор на хегемонизмите на балканските нации – во две балкански и во две светски војни во 20. век (и после нив се разбира), пропагандите на соседните држави меѓу себе војуваат за освојување на просторот на денешна Македонија и за бугаризирање, србизирање и грцизирање на нејзиното население. Македонизмот е и борба против тие асимилаторски политики. Реализацијата на идејата за создавање македонска држава става крај на тие извори на нестабилноста во регионот и затоа македонизмот, освен што е еманципаторска идеја, истовремено е и концепт за пацификација на овој дел од светот. Целата колумна на следниот линк: Забележани контрачетници од Заевата пропаганда во кориите околу Деве Баир – чекале софиски предлог да го зграпчат...

Одоговор на реакција од 5.1.2022 г. од Трајче Т.Трајковски, Претседател на ЗК на ВМРО-ДПМНЕ, Перт Западна Австралија Почитуван сопартиец Трајче Т. Трајковски, на почетокот од мојот одговор на твојата навидум реакција мора да напоменам дека неволно одговорам од две причини. Првата причина е тоа што се сомневам дека концептот на реакцијата е реално е твој, а второ тоа што воопшто не ја знам твојата професионална биографија. Додека пак мојата е јавно позната, над 35 години поврзаност со правото, контакти со универзитетски професори, со научници и високо образование. Токму тие контакти ги искористив во консултации за издржаност на мојата реакција од 30-ти декември, 2021 година. Драг сопартиецу, во твојата реакција на почетокот доминира зборот „против“. И во тоа е суштината на проблемот, наместо сите реакции досега да ги разбереш како отворање на очи пред фактот како ве изманипулирала „почитуваната“, ти сите законски, издавачки, морални посочувања ги доживуваш како напад. Затоа не се разбираме, а се’ е толку јасно и покрај тоа што те повикав сам да се информираш за она што ви го предочив. Свесен сум дека тоа издание (додавано, одземано, кумувано) мора да се брани по секоја цена. И тоа од почитуваната професорка Виолета Ачкоска, чиј углед во Македонија овде е сериозно разнишан, верувај ми, лично направив напори да дојде книгата до што повеќе нејзини колеги од Катедрата за историја од каде што се пензионираше до Институтот за национална историја. Реакциите секаде беа „зарем можно е ова да го направила“? И тука жалам што ти тоа не сакаш да го прифатиш, туку веруваш стопроцентно во она што таа ќе ти го соопшти. Сакам да ти посочам дека не ме чуди кога антимакедонски центри издаваат антимакедонски книги, но ме загрижува кога грст наши сопартијци од дијаспората се заслепени од нечија слаткоречивост и патриотски (неискрени) емоции. Реакцијата која си ја испратил, почитуван сопартиец е полна со емотивни категории, со флоскули, со обид да бидам прикажан како негативец. Тоа е веројатно потребно за пред оние кои ја финансирале книгата. Но, упорно цел месец избегнувате да одговорите на клучни прашања и само се повторувате со едни исти тези. Морам да ти напоменам дека кога „спомнуваш“ мрачни минати времиња тоа треба да го правиш внимателно затоа што јас учествував во возобнобувањето на ВМРО во тие времиња. Но вашата приредувачка на книга, почитуваната проф. д-р Виолета Ачкоска беше член на Сојузот на комунисти и стручен соработник на марксистичкиот центар „Мито Хаџи-Василев Јасмин“. Приврзаник на оној режим кој го гонеше Драган Богдановски, тебе, мене и затоа овде сите се чудиме како доверивте на таков историчар да крои и прекројува книга за нашиот Драган. Кој парадокс! Знам дека ова ќе те шокира, но вистината ослободува. И да се вратиме пак назад кај флоскулите: „книгата е јавно објавена“ што не е точно. Тајно е печатена, не е промовирана и набрзина испратена во Австралија за да на големи ѕвона се земаат заслуги за нејзиното излегување (кој за слава, кој за да наштети на Драган Богдановски, кој за пари). Велиш „Задграничните комитети во Перт и Аделаид се горди што помогнаа за реализацијата на овој вреден проект и што фигурираат како издавачи на книгата“. Кој го оспори тоа чувство на гордост, дел од вас навистина веруваат дека направиле нешто добро. Но не сте информирани, не ве информирала „почитуваната“ за многу нешта. И пак во твојата реакција настапуваш со старите демантирани тези на наследување и трагикомично потврдуваш дека Пјер-Арне Богдановски НЕ СТЕ го консултирале пред да ја печатите книгата. Притоа воопшто немаш сознание како е регулирано тоа право во семејството. И внимавај колку смешно, ти (вие) се ставате над најблиското семејството на Драган Богдановски и одлучувате што може да биде издадено! Се лутите што ве оспоруваат, а тоа што оспорувате е во ред. Во оној дел каде најзначајно ви е да не’ убедите сите нас дека „Дневник“ е оригинал, автентичен, а всушност наивно најмногу потврдувате дека не е така. Барате да ви веруваме на жими мајка! Со исказите „Делови од Дневникот беа објавени уште додека Драган беше жив“; „Притоа книгата ја дополнивме со оние делови од истиот тој материјал што ни беа достапни…“ потврдуваш дека вие сте СОЗДАЛЕ „Дневник“ со сечи-лепи и додавај!!! Ниту Драган Богдановски оставил „Дневник“, ниту било што слично. Вие и вашата „почитувана“ сте направиле Франкештајн дневник. И овде ќе те поканам да доставиш ОРИГИНАЛИ, не копии кои може секој да ги направи. Никој не те обвинува тебе што сте ги пишале ЗК за издавачи, вина сноси „почитуваната“ професорка која многу добро знае како се подготвува книга, а ве навела на многу грешки и недостатоци со самото тоа што не ви укажала со време. И ова е преписка меѓу мене и неа која тебе и другите ве има како пиони пред себе, без да се навредиш… Драг сопартиецу, јас не барам мене да ми веруваш, туку барам сам да отвориш закони, правилници, да се консултираш со други научници со Македонија и сам да дојдеш до вистината која е тажна, дека сте излизгани на тенок мраз. Попатно кога објаснуваш за ЦИП и ИСБН, те прашувам дали лично се обрати во НУБ „Свети Климент Охридски“ или доволно ти беше тврдењето на „почитуваната“?! Дали во Македонија праша било кој друг научник дали во ваква книга треба да пишува уредник, носител на авторско право, име на печатница, тираж или ќе и веруваш само на една личност и ризикуваш да се срамиш во иднина од ова што го тврдиш? Си слушнал ли за стручен коментар, фусноти, увод на содржина!?! На страна 320 од книгата на проф. д-р Виолета Ачкоска „Осознавање на историјата“ е напишано: „тие ( спомени, сеќавања, дневници, биографии, животописи и друг вид изданија) може да се најдат објавени во изворна форма, на јазикот и писмото на пишувачот на истите, со предговор и објаснувања од научен работник…“. Се надевам ќе го провериш ова. Во врска за ова тврдење: „Илиевски лаже кога тврди дека Јордан Груев на ’социјалните мрежи’ ги напаѓал ВМРО ДПМНЕ затоа што Јордан Груев воопшто не учествува и не членува на социјалните мрежи“, ќе ти одговорам со овие скриншотови: Се надевам дека господинот Манојил Јаковлески веќе презел мерки кај нашето раководство да не’ заштити нас ветераните од вакви навреди и недолични содржини. Навистина жалам што ти си одбран да ги поднесуваш овие аргументи. Драг сопартиецу, се’ што се однесува за Унијата на ветерани, решаваме ние во Унијата, чиј организационен секретар сум јас. А, за се’ што се однесува за Драган Богдановски решава неговиот брат, научниците и партијата што ја основа! И пак дубиоза, обвинуваш дека сум внесувал смут кај ветераните, а најдолу на едно многу ниско ниво спомнуваш основач на партијата со малограѓански подметнувања. За крај, сите прашања, целата лутина насочи ја кон личноста која ве подвела. А, за сите мои тврдења прашај други правници и научници, верувам дека во твојата следна реакција ќе напишеш со кого си се консултирал. Ова нема да заврши овде, те уверувам веќе контактирани се неколку институции за што јавноста ќе биде подетално запознаена. Еднаш мора да се спречи градење слава врз делото на нашиот идеолог. И те повикувам да не браниш тоа што е неодбранливо, затоа што овие наши писанија ќе сведочат многу во иднина. П.С. Кога ќе се консултираш со професорката Виолета Ачкоска прашај ја дали пред неколку години беше обвинета за плагијат во врска со нејзината книга „Методика на наставата по историја“ од српски научници и еден наставник од скопско училиште? П.П.С. На 19 страна од т.н „Дневник“ , Драган Богдановски, прв пасус му се обраќа на читателот. Дневник кој се подразбира како крајно интимна работа се пишува за себе, а не за читатели. За читателите да се замислат околу автентичноста. Поздрави до сите чесни членови од ЗК Перт и Адеалид кои го почитуваат ликот и делото на Драган Богдановски. Автор: Ѓорѓи Илиевски, Виш просветен инспектор во пензија за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Посетата на Кирил Петков е одење по жица Во списокот на предлози што го прочита вчера бугарскиот претседател Радев историјата воопшто не се ни споменува, како ни говорот на омразата. Дури ни експлицитно барање Бугарите да влезат во македонскиот Устав Љупчо Поповски 11/01/2022 15:38 Не е прашање кога ќе се случи одложената посета на бугарскиот премиер Кирил Петков на Скопје (поради изолацијата во која се наоѓа по позитивниот ковид-тест на претседателот на собранието), туку дали од неа може да се очекува работите да се поместат од мртвата точка во која се наоѓаат односите меѓу двете земји. Ако се суди по вчерашниот состанок на Советот за национална безбедност кај претседателот Румен Радев многу работи на прв поглед може да изгледаат како Петков да добил стара рамка за разговорите во Скопје. Нештата, сепак, се различни. Самата должина на разговорите – дури пет часа – кај Радев (како да е во прашање капитален европски геополитички проблем) на одреден начин сугерира дека работите за Петков и неговата нова надворешна политика не изгледаат онака како што тој замислуваше, но дека, сепак, не е е отфрлен неговиот нов пристап. Петков по тој состанок не даде изјава за новинарите, за разлика од други учесници. Човекот кој го создаде целиот проблем, поранешниот премиер Бојко Борисов, денеска изјави дека „претседателот Радев му одзеде секаква можност за маневар на премиерот Кирил Петков“ и дека Радев се однесува како да е „горен дом на парламентот“. И уште дека средбата кај Радев била непотребна. Можеби е така од негово гледиште, иако Борисов треба да се запраша зошто неговата влада беше иницијатор за Рамковната позиција усвоена во бугарското собрание при постоечкиот Договор за добрососедство. Јасно е дека Радев сака сѐ уште да ги држи конците околу решавањето на проблемот со Македонија или да го заштити од таа тешка хипотека новиот премиер додека не ја оствари посетата на Македонија. На вчерашната средба во неговиот кабинет беа претставници на сите парламентарни партии, а Радев го користи тоа што Петков, иако има стабилно мнозинство во парламентот, поради идеолошки многу разноликата владина коалиција, всушност нема голема можност да спроведува политики кои имаат либерален призвук. Меѓу нив и во надворешната политика. Весникот „Сега“ оценувајќи ја новата бугарска влада напиша: „Во пракса ова не е влада на Кирил Петков, ова е длабоко поделен кабинет во кој никој нема право да се меша во туѓи работи. Три недели по формирањето, владата се обидува да ја потврди тезата дека коалицијата се заснова на идејата за партиски феудализирани министерства“. Во тој длабоко поделен кабинет министерка за надворешни работи е кадар на Има таков народ, чиј лидер Слави Трифонов пред некој ден со неговата објава на Фејсбук крена многу врева и во која тврдеше дека „Северномакедонците треба да си ги признаат историските бугарски корени. Тоа не подлежи на дискусија“. Другиот партнер во коалицијата, Бугарската социјалистичка партија, има дури и потврдокорен став од Трифонов околу Македонија, македонскиот народ и македонскиот јазик. Поводот за посетата на Петков на Скопје е убав – 30 години од признавањето на независноста на Македонија од страна на Бугарија (прва земја што го направи тоа). Но ако поводот е убав, последиците може да бидат многу грди. Ако Софија толку многу се удира в гради дека прва ја признала Македонија, тогаш изгледа парадоксално да го спречува напредокот на земјава кон ЕУ. И да се залага Албанија да оди напред, а Македонија да стои – додека не се исполнат барањата на Бугарија. Претседателот на Демократска Бугарија, Христо Иванов, по состанокот лаконски изјави дека „веста е – дека нема вест. Бугарската позиција останува иста. Позицијата е јасна, конзистентна и обединета“. Радев во изјавата (по која немаше прашања) го стави под сомнение ентузијазмот за новиот пристап на премиерот Кирил Петков, но сепак во списокот што го прочита има многу работи за кои се залага новата влада. Интересно е, на пример, дека го нема условот Бугарите да влезат во македонскиот Устав, туку само правата на граѓаните во Македонија што се чувствуваат како Бугари. Иако Радев во изјавата рече дека Бугарите треба да бидат впишани во уставот. „За Бугарите во Северна Македонија и нивните права не може да се преговара“, рече Радев, но таква работа немаше во списокот што го прочита. Историјата воопшто не се ни споменува во него, како ни говорот на омразата, бугарските споменици од минатите војни, ниту пак таблите за „бугарскиот фашистички окупатор“. Кои се точките од списокот што го прочита Радев: 1)Во водењето на надворешната политика да се почитува националната позиција на Бугарија од 2019 година; 2) Давањето согласност за почеток на преговорите не треба да биде врзано со рокови, туку со резултати, вклучително и во однос на правата на македонските Бугари; 3) Да се работи на спроведување на договорот во текот на преговорите за членство; 4) Кабинетот да подготви и обезбеди кадар за акциски план во сите области на односите со Северна Македонија; 5) Кабинетот да предложи формирање работни групи во области во согласност со договорот; 6) Кабинетот да преземе мерки за изградба на Коридорот 8 заедно со Северна Македонија и Албанија – автопат, железница, енергетско и дигитално поврзување; и 7) Парламентот да ѝ предложи на Северна Македонија „структуриран дијалог“ меѓу парламентарните комисии на двата законодавни дома. Двете влади очигледно одат по жица за да не паднат во националистичка бездна. Мандатарот Димитар Ковачевски го споменува проблемот, но кусо се реферира на почитување на декларацијата усвоена во македонското Собрание за јазикот и идентитетот и вели дека очекува да изгради пријателски односи со Петков. Но во тоа одење по жица има и други актери. Претседателот Стево Пендаровски соопшти дека ќе прими делегации на две македонски здруженија од Бугарија, ОМО „Илинден-Пирин“ и ОМО „Илинден“, на нивно барање. Во барањето за средба (којашто ќе се одржи во најбрз можен рок, вели Пендаровски) тие ја споменуваат средбата на Радев со претставници на бугарските здруженија во Македонија (и една партија). Судот во Стразбур донесе 16 пресуди во корист на двете македонски здруженија, но ниту една од нив Софија досега не ги спровела. Тоа може, но и не мора, да ја напрегне ситуацијата. Како и да е, „прозорец на можности“ (како што велат политичарите) постои. Дали Кирил Петков ќе погледне убаво низ него, а Димитар Ковачевски ќе помогне во расчистувањето на хоризонтот, уште не јасно. Во секој случај, и двајцата ги чека голема националистичка врева. Поврзани содржини Рускиот свет 10/01/2022 12:01 За и околу даноците 09/01/2022 09:01 Русија се коцка во Казахстан 07/01/2022 10:01 2022 06/01/2022 13:01 Енергетската криза во Европа е проблем на сите 05/01/2022 15:01 Стрес тест за животниот стандард 04/01/2022 08:01 Омикрон е почеток на крајот 31/12/2021 10:12 Вакцината како тест за интелигенција 29/12/2021 21:12 Најчитани Утре нема да може да си платите билет за ЈСП со мобилен 10/01/2022 18:36 Македонската компанија „Брансис“ на најголемиот саем за иновации во Лас Вегас 06/01/2022 14:10 Цената на метанот – „поздрав“ од Русија 08/01/2022 09:46 Назарбаев избегал со приватен авион од Македонија? 07/01/2022 21:03 Нови рокови за автопатот Кичево – Охрид и пругата кон Бугарија, старт на интерконекторот со Грција 09/01/2022 07:14 Арсовска: РЕК не даде лиценца на Градскиот енергетски систем, па три компании ги носат одлуките за парното 10/01/2022 20:23...

Познатиот став на Французите кон проширувањето, како и претседателските избори што се на прагот, беа аргументот што најчесто се истакнуваше во поткрепа на песимистичката прогноза дека Франција нема интерес за Македонија и за почеток на пристапните преговори. Конечно, француската политика отсекогаш била во прилог на продлабочување на односите помеѓу земјите членки, во насока на некој вид европска федерација, а не толку во проширување со нови членки. Но, сѐ додека Велика Британија беше таа што инсистираше на проширување, Франција можеше цврсто да се држи до својата позиција за продлабочување. По излегувањето на Велика Британија од ЕУ, во отсуство на овој „балансер“, Франција е принудена самата да ги балансира предностите од „продлабочувањето“ со оние од „проширувањето“. Имено, водечката земја на сојузот мора да размислува за безбедносните импликации што произлегуваат од недовршениот европски проект и сериозно да се позанимава со „мекиот стомак“ на Европа, Балканот. Оти, сѐ уште се слуша ехото на пророштвото на Бизмарк кажано во 1888 година: „Еден ден големата европска војна ќе се случи поради некоја проклета глупава работа на Балканот“. И повторно, безбедноста, тој централен принцип во меѓународната политика, е во прашање. Како и во случајот со македонско-грчкиот спор, кога членството на Македонија во НАТО беше прогласено за безбедносно прашање за Америка, сега и Франција порачува, според зборовите на француската амбасадорка во Софија, дека „Западен Балкан е дел од Европа и е прашање на безбедност регионот да биде вклучен во политиките на ЕУ“. Искуството со Преспанскиот договор вели дека секогаш кога една голема сила ќе го спомне зборот „безбедност“, врзувајќи ја сопствената безбедност со онаа на Балканот, работите се сериозни. Франција, се разбира, само ќе им понуди на Македонија и на Бугарија посредништво во спорот, не и решение, но ова е понуда која ниту една страна нема да може да ја одбие. Каков ќе биде резултатот од таквото посредување е друга приказна. Целото искуство на балканските народи во конфликт укажува на тежок и неизвесен пат до согласност. Франција сака да го поттикне економскиот развој на Македонија и на Албанија, да ја афирмира правната држава и европските вредности во двете кревки демократии. На тоа поле, нема сомневање, поддршка ќе имаат како двете држави така и на членката на сојузот, Бугарија. Но, како гледаат француските политичари на историите на Македонија и на Бугарија, каменот на сопнување помеѓу двете балкански држави? Тоа најдобро го знаат македонските историчари кои ги читале нивните книги или студирале на нивните универзитети. Сепак, Франција не може да ни го реши проблемот. Посредникот работи на доближување на позициите на две страни кои имаат политичка волја да најдат решение. Проблемот го решаваат домашните политичари или, како што покажа грчко-македонскиот спор цели триесет години, не го решаваат туку го користат за да останат или за да дојдат на власт. Изборот е истиот и во македонско-бугарскиот спор. На прагот сме на уште еден момент од современата македонска историја кога, со име и презиме, јасно ќе се види разликата помеѓу обичниот политичар и државникот....

Еден од Марфиевите закони вели: Направи систем што и будала може да го користи, на крај само будалите и ќе го користат. Е па, ние имаме таков систем на владеење, што за будали е правен, и само будали го користат... Другите гледат сеир и се чудат. И трпат, затоа што секогаш имало и бетер. Тоа секогаш – е сега. Поминавме години во страв и грч. Од последниов, ќе има ли струја и парно греење, преку вакцинациите, корупција на секој чекор со која човек не гледa никаква иднина и сигурност за себе, страв да не се најдеш на патот на нарко дилерите што владеат со улицата, судии што примаат наредби од партиски и владини телефони, епидемија без здравствен систем и вакцини, да не те однесе несреќа на државна клиника па ако преживееш да отидеш со една болест а да се вратиш со други две... Дерман се нема со лудаците кои ја преземаа лудницата. А ние гледаме сеир, и трпиме, и се тешиме дека тоа му се дешава на некој друг. Засега, додека не дојдеш и ти на ред, а ќе дојдеш. Што вели големиот Меша Селимовиќ: Плаши се овна, плаши се говна... проѓе живот. Ако има струја и парно, тоа ќе биде платено по ултра висока цена, од буџетот. Преплатено над реалното од нашите пари за здравство, образование, за плати и пензии. Не го плаќа тоа некој друг, туку ние. Струјата е тука затоа што ја плаќаме пет пати поскапо отколку сами да ја произведуваме, а не ја призведуваме затоа што власта со план не набавила на време ќумир и мазут туку, за да се заработи од корупција и посредници, на нив лично повеќе им се исплати да ја купуваат со 500% повисока цена. Исто е и со парното. И сега добивме нова влада. ОК, на прв поглед изгеда нова иако со компромитирани ликови како министерот Маричиќ кој од позиција министер за правда се закануваше на судии, а преку Ташнаревиќ Оливер и директно влијаеше на низа судски и обвинителски одлуки, оваа влада останува со црви во јаболкото. Прашање на време е кога ќе скапе. Затоа, смената на Маричиќ со професорот Тупанчевски е единствена министерска позиција на која гледам надеж за промена. Полоша од владата на Заев не може да биде, прашање е дали може да биде подобра. Корупцијата и контрола на судството е клучот. Црвите од владата се разбегаа уште кога јаболкото почна да се тресе, пред да падне. Уште по изјавата на нивниот, и само нивниот Зоран Заев, дека дава оставка Радмила Шекеринска, Мила Царовска, Венко Филипче, Оливер Спасовски... изјавија дека во новата влада нема да влезат. Небаре во влада влегуваат затоа што тие сакаат, а не дека некој ги бира нив. Никола Димитров и Ирена Сорос Стефоска мрчеа, се опираа, ама исчуреа. И штом им падна владата почна она, познатото: не сум ја жими мајка, други го правеа тоа. Во овој список не ја спомнувам Радмила Шекeринска, хроничен канцер на СДСМ и Македонија. Прво, таа се подразбира меѓу лузерите, а второ недостојна е за опроштај. За неа Србите имаат перфектен израз - “уљез“, Ирена Сорос Стефоска после четири години пратенички и минстерски мандат глас не пушти за албанизацијата на Македонија, уништувањето на Охрид и губењето статус во УНЕСКО, како ни за бугарскиот ултиматум и негирање македонски јазик и култура. Едноставно, не сакала да се меша во својата работа. Да не се замери никому, раат да е. Оливер Спасовски исто така уште по изјавата на Зоран Заев за негова оставка најави дека се повлекува сам од позицијата прв полицаец. Превентивно, откако Максим Димитревски го прегази на изборите во Куманово. Арно ама, за него знаев дека нема да биде сменет. Со години ги следи и им собира забелешки, разговори, средби на сите околу него па ни Заев ни свети Заев не може да го смени без ризик за себе. А ризикот е голем. Оливер Спасовски , нели, нема врска со владеењето на нарко клановите, со 200 пасоши издадени надвор од закон на балкански нарко дилери, ни со корупцијата на секој чекор, ни со рекетите... Не, ни он не се меша во својата работа. Како ни Венко Филипче, кој замина без поздрав и да се заблагодари за довербата, за поклонетата функција на човек кој за еден манадт изгради две куќи, беше вмешан во пет тешки корупции, во пожарот во Тетово и глумеше порт парол за време на епидемијата со скоро 8.000 починати. Мила Царсока, која ги учи нашите деца дека немаат татко и мајка туку родител еден и два, и дека книгите се забранети за учениците, изгради куќа дури откако стана министерка. Се прослави со изјавата дека ДУИ проневериле 19 милиони евра од пензискиот фонд по што заќуте, и почна да гради куќа. Па така, на крај, сите се задоволни. И она е невина, само ја спроведувала политиката на Заев и владата. И добро е преплатена за ќутењето. Од пејачите на песната “Жими мајка, не сум јас...“ најмногу ме импресионира претходно министерот за надворешни работи, а потоа вицепремиерот за евроинтеграции Никола Димитров. Како француски клуч, кадар за секоја политика и за сите намени. Оној што го потпиша Договрото од Преспа со Грците и го прекрши Уставот бидејќи такви договори потпишува само претседателот на државата. Ако сте заборавле, Македонија има и претседател, Стево Пендаровски се вика. Оној, “Бојко љубави...“ да, тој. Тој Никола Димитров, после сите удари со болки и рани врз македонското национално ткиво и идентитет што ги направи заедно со Зоран Заев во пазарењата со Грција, Албанија и особено Бугарија, ладно зборува дека го избркале од новата влада затоа што се залагал за чување на идентитетот и јазикот под ултиматумот на Бугарија! Он ги чувал и се борел за нив, Никола Димитров, француски клуч со кој се размонтира националниот идентитет. Без да одам во детали, потсетувам дека Договорот од Преспа, во точките 1, 3 и 7 кој неуставно го потпиша Никола Димитров, се содржи откажување и ограничувања на националниот идентитет кои, потоа, Бугарија ги користи во својот ултиматум. И, затоа, момак не глуми пост фестум жртва за национални права бидејќи ти си егзекутор на злосторството кое Зоран Заев, за сопствен профит, го планирал и договарал. Тоа што не си учипен во неговите милионски заработки, па сега мрчиш, е само твој завидлив карактер. Патем, Никола Димитров до детали појасни дека Албанците, министерот за надворешни работи Бујар Османи и ДУИ, планирале да го прифатат ултиматумот на Бугарија и во наше име да се откажат од македонската историја и македонски јазик. Што беше познато и од порано но, сега имаме квалификуван сведок за тоа. Политиката на балистите и Бугарите од Втората светска војна е на дело. И тогаш, и сега, истите страни и меѓународно мешање. Пратеќи вокал на Никола Димитров во овој хор на нивната химна “Не сум јас, жими се...“ му е деценискиот директор на фондацијата Сорос во Македонија, сатрап на секое слободно граѓанско и политичко мислење во државава, Владимир Милчин, ем директор на невладина мега организација, ем функционер на партијата СДСМ во исто време. Три децении Владимир Милчин, преку Фондацијата Сорос Отворено општество Македонија и над 50-тина клонови на оваа “невладина“ мафија вршеше до скоро терор над секоја слободна мисла, медиум и иницијатива која не е под контрола на Сорос Фондацијата и неговата партија СДСМ. Уби во поим секаков обид за алтернативно граѓанско здружување, а по судови и медиумски прогони поминавме стотици од нас. Организраше и протести пред телевизии против новинари. Он, фашизоидно, организираше и собирање на над 20 луѓе за тужба пред суд против новинар а меѓу потписниците, освен него, ја стави и женаму. Тоа не се заборава, ниту се пере. Е тој Владимир Милчин сега се залага за одбрана на македонскиот идентитет, нација и јазик нападнати од бугарскиот ултиматум. Уште еден лик кој ја пее “Не сум ја, жими се...“. Он, откако три децении по кал и судови влечеше, во мегнеме стегаше слободни глави кои не ги контролира а се залагаа за македонската нација, сега одеднаш, стана Македононец. Сорос Фондацијата со децении беше партиска единица на СДСМ за масовни политички операции против сите од другата политичка страна. Со време, и со десетици милиони евра испумпани од властите на СДСМ во корист на соросидите, тие станаа силни. Монструм вон контрола. Сега СДСМ се соочува со тоа зло во сопствениот двор. Она што го гледаме со и по оставката на Зоран Заев и доаѓањето на Димитар Ковачевски, во својата основа, е борба помеѓу соросоидите и изворните партиски активисти надвор од соросоидите, така наречени бранковисти, кои не прифаќаат Сорос контрола над СДСМ. Соросоидите, незаинтересирани за било какви национални и политички интереси, а алчни само и само на кеш, ладно поддржаа Тиранска платформа, грчко вето, бугарски ултиматум... само нивниот избор Зоран Заев да е премиер, и да тече кај нив во џеб од државната каса колку е можно повеќе. Од Фонд за иновации па преку десетици други измислени проекти за мандатот на Заев кај соросоидите истекоа над 20 милиони евра. Соросоидите, платени, мижеа пред корупцијата а и самите беа дел од неа, и тоа до гуша. Поддржуваа се што му треба на Заев за власт без победа на избори: Преспански, Тиранска, Бугарски ултиматум... Ги величеа своите во владата: Венко Филипче, Радмила Шекеринска, Бојан Маричиќ, Ирена Стефоска, Мила Цароска, Јован Деспотовски... Но, јадрото на СДСМ кое не е на платеничкиот список на соросоидите доцна разбра дека тоа партијата ја носи во неповратно поништување и порази. И дојде смената на Зоран Заев... Упадливо е дека во новата влада, освен Бојан Маричиќ, ги нема соросоидите. Нема да го прифатиме нивното “ Нови сме, не сме ние жими се...“. Со нарко мафијата, соросоидите и тендерашите дојдоа на власт, владеат коруптивно, и тоа е нивниот карактер. Очекуваме, брутално јасно и прецизно, да покажат дека го демонтирале нивниот коруптивен, криминален и диктаторски систем, и дека донеле одлуки со кои се санираат последиците од делувањето на тој систем. Ако останат на зборови, нека се спремаат за избори кога ние ќе им го демонтираме тој криминален и диктаторски систем. Д.П. Латас (17.01.2022)...

Халили – Не може поединец да ги продаде националните интереси со Бугарија Достапни линкови Оди на содржината Оди на главната навигација Премини на пребарување линкот е копиран рубрики Македонија Свет Визуелно Вести Генерација Z Насловна #ВашТаг #ШтоСеГледа Моја порака Слободоумни Трендинг Следете не РСЕ веб страници Барај Во живо Во живо Барај Претходно Следно Breaking News Интервју Халили – Не може поединец да ги продаде националните интереси со Бугарија јануари 16, 2022 Embed Халили – Не може поединец да ги продаде националните интереси со Бугарија Embed The code has been copied to your clipboard. width px height px Сподели на Фејсбук Сподели на Твитер The URL has been copied to your clipboard No media source currently available 0:00 0:12:37 0:00 Директен линк 240p | 30,8MB 360p | 44,8MB 480p | 67,2MB 720p | 184,4MB 1080p | 242,3MB Ние имаме Декларација во Собранието со консензус на сите партии и политичките сили се должни таа платформа да ја спроведуваат во преговорите и нема што да се плашиме дека може поединец да ги продаде националните интереси, вели претседателот на Советот на амбасадори Мухамед Халили. Сподели Халили – Не може поединец да ги продаде националните интереси со Бугарија share Погледни ги коментарите Newest Newest Oldest Погледни ги коментарите Име Ваш коментар * Напиши коментар вчитај повеќе коментари Поврзано Светот на Интернет „Избраа нова Влада, а тањири и виљушки?“ - Вие коментирате Категории Македонија Османи- Бугарија сака дел од Преспанскиот договор да користи, а дел да одбие Северна Македонија во НАТО - очекувања Зошто Русија и Кина не соработуваат на Балканот? Повеќе Свет Самитот Бајден - Путин не е награда за Москва Лажни Ковид пасоши, тестови, па и вакцини Палестинците го слават примирјето, Израелците воздржани Повеќе ТВ Тема на неделата Може ли воопшто да се запре иселувањето на младите од Балканот? 2021: Клучните настани во уште една пандемична година Паричникот сѐ потенок, животот сѐ поскап Повеќе ТВ Тема на денот Турција, чуварот на влезот во Црно Море, меѓу НАТО и Русија Живот на минималец Казахстан - страв, неизвесност, глад Повеќе Во 90 секунди Иран забрани кондоми - страв од болести, несакана бременост и шверц Украински “викенд војници“ против можна руска агресија Случај на силување во Киргистан и „Судот на старите“ Повеќе Радио програми Можеби ќе ви се допадне Македонија Американската виолинистка Силверштајн солистка во „Галантна Индија“ на Филхармонија Македонија Македонско - бугарско одење по жица Македонија Ковачевски ќе има многу работа ако успее да го одржи мнозинството Светот на Интернет „Избраа нова Влада, а тањири и виљушки?“ - Вие коментирате Свет Кога Москва се заканува, а Вашингтон предупредува Врати се најгоре Следете не Инфо страница Пријави се За нас Контакт Вие информирате Линкови Генерација Z Тема на денот Тема на неделата Во 90 секунди Интервју Моја порака Радио Слободна Европа / Радио Слобода. Сите права се резервирани XS SM MD LG...

За начинот на користење на јавните, буџетски, средства јавноста, за жал, знае многу малку. Можеби поради фактот што власта настапува нетранспарентно или, едноставно, не смета дека за користењето на нашите средства треба да има некаква отчетност и одговорност. Тој однос го гледаме над 20 години и наликува на аматерско управување со јавните пари според принципот „Миле ми текна“, а не врз база на стратешко и наменско планирање. Токму ваквиот однос го гледам во два примера, а верувам има многу надвор од доменот во кој професионално делувам. Едниот пример е поврзан со финансиите за заштита на животната средина кои, секако, влегуваат врз основа на различни еколошки такси во државната каса, но од таму излегуваат за… не знаеме за што. Процените од достапните податоци велат дека над четири милиони евра секоја година се прибираат токму од екотаксите кои ние како граѓани и бизнис секторот ги плаќа. Велам од достапните податоци, затоа што сум сигурна дека има и податоци кои нам, на граѓаните, не ни се достапни поради лавиринтот на системот, а најверојатно ни самото Министерство за финансии не знае каде им завршиле некои давачки. На поголемиот дел од овие средства некако мистериозно им се губи трагата, па така надлежните институции велат дека околу половина од овие средства завршиле во секторот во кој биле наменети – заштита на животната средина. А другата половина, за жал, не знаеме каде се. Кога ќе помислам на сите оние мегаломански „инвестиции“ во проектот „Скопје 2014“ кои буквално изедоа милионски суми, се прашувам – дали ги „јадеа“ и парите што ги плаќавме за екологија? Сигурно. Овие средства кои така флуидно можат да се преместуваат каде ќе ѝ текне на власта се супер слатки пари бидејќи не се фиксираат за одредени трошоци за намената за која биле и собрани. Колку паметно! Истовремено, сите ние секоја година гледаме како состојбата со нашиот воздух, вода, почва и природа се влошува. Немаме систем за рециклирање на отпадот веќе цели 20 години. Мини депонии насекаде, дури и во недопрената природа. Јавните установи се греат на отпадно масло загадувајќи го воздухот што наводно го „чистиме“ со субвенциите за велосипеди. Филтер на најголемиот загадувач не може да се постави, немало пари. Реките се обоија со сите бои на виножитото и притоа никој не заработи казна. Каде се невладините нешто да направат, сè е уништено! – реагира јавноста. А каде ни е власта? Си собира пари по основ еко такси и се крие без грам одговорност за состојбата. И така секоја година. Ме мачи едно прашање – што треба да се случи за власта да почне да ги двои средствата за екологија и да ги троши за таа намена? Каде лежи проблемот – во корупцијата или во неспособноста? Но, каде и да лежи, тешко ни се пишува. Со години слушаме дека Владата ќе формира Фонд за животна средина, каде што ќе ги собере сите овие такси и донаторски средства и систематски ќе се посвети кон остварување на приоритетите од област на животната средина. Одлично! Но, кога ќе почнеме? Другиот пример за кој размислувам долго време е наплатата на средства од граѓаните преку нивните сметки за електрична енергија и користењето на дел од нив за субвенционирање на обновливи извори на енергија. Има ли некој кој знае колку пари всушност секој месец, одат на пример, за поддршка на ветерна енергија? Би знаеле секако, доколку ова транспарентно го пишува на сметката. Ама, за жал тоа не е случај. Индиректно, ако нè интересира, можеме да дознаеме колку вкупно субвенции одат за сите производители на електрична енергија од обновливи извори на енергија. Во 2018 година, цели 35 милиони евра се доделиле како субвенции, а од нив, дури 15 милиони за производство на електрична енергија од мали хидроцентрали. Од една страна, граѓаните не знаат за што плаќаат, а од друга страна немаат ни право на избор. Еве, јас би сакала целиот износ што ми го зема државата да го дадам за поддршка на соларни централи. Не сакам моите пари да завршуваат во џебот на неколку познати бизнисмени што енергетиката ја гледаат како начин за брзо збогатување, притоа не почитувајќи закони и уништувајќи и тоа малку недопрена природа што ни остана. Не сакам со моите пари да се стимулира штетна и застарена технологија како што се малите хидроцентрали. Но, кој ме прашува… Заклучокот од двата примера е – граѓаните плаќаат за заштита на животната средина, но власта ја избегнува својата должност. Од една страна, средствата ги троши ненаменски, од друга страна не ги исполнува зацртаните приоритети за унапредување на животната средина. Граѓаните ем плаќаат ем живеат полошо – во загадена средина и со влошено здравје. Има ли чаре? Јавните пари мора да одат за јавна добробит, нема друга алтернатива. И кога јавноста бара користење на нивните средства за општо добро, власта мора да одговори. Но, „општото добро“ не е во популизам, туку политики кои на долг рок носат придобивки во животот и здравјето на луѓето. Да се слушне гласот на граѓаните е одлика на високоразвиените општества кон кои се стремиме. Само на тој начин и ќе успееме да се придвижиме кон подобар животен стандард и да изградиме држава во која јавноста се почитува вистински, не само декларативно. Искрено ве повикувам да ја поддржете кампањата на Еко-свест. Потпишете ја петицијата за стоп на субвенциите за малите хидроцентрали. Побарајте транспарентни сметки за електрична енергија. (Авторката е извршна директорка на Еко-свест Скопје) Извор: Либертас...

Разговорите за војна и/или мир што, по барање на рускиот државен врв, ги започнаа САД и Русија на 10 јануари во Женева, се најдобрата вест што можеше да ја прочита светот на почетокот од неизвесната 2022 година. Осумчасовните тензични разговори меѓу американските и руските дипломати не доведоа до компромис. Разликите се непомирливи. Сè уште. Без оглед на тоа, добро е што проговори дипломатијата, а не заглушувачкиот татнеж на воените машинерии. Исходот од разговорите што продолжија меѓу НАТО и Русија во Брисел на 12 јануари, беше ист. „Русија секогаш само се брани, никогаш не напаѓа“ „Нема причина за страв од некој вид сценарио на ескалација“ – им изјави на новинарите Сергеј А. Рјабков, рускиот шеф на делегацијата од руското министерство за надворешни работи, видно изморен од долгата средба со делегацијата што ја води заменичката на државниот секретар на САД, Венди Шерман. Тој кажа и дека Русија нема намера да ја нападне Украина. Никој и не се сомневаше дека тоа ќе го каже. „Русија секогаш само се брани, никогаш не напаѓа“, би гласел ироничниот превод на оваа изјава. Светот ги слушна истите изјави и од Александар Грушко од руското МНР, по четиричасовните тензични разговори во Брисел меѓу НАТО и Русија. Уште пред првата „рунда“ во Женева, беше очигледно дека нема да се приближат ставовите ниту во Брисел, а ниту по разговорите под покровителство на ОБСЕ во Виена, на 14 јануари. Тие беа „фотокопија“ од ставовите на шефот на руската дипломатија, Сергеј Лавров, што ги прочитавме во интервјуто за „Росија Сегодња“ на 31 декември 2021 година. Само Путин знае (ако знае) Веројатно ќе има уште средби, освен ако Путин не издаде команда за „одбрана“ и навлезе со своите војници на украинска територија. Во ексклузивното интервју за авторот на овие редови, украинската амбасадорка информира дека вдолж границата, во моментов (13 јануари 2022), се распоредени 122.000 руски војници. Едно е извесно – руска воена инвазија нема да се случи сè додека дипломатите седат на зелената маса. Сепак, додека руските дипломати неубедливо изјавуваа дека Русија нема намера да ја нападне Украина, руските воени хеликоптери, на 10 јануари, надлетуваа над неколку зони на границата со Украина. Тоа беше сигнал дека воената операција за напад на Украина се во тек. Утредента, на 11 јануари, руските тенкови и пешадија изведоа воени вежби со боева муниција. Што навистина ќе се случи, веројатно знае (ако знае) само Владимир Путин, неприкосновен владетел на Русија од 1999 година. Трикови и тактики Впрочем, некогашниот агент на КГБ ужива во тоа да се обвива со вел на мистериозноста. Путин постојано ја држи светската јавност во состојба на нелагодно исчекување. Неговите изјави често ги шокираат западните дипломати. Што и да кажат руските претставници Рјабков, Грушко или некој друг на преговарачката маса во Женева, Брисел, Виена или на кое било друго место, на крајот тие изјави се само дел од триковите и тактиките, а не се цврсто утврдени принципиелни ставови на Путин и неговите воени и пропагандни генерали. Со други зборови, изјавите од Кремљ или од самиот Путин се само тактички потег на шаховската табла. Не вистински став, туку само маневар, со кој се предизвикува илузија, за да се зашемети противникот. Бидејќи ставовите и принципите се поврзани со стратегијата за хегемонија и владеење на цврстата рака. Целосно непомирливи позиции Но колку и да сака да остане мистериозен, Путин не може да ги скрие своите вистински намери, планови и фрустрации. Светот го познава веќе 22 години. Во анализата на Цивилмедија, како и во интервјуто со украинската амбасадорка Наталија Задорожњук, се откриваат сите важни позиции на Русија, од една страна и ставовите на САД, НАТО и западните демократии, од друга страна. Тоа се целосно непомирливи позиции. Ако до воена агресија не дојде, тоа ќе биде само поради процената на Путин дека санкциите од Запад и големиот број ковчези од боиштето ќе му донесат повеќе штета отколку корист за неговата клика. Ништо друго. Агресијата врз Украина трае од 2014 година. На тоа му претходеа бројни провокации и притисоци од Кремљ и авторитарното владеење на рускиот марионетски претседател Виктор Јанукович. По Мајданската револуција (2013-2014) во која загинаа околу 80 луѓе во судирите меѓу полицијата и демонстрантите, наместо да продолжи по патот на слободата и евроатлантските интеграции, Украина беше цел на воена агресија. Главното барање, повлекување на НАТО во границите пред 1997 година Путин не може да им прости на западните демократии за влијанието што го извршија кое доведе до распад на СССР и Варшавскиот пакт. Во долгите години од неговото авторитарно владеење со Руската Федерација, студениот и пресметлив Путин израсна во архинепријател на демократијата и на Западот. Најголемата, ако не и единствена цел му е да ја врати „старата слава“ на Советскиот Сојуз во чии пазуви тој го започна својот поход кон врвот како талентиран агент на КГБ. Главното барање на Русија се состои во тоа НАТО да се повлече во границите пред 1997 година. Од тогаш до сега, членки на НАТО станаа 13 земји, меѓу кои и Северна Македонија и сите балкански држави, освен Грција. На таа листа се и државите на поранешниот Варшавски пакт и поранешните советски републики кои Сталин ги анектира во 1940 година. Историјата забележа дека окупацијата на прибалтичките држави во 1940 година беше дел од наци-советската алијанса меѓу Сталин и Хитлер и пактот кој го потпишаа Молотов и Рибентроп. Путин се обидува да го врати влијанието во земјите кои се наследство од ерата нацизмот со кој Сталин беше во срдечна прегратка до почетокот на операцијата „Барбароса“ на 22 јуни 1941 година. По овој краток поглед кон историјата, може да стане само уште појасно со какви амбиции (на Путин) се соочува светот. Македонскиот контекст Јасно е и зошто Русија, преку својот министер за надворешни работи Сергеј Лавров и руската амбасада, вредно работеа на минирање на сите процеси за демократизација и излегување на Северна Македонија од меѓународната изолација во која ја турна режимот на поранешниот премиер, Никола Груевски. Во една прилика во мај 2018 година, среде Скопје, ни помалку ни повеќе, туку на настан на Факултетот за безбедност(!), тогашниот руски амбасадор Олег Шчербак отворено ѝ се закани на нашата земја, на нејзината сувереност и безбедност, доколку продолжи со приближувањето кон НАТО. Тоа е само еден од бројните примери за грубото руско мешање во внатрешните работи на Северна Македонија. И ехо на отворените закани кои доаѓаа и од самиот Лавров. * Украина буквално со крв ја плаќа својата слобода и сувереност, под постојан напад од Путиновиот милитантен режим и со руска чизма на голем дел од својата територија. Околу 14.000 луѓе од кои 3.300 цивили, загинаа во борбите меѓу руската армија и проруските сепаратисти во окупираните подрачја на Украина од 2014 година до сега. Ако Путин одлучи да нападне, воено-политичкиот пожар овојпат се заканува да го зафати целиот свет. Извор: Цивил медија...

Вистина е дека човекот како битие е склон кон натпреварување и самопотврдување, притоа изборот на средствата понекогаш е контроверзен, но во секое модерно општество постојат механизми што ги ограничуваат пренагласената себичност и саможивост, затоа што секоја претераност е на штета на општото добро Вил Дјурант, американски историчар и филозоф, вели дека ниедно друштво не може да постои без поредок, а поредокот не може без прописите. Тие може да бидат различни во различни групи, меѓутоа во рамките на групата мора да бидат во суштина исти. Тие правила може да бидат конвенција, обичај, морал или закон. Конвенциите се облици на однесување што некој народ ги установил како соодветни, обичаите се конвенции што се прифатени од неколку последователни генерации, а моралот е оној обичај што заедницата го претполага како „суштествен за благосостојбата и развојот“. Според видувањата на Дјурант, во примитивните друштва во кои не постојат пишани закони, суштинските обичаи или моралните правила ја регулираат секоја сфера од човековата егзистенција, со што се овозможуваат „стабилност и континуитет на општествениот поредок“. Со текот на времето, обичаите, благодарение на постојаното повторување, стануваат дел од човековата природа, а доколку бидат прекршени, човекот чувствува страв, непријатност или срам. Дјурант вели дека токму тоа е потеклото на свеста или „чувството за морал“. Дјурант исто така вели дека на еден повисок стадиум на развој, свеста е општествена свест, односно чувство на поединецот за припадност на одредена заедница и дека во одредена мера на заедницата ѝ „должи лојалност и обѕир“. Оттука, моралот можеме да го разбереме како соработка на делот со целината, вклучувајќи ја и соработката на секоја група со поголемата целина. Затоа Вил Дјурант заклучува дека без моралот (односно чувството за лојалност, обѕир и соработка), цивилизацијата би била невозможна. Измина половина век откако Вил Дјурант ја објави својата „Историја на светските цивилизации“, но неговите видувања за општествениот моралот сѐ уште се актуелни и валидни. Каде сме ние, како општество, во оваа приказна. Денес, Македонија како да личи на островот Доба, кој го опишува Рут Бенедикт во „Обрасци на културата“. Општествениот живот на Доба, филозофите го разбираат како Хобсовото видување за човековата природа, состојба на војна, и тоа таква војна во која „секој човек е против секој човек“. Затоа Бенедикт вели дека за Добанците добар човек, успешен човек е оној што со „измама зазел туѓо место“. Добанците својот живот го минуваат во одбирање на жртвата врз која може да ја излеат злобата. Ним секој живот им се покажува како „беспоштедна борба“, во која смртниот непријател војува еден против друг, спорејќи околу животните добра. Сомнителноста и свирепоста за Добанецот се „најверното оружје во расправата, во која не знае за милост, како што не ја бара и од другиот“. Неколкумина мислители во втората половина на 20 век се обидоа да ги исползуваат моралните вредности на островот Доба, за да ја доведат во прашање човековата природа и да го релативизираат моралот во целина. Но добанскиот начин на живеење е исклучок, а не образец. Да се навратиме на суштината. Денес, во нашето општество како само навидум да постои морален вредносен систем, кој ги негува и поттикнува слободата, правичноста, пожртвуваноста, лојалноста, трудот и така до бесконечност. Како општество, како само навидум да се стремиме кон напредок и преобразба, како да забораваме дека во модерните и напредни општества криминалот, корупцијата, клиентелизмот, невладеењето на правото се осознаваат како „канцер“, кој ја разурнува секоја заедница. Затоа овие морални девијации се осудуваат и се казнуваат. Во изминативе децении како да создадовме еден потаен и паралелен вредносен систем, кој како да личи на однесувањето на Добанците или Хобсовото – секој човек е против секој човек. Вистина е дека човекот како битие е склон кон натпреварување и самопотврдување, притоа изборот на средствата понекогаш е контроверзен, но во секое модерно општество постојат механизми што ги ограничуваат пренагласената себичност и саможивост, затоа што секоја претераност е на штета на општото добро. Не случајно Рут Бенедикт вели дека животната историја на секој поединец, пред сѐ е приспособување на обрасците и мерките што во неговата заедница се пренесуваат од колено на колено. Од моментот на неговото раѓање, обичаите на светот во кој е роден ги „обликуваат неговото животно искуство и однесување“. Затоа време е да се подзамислиме за нашите морални вредности и не смееме да заборавиме дека моралот е основа на секое општество, но не секој морал е темел за општествен напредок. Бидејќи поединецот се приспособува на обрасците на заедницата, како општество мораме да ги негуваме оние вредности што ги поттикнуваат благосостојбата и развојот на заедницата, овозможуваат стабилност и континуитет на општествениот поредок, создаваат чувство за заедништво и лојалност кон државата, ја овозможуваат соработката помеѓу поединецот и заедницата, како и соработката на заедницата со другите заедници во полза на заедничките државни и општествени цели. Затоа Дјурант е во право кога вели дека без моралот е невозможна цивилизацијата како највисок општествен стадиум....

Од моментот кога поранешниот премиер Зоран Заев, на 31 октомври минатата година, по завршувањето на вториот круг на локалните избори ја најави својата оставка, Македонија практично речиси два и пол месеци функционира со влада во лер. Ако на тоа се додадат и претходните четириесет-педесет дена посветеност на кампањата и двата круга на локалните избори, изгледа како македонската држава да може да си дозволи опуштена лежерност во соочувањето и со предизвиците на сопственото опстојување, како и со сите глобални предизвици (пандемијата што не стивнува, енергетската и економската криза), кои неминовно се рефлектираат и на внатрешнополитички план. Сите вербални политички престрелки, партиски престројувања, коалициски прекројувања и пазарења што се случуваа во ова политичко интермецо, сепак не оставаат аргументи, дури и со напор за добронамерност, во нив да се пронајдат некаква конструктивност и заложба за просперитет на општеството и на граѓаните. Како на единствена (и тоа условна) придобивка од сите политички превирања во изминатиот период би можело да се гледа на создавањето парламентарно мнозинство доволно за да се изгласа нова влада, која треба да биде функционална, ефикасна и со решенија за старите нерешени предизвици и новите што се напластија во меѓувреме. Денеска и утре треба во Собранието да се расправа за програмата и предложениот владин кабинет на мандатарот Димитар Ковачевски, а законски предвидениот рок за изгласување на новата влада треба да се исполни до недела на полноќ. Иронично или прагматично, но изборот на новата влада доаѓа еден ден пред посетата на бугарскиот премиер Кирил Петков на Скопје, на 18 јануари. Иронијата за некои, но прагматичноста за други, се огледа во ставот дека за нас како држава е добро Ковачевски да го пречека високиот гостин како премиер. Во случај владиниот избор да беше во друг термин, а Ковачевски да го пречекаше Петков како мандатар, без изгласана доверба од македонското собрание, уште повеќе би се нагласила нерамноправната асиметричност на комплексните македонско-бугарски односи, почнувајќи од Договорот за добрососедство, кој се претвори во основа за идентитетско-историски уцени на Бугарија за македонските евроинтеграции. Освен тоа, како поинаку освен како иронија да се протолкува дека Бугарија минатата година трипати спроведуваше избори по кои не можеше да добие премиер (но и покрај тоа го блокираше почетокот на нашите преговори за членство во ЕУ), за сега, кога конечно доби политичка влада, да нема соодветен соговорник во Скопје, кој мора да се изгласа спроти најавената средба. Инаку, почетокот на преговорите на Македонија за членство во ЕУ е приоритет на секоја влада веќе 17 години, од 2005 година, кога земјата се стекна со статусот кандидат. Фрустрираноста од долгогодишниот престој во чекалницата на ЕУ е уште поголема по продолжувањето на серијата вета за почеток на преговорите, откако се покажа дека не беше доволно ни отстранувањето на она што се сметаше за последна пречка на патот кон ЕУ – менувањето на името на државата со Преспанскиот договор, по желба на Грција. Само неколку месеци по потпишувањето на Преспанскиот договор во 2018-та, Франција (која сега е претседавач со Советот на ЕУ) повторно го блокира почетокот на преговорите на Македонија со ЕУ, со изговор дека сака да ја промени методологијата на преговарање. По шест месеци изгледаше како да е надминат и тој наводно „технички проблем“, кога Бугарија, која дотогаш се претставуваше како најголем поддржувач на македонските евроинтеграции, се „пријави“ во ЕУ за својот „дел“ од нејзините историски аспирации спрема Македонија. И по две и пол години од Декларацијата на бугарското собрание со услови за македонските евроинтеграции, кои се сведуваат на барање за признавање на „бугарските корени“ на македонската нација, нема суштинско поместување на позициите. И очекуваната посета на новиот бугарски премиер на Скопје, иако под „мотото“ за одбележување на триесетгодишнината од бугарското признавање на независноста на Македонија, наводно е со намера за подадена рака за приближување на македонските и бугарските позиции. Но случувањата што ѝ претходеа на средбата, и во Софија, и во Скопје, не даваат оптимистички сигнали за такво приближување. Бугарскиот претседател Румен Радев, по одржувањето на неговиот совет за национална безбедност, дополнително ги радикализира барањата спрема Македонија, стеснувајќи му го просторот за добри намери на неговиот премиер Петков. Во Скопје, пак, пред завршувањето на мандатот на старата влада, досегашниот вицепремиер за евроинтеграции Никола Димитров, практично, фрли „бомба“ во редовите на македонската дипломатија, оставајќи сомнежи дека е подготвена на ги прифати сите бугарски услови, повторно без гаранции дека нема понатаму да бидеме блокирани во евроинтеграциите. Во секој случај, новиот премиер уште од првиот ден на мандатот го очекуваат жешки предизвици, од кои надминувањето на бугарската блокада за ЕУ е само увертира. Пандемијата, енергетската и економската криза веќе не се пред вратата на македонските граѓани и на македонското стопанство, туку веќе се внатре и одомаќени, што домаќините се чувствуваат како во базен, втурнати во водата во која веќе не го допираат дното ниту со врвот од прстите на нозете. Иако со декларирана намера за одржување на мандатот до 2024 година, владата на Димитар Ковачевски никако нема простор за лежерност и ветувања во стилот – уште само да направиме нова влада, да го решиме по секоја цена ветото на Бугарија…, па да „шишаме“ со полна брзина во ЕУ. Веќе на сите ни е јасно дека ЕУ воопшто не е така близу, а во меѓувреме Македонија и македонските граѓани треба да опстојат....

Макрон рече дека сака да ги малтретира невакцинираните. Така треба. Едвај чекам да почне Ролан Гарос и да го стави Ѓоковиќ на гилотина, зашто во Франција законот важи за сите и нема просрпски вмровски судии како во Австралија. И ти изгледа немаш парно, па од студ халуцинираш. Парно немам затоа што Русите го запреа гасот во гасоводот што СДСМ го изгради, но Данела намерно го исклучи оти се пали на Ноле, кој заразува дечиња, за потоа да ги лекува и да глуми хуманитарец, а сите знаеме дека е човек на Путин, ама НАТО ќе ја згази Русија. И Нордистан ќе војува со Русија. Така велат нордистанските власти. Како моќна НАТО-членка биле подготвени да се топорат на фронт ако затреба. Па и оној Столтенберг соопшти дека НАТО е подготвено да се тепа со Русија на европска територија. Чудна изјава. Не вели на руска почва или американска територија, туку среде Европа. Тоа го планираат гадовите. Ќе ја палат повторно Европа, оти друго и не знаат освен да уништуваат. А зошто па мора цела Европа? Еве нека се тепаат во Норвешка. Не мора ни цела Норвешка. Може да си ги пробаат силите во дворот на Столтенберг. Низ неговата куќа. Оти тој е подготвен за крвопролевање од катаклизмични размери. Е па, ние преостанатите не сме баш подготвени за нивните психотични срања. Добро, нордистанците се подготвени ако затребало. Си ги замислувам додека маршираат низ руски тајги среде зима. Можеби фактот дека немаме парно е дел од воената обука. Ја замислувам Славјанка, античка нордистанка, ја предводи армијата против славјанска Русија. Зоќи и Петре како врвни познавачи на руската книжевност, уфрлени се меѓу преплашените руски војници. Зоќи им дила трева, зашто Петре ја џапнал вотката. И Бујар е на фронт, иако нежен за такви студови. Затоа на глава му пресадиле шубара. Бучко јури напред во тенк склопен од негови делови. Венко прави селфија со прогресивни светски новинарки, кои известуваат за успесите на нордистанските сили. Тука е и Али. Испраќа коминикеа до испаничените Руси. Во нив пишува дека Сибир е древна албанска територија. Гаши пее руска химна наопаку и комплетно ги буни Русите. Сфаќаат дека химната им е лондонска временска прогноза, во која се најавени врнежи до крајот на светот. Кастриот е лево сметало, ама регрутиран е, зашто срцето му спие во Брисел и Вашингтон. Како познати натољупци, присутни се и вмровците. И бугарските и античките и модерниве вмровци. Распоредени се во формација вмровски тројки. Тука само преправени во кочии… руски тројки. Љубчо е двоен агент. На Русите им се преставува како човек на Санстефанска Бугарија. За нордистанците работи како врвен оперативец на евроатлантска Софија. Грујо подметнува унгарски гулаш во рускиот боршч. Русите ги фаќа стомак, гласно прдат, па нордистанските радари им ги откриваат позициите. Мицко маршира од десно кон центарот на Источниот фронт. Како маскирна јаготка на воениот шлаг улетува и Таче Харвардски. Додуша не лично. Нордистанците прават џиновска дрвена кукла, која го претставува тројански Таче како руска бабушка. И Русите ја отвораат. Во секоја кукла има помала. Додека не стигнат до најмалата. Веќе се преморени, а кукличкава им пее приспивна песна за да заспијат. Норидистанците прават јуриш по кој руските соништа стануваат кошмарна приказна. И како Русите да не бидат избезумени од страв? Котузов во паника сака да се самозапали. Жуков го моли Бога, Берлин да му падне на глава. Дури и Шојгу се затворил во својата дача и зјапа во телевизор. Ги гледа филмовите „Војна и мир“ и „Сталинград“, па гласно ги пцуе Бондарчукови, таткото и синот, зашто нешто измешале во режијата, оти еве ја нордистанската армија, само што не замарширала низ Москва и Санкт Петербург. Филмови… Не ги гледа само Шојгу. И нордистанците гледаат, ама тие се врвни критичари. Оти во Нордистан се раѓаш како врвен политички аналитичар, ракометен стручњак, економски експерт, евровизиски гуру и филмски критичар. Деновиве сите нордистанци ги пишуваат своите стручни анализи за српскиот филм „Тома“. Па, не е тоа „Андреј Рубљов“ или „Амадеус“ за да се премолчи. А таму каде што има врвни филмски критичари, има спротивставености. Нордистанската филмска јавност се подели. Едни сметаат дека „Тома“ е ремек-дело, за кое „Граѓанинот Кејн“ е палп фикшн. Спротивставената струја смета дека „Јонче“ би бил многу подобар филм од „Тома“. Јас како неверни Тома, кој нема намера да го гледа филмот, веднаш добив прогресивна идеја. Забранета љубов меѓу Тома и Јонче. Ама се премислив. Што има да се занимавам со балкански теми, кога прогресивните идеи се светска работа? Затоа веднаш смислив друга приказна. Браќата Грим се геј пар. Едниот е црнец, другиот жена. Уф, каков прогресивен зен. Само кој да го режира? Можеби браќата Вачовски. Авторите на „Матрикс“. Во меѓувреме сменија пол и станаа сестрите Вачовски. Никако тие. Го гледав последниот „Матрикс“. Лари, сега Лана, сама го режираше. Ужасен филм. Лана цело време везе за тоа што направил Лари со првите три дела. Во еден миг помислив дека треба да батали филм и стварно да започне со везење. Мир, феминистки, без хистерија! Не мислам да везе гоблени. Нека везе есеи за првите три дела. Глупо е да ни ги прераскажува во четвртиот. Ама па што им фали на гоблените? Сите сме ги имале по дома. Сега имаме и луѓе гоблени. Ги везе моќна пропаганда. Ги дупчат со игли. Некои од нив ги мразат оние што не сакаат да бидат гоблени, оти антигобленистите не веруваат дека дупчени ќе живеат подолго. Емануел Макрон одлучи да го поддржи везењето човечки гоблени. Можеби неговата сопруга ги везела пред да го смени полот. Ману го мава носталгија, па им се закани на антигобленистите дека постојано ќе ги малтретира. Крајно идиотски, оти и тие веднаш му се заканија дека ќе го малтретираат, а еве кај се изборите. За разлика од владетелот на Франција, господарот на тенисот Новак Ѓоковиќ одбива да стане гоблен. Тоа ги налути австралиските власти, па решија да го третираат како Абориџин и да го истребат… од турнирот. Тука веднаш се јавија нордистанските експерти за сенешто, кои, патем, се и легалисти. Му рекоа на Новак фак оф, законите во Австралија важат за сите. Е, ама Новак ги даде австралиските власти на суд, кој пак се занимава со законот. И судот пресуди во негова корист. Сега треба да видиме дали законот важи за австралиските власти. Тие толку многу забегаа и се избламираа, што нема да чуди ако го погазат законот и го протераат тенискиот гениј, оти такво е лицето на изопачената хистерија. Во таков случај, нордистанските легалисти наеднаш ќе почнат да ни тврдат дека политичката одлука е над законот. Оти кај лицемерите обично така бидува....

Ивица Боцевски Зошто барањето за една изборна единица, без изборен праг, е вовед во постојана политичка криза? „Берзата на пратеници е отворена“, жизнерадосно воскликна вечниот пратеник Павле Трајанов кога здружената опозиција го објави списокот со 61 пратеник и го најави новото парламентарно мнозинство. Нормално, демократската и критичката јавност оваа негова изјава ја дочека на нож, затоа што Македонија постојано страда од „берзански“ прекројувања на демократската волја на граѓаните, а на луѓето им се посебно огадени берзанските пратеници коишто постојано тргуваат со својот глас. Секогаш победник во берзанските наддавања е оној што ја поседува „моќта на ќесето“, односно парите, вработувањата и другите државни ресурси, со што коруптивно се „купуваат“ пратениците и нивниот глас (за волја на вистината, покрај коруптивното, кај нас работи и присилното „купување“, каде што се злоупотребува разузнавачкото, полициското, судското, обвинителското и мафијашкото подземје, со нивните познати „европски“ и „балкански“ методи на убедување). Но, да појдеме од почеток… Во услови на пресериозна меѓудржавна кавга во Бугарија, на темелно преиспитување на Преспанскиот договор и неговите последици, на енергетска криза, на промена на владината постава по жестокиот пораз на локалните избори, одеднаш се наметнува и нова тема во јавноста. Низ медиумите проструи вест дека наводно малите партии што се дел од коалицијата на СДСМ ја условиле својата поддршка за новата влада на Димитар Ковачевски и „ја орочиле“ својата доверба до 15 април, рок до кога ќе треба да се изгласа измена на изборниот систем, па Македонија да стане една изборна единица, со пропорционален изборен модел, но без изборен праг. Да биде иронијата уште поголема, најголемиот дел од овие партии не излегол самостојно на избори со децении, а некои дури не се појавиле на избори од претходниот век. Дури и да запрашате некои од најинформираните граѓани кога и зошто биле формирани овие партии, тешко дека ќе добиете јасен и недвосмислен одговор. Не само тоа, туку и каква било изборна географија да се исцрта во Македонија и која било формула за пропорционално гласање да се избере наместо актуелниот Донтов количник, не постои начин повеќето од овие партии да добијат поддршка од избирачите и да влезат во Собранието. Дури и агенциите за испитување на јавното мислење одамна не ги вбројуваат овие политички партии како избор за анкетираните граѓани, затоа што никој не ги спомнал со години. Политичките партии се неопходна состојка на секоја демократија и правото на слободно здружување на граѓаните е загарантирано во секој демократски уставен поредок. Суштината на демократијата е дека партиите се цврсто вкоренети во општеството и уживаат јасна поддршка од граѓанството, чии интереси тие ги застапуваат. Се случува често многумина да се осмелат и да излезат со идеја за формирање нови политички субјекти, често расколите во политичките партии завршуваат со формирање нови политички движења, но на крајот граѓаните го имаат последниот збор за легитимирањето на една политичка опција. Затоа патот за изградба на нова политичка партија е стрмен, долг и мачен, а на тој пат од секоја страна демнат чудовишни ѕверки, бездни и лавини што се закануваат да го сотрат новото политичко движење во самиот зародок. Меѓутоа, опстануваат само оние политички партии што имаат јасна идеја и кои граѓаните ги препознаваат како самоникнати и автентични застапници на некои нови политички ветришта. Од овие причини новото политичко движење, партијата „Левица“, може да ја оквалификуваме како политичка партија, во полна смисла на зборот политичка партија, и таа има иднина, доколку не се изгуби во политичките пазарења и особено доколку успее да ја внесе и да ја спроведе својата политичка програма во некоја идна владина коалиција каде што ќе се осмели да влезе. Меѓутоа, овој збир на вечни пратеници што сега ја уценува Владата со барањето за нов изборен модел, со една изборна единица и без изборен праг, не може да се нарече дека претставува какви било политички партии. Тие се остаток од некои поранешни времиња, од некои одамна заборавени политички судири и не претставуваат ама баш никого, но очигледно имаат исклучиво „берзанска“ цена во специфични моменти. „Берзата на пратеници“ проработува кога власта го губи демократскиот легитимитет, но одбива да излезе на избори затоа што знае дека поразот е и повеќе од извесен. Во такви моменти, како овој актуелниот, корупцијата цути, а доаѓа времето на „берзанските работници“ што умеат добро да го впаричат својот глас. За несреќа, зад „берзата“ не стојат само пратениците што никого не претставуваат туку и дел од надворешните поддржувачи на актуелната влада и на нејзините погубни политики кон македонската државност и македонската сувереност. Тие се свесни дека демократската волја на македонските граѓани ќе произведе ново собрание, кое е против разнебитувањето на Македонија и кое ќе ѝ стави крај на распродажбата на националните интереси. Меѓутоа, избор на 120 пратеници, без изборен праг, може да внесе многу нови „берзански пратеници“ во Собранието, па во такви услови нови парламентарни мнозинства ќе се рециклираат од нови кастриоти и ним слични. Тоа е целта на овој предлог – вечно продолжување на политичката криза и вечна купопродажба на „берзанските пратеници“. Токму од овие причини во демократските системи е измислен изборниот праг. Формирањето, растот и консолидирањето на една политичка партија се долг процес и секое ново политичко движење мора да го изоди долгиот пат низ институциите за да се стекне со демократскиот легитимитет, со практично знаење за управување со државата, но и за да се вкорени помеѓу граѓанството. Изборниот праг е одбрана на демократиите од екстремистите, популистите, политичарите за еднократна употреба, но и од „берзанските пратеници“. Изборниот праг е особено потребен кога законодавното тело ја избира извршната власт, како во Македонија, па се наметнува потребата од стабилни коалиции, составени од партии вкоренети во граѓанството, кои ги застапуваат изворните интереси на своите избирачи. Изборниот праг не е потребен онаму каде што избраните тела имаат само застапничка функција, како кај Европскиот парламент, на пример, па може да се експериментира и со претставување на некои маргинални групи. Оттука, престанете да си играте со македонската државност и со македонската демократија. И досега секоја измена на изборниот модел во земјата била предмет на политички консензус и досега се внимавало да се најде баланс помеѓу политичката стабилност и застапеноста на разнородните интереси во Собранието. Доколку се пристапува кон промена на изборниот модел, тогаш една од првите точки што ќе треба да се решат е конечното затворање на „берзата на пратениците“ и испраќање на „берзанските пратеници“ на буништето на македонската демократија (таму тие имаат добро друштво, кое одамна ги чека). Барањето за нов изборен модел, со една избирачка единица и без изборен праг, е динамит во темелите на кревката македонска демократија. Во услови кога се бориме да си ја вратиме одземената македонска државност и да го укрепиме начнатиот македонски суверенитет, не смее да ја загрозиме и македонската демократија заради пазарџиските математики на „берзанските пратеници“ и чудовишните намери на некои надворешни играчи....

Цената на електричната енергија на берзите долгорочно ќе се стабилизира од 80 до 120 евра за мегават час, но мислам дека цела 2022 година нема да ја поминеме со помал просек од 150 евра, можеби малку ќе се стабилизира во 2023 година и ќе падне до 120 или 130 евра, но повеќе нема да видиме цени под 80 евра по мегават час, порачува поранешниот вицепремиер за економски прашања Кочо Анѓушев во интервју за МИА. Како поранешен вицепремиер за економски прашања и трговец со електрична енергија, ваш коментар за цената на електричната енергија и за начинот на кој Владата се справува со енергетската и здравствената криза? -Ако зборуваме за цената на електричната енергија многу е важно да кажеме прво од каде потекнува и што се случува – дали ова што се случува е во Македонија или е нешто пошироко. Ова што денеска го имаме сите го викаат како енергетска криза, а јас не го викам енергетска, туку финансиска криза, бидејќи енергетска криза би било доколку некој нема електрична енергија во Европа. Како што гледаме никој не се жали дека нема електрична енергија, сите имаат електрична енергија, што значи дека кризата не е дека нема енергија, туку кризата е дека енергијата е скапа. Е сега, како дојде до тоа енергијата да биде скапа се четири фактори коишто ја генерираат цената на електричната енергија. Пред се, значи, најголем фактор е цената на природниот гас. Каде настана проблемот со цената на гасот. Во суштина кризава е европска и не е светска, а главните количини на гас во Европа доаѓаат од Русија, еден мал дел од Норвешка – значи Северното Море, некои мали производства имаат одредени држави и еден дел од Африка, од Алжир, но тоа е за јужниот дел, да речеме Шпанија итн. Но, доминантно гасот доаѓа од Русија. Гасот може да се купи на два начина. Едниот начин е да се купи по формула врзана со цената на нафтата, а вториот е да се купи на спот маркет. Европа реши да купува гас на спот маркет, но за жал, европската економија малку поспоро се движеше и закрепнуваше, а притоа паралелно на тоа се случи Кина и азиските земји драстично да го зголемат конзумот на гас од две причини. Прво, заради тоа што и Кина реши да ги затвора термоелектраните на јаглен и да преминува на производство на електрична енергија од гас, а и нивната економија побргу се опорави после ковид-кризата и ги зголеми количините на гас што ги троши директно во индустријата. На тој начин се случи еден добар дел од рускиот гас да отиде на тие пазари и кога побарувачката расте, а гасот е сепак со лимитирани количини на производство, се разбира цената расте. Тука има и геополитички проблеми околу Северниот тек 2 итн., меѓутоа, кратко речено, ако треба да симплифицираме значи големата потрошувачка на гас во Кина направи големи количини на гас да отидат спрема Кина и тоа ја зголеми цената на гасот во Европа и во европските земји таа достигна рекордни нивоа. И ако земете дека добар дел од електричната енергија се произведува на гас, во тој случај тоа ја генерира или ја бутка цената на електричната енергија нагоре. Втора причина се зелените сертификати коишто пораснаа драстично и од некои 20-ина евра тие отидоа до 60, 70 евра. Тие директно влијаат во цената на електричната енергија, но тоа е политиката за премин или енергетска транзиција од загадувачки индустрии или загадувачки облици на производство на електрична енергија кон обновливи извори на електрична енергија. Со други зборови, тоа е цената на екологијата што ја плаќаме. Сите сакаме да имаме поздрава животна средина, но треба да бидеме свесни дека тоа чини. И таа цена денес еден дел тоа го генерира. Трета компонента се намалените издашности на обновливите извори на енергија. Европа во голем дел се потпре на обновливи извори, еден најголем дел можеби на ветерните електрани во северните мориња, меѓутоа се погоди период да нема премногу ветер. Обновливите извори по сите карактеристики се еколошки добри, меѓутоа, од друга страна, пак, тие даваат електрична енергија само кога природата тоа го дава – фотоволтаиците кога има сонце, ветерните електрани кога има ветер, хидроелектраните кога има вода, а се погоди период сите тие извори да бидат намалени во споредба со некакви просеци од минатите години. Тоа е третиот фактор којшто ја генерираше цената на струјата, бидејќи имаше помала понуда од тие извори и нормално кога има помала понуда цената расте. И четвртата компонента е компонентата на реалната инфлација. Во светот се испечатија многу пари. Тие пари направија зголемување на основните цени на ресурсите, бидејќи тоа е еден затворен круг. Да речеме, пораснаа металите 100 отсто. Сите резервни делови во хидро, термо електрани или какви било постројки се прават од метал, што значи дека и деловите поскапеа, нивната инвестиција поскапе, нивното одржување поскапе. Понатаму, инфлацијата направи да има покачување на платите. Тоа направи поскапување на работната рака и сето тоа направи една генерација на инфлација која што ние не можеме да кажеме дека не постои. Таа постои. Таа постои секаде во светот, а изворот на таа инфлација е точно кризата која што веќе ја живееме две години, а не знаеме ни до кога ќе заврши. Значи, инфлацијата е компонента која што влијае на цената на струјата, веројатно најмалку во моментот, но и таа влијае. И кога ќе земете збир од сите овие четири компоненти тоа е практично вкупното зголемување на цената на електричната енергија. Е сега како ние се справуваме со тоа? Како и сите други земји коишто немаат доволно сопствено производство. Значи, најдобро се справуваат тие држави коишто имаат доволно сопствено производство, а сите тие држави коишто се доминантно увозно зависни за жал мора да ја плаќаат пазарната цена на електричната енергија и тоа нормално ја генерира цената на електричната енергија. Што може Владата да направи? Всушност тоа што го прави. Јас прво мислам дека треба проблемот или прашањето на енергетика да се извади од дневно-политичкото прашање или дневно-политичкото препукување, бидејќи во енергетика ништо не се прави за една, две, три години. За се треба да имате план за 10, 20 години. Ние имаме, но за жал, малку се чита тој план. Тоа се вика Енергетска стратегија, донесена е 2018 година. Таму е се ова убаво напишано и треба тоа само да се чита и да се почитува. Мислам дека во таа насока треба да се оди. Но, кратко речено, значи што може Владата да направи? Може да извади пари од Буџет и да субвенционира. Впрочем тоа и го прави, така и тоа главно го прави во домаќинствата, а не во делот на стопанството. Веројатно во делот на стопанството и тешко може да го направи иако има мерки коишто може да се преземат, но домаќинствата максимално ги штити. Покачувањето на цената на електричната енергија од околу 10 проценти, во споредба со тоа какви се пазарните цени на електричната енергија е мало покачување, што значи дека Владата ќе издвои сериозни средства да ги субвенционира. Но, тоа не е решение на долг рок бидејќи не може нон стоп да субвенционира. Може, надежта е дека оваа криза ќе помине. Е точно тука јас не сум убеден дека оваа криза ќе помине и дека цените брзо ќе се вратат на старото ниво. Ако земеме предвид дека минатата година цените овој период од годината беа 50-60 евра по мегават час итн., јас мислам дека такви цени уште долг период нема да видиме. Зошто? Заради тоа што дури и да се реши проблемот со гасот и да се намали цената на гасот, останатите три компоненти коишто влијаат врз цената на електричната енергија и понатаму ќе останат. Како човек којшто има искуство 20-ина години во оваа област, мое лично мислење е дека цените на долг рок ќе се стабилизираат меѓу 80 и 120 евра по мегават час. Еве денеска баш ја погледнав берзата, денеска е 261 евро. Имаше денови кога одеше и до 400 и до 500 евра. Мислам дека беше залажување тоа во текот на празниците дека се стабилизирала берзата. Не. Значи, се намали потрошувачката, бидејќи индустријата не работеше, а таа е главен консумент на енергија и затоа цените во текот на новогодишните празници паднаа, но ако ги гледате и претпоставките и берзите и тоа што дневно се тргува на берзите ќе видите дека цената се движи повторно помеѓу 200-250-260 евра по мегават час што е исклучително висока цена. Дали ова ќе остане на долг рок, како што кажав, веќе не очекувам да остане на долг рок засекогаш ваква цената, меѓутоа колку ова ќе трае – па мислам дека цела 2022 година нема да ја поминеме со помал просек од 150 евра, можеби малку ќе се стабилизира во 2023 година, значи да падне некаде до кај 120-130 евра и полека тоа да се стабилизира, но мислам дека повеќе нема да видиме цени под 80 евра по мегават час. Дали беше неопходно укинувањето на дневната евтина тарифа на струјата за граѓаните за да се амортизира поскапувањето на електричната енергија на регулираниот пазар? -Пресметката на цената на електричната енергија е една формула во која влегуваат повеќе компоненти. Ако останеше евтината тарифа веројатно, а притоа Владата имала одреден волумен на пари или одредена сума на пари коишто планирала да ги потроши за субвенционирање, во тој случај тие 9,48 отсто покачување ќе беа повисоки. Значи на крајот на краиштата сето тоа се сведува на тоа колку дома ќе произведете енергија и по која цена ќе ја продадете, колку енергија ќе увезете. Цената е микс на тие компоненти. Ако го гледаме чистиот микс веројатно покачувањето требаше да биде 30-40-50 проценти. Е сега, од тоа реално покачување до покачување од 10 проценти е субвенција на државата која што ја дава во цената и тоа е равенка со неколку непознати во коишто ако евтината тарифа не ја укинете тогаш повеќе ќе ја покачите цената на струјата и обратно. Невладините организации бараат Владата да ги укине субвенциите за малите хидроелектрани и порачуваат дека државата дава повеќе средства за субвенции отколку што тие произведуваат електрична енергија. Ваш коментар? -Видете, мене ми е жал што оваа дискусија се води поприлично еднострано. Секогаш кога јас ќе влезам во дискусија да ја објаснувам таа тема влегувам во ризик дека некој ќе мисли дека ја штитам сопствената позиција, бидејќи јас имам еден дел од тие хидроелектрани, иако лично како сопственост имам некои 15-16 проценти од сите хидроелектрани во државата. Мислам дека е време да се кажат некои работи како што се. Мислам дека за тоа зборуваат луѓе што ретко или никогаш не виделе хидроелектрана. Мислам дека тоа стана малку популизам и модерно. И мислам дека тоа е, како да кажам, една дискусија која што влегува како дискусија на луѓе коишто не гледаат долгорочно на таа работа. Еве, воглавно две теми се тука. Значи, едната тема е дека тие влијаат штетно врз околината, а втората тема е дека се субвенционирани. Вие го поставивте прашањето околу субвенциите. Ајде сега да разговараме за субвенциите. Испадна брзо сега еден ревизорски извештај со којшто јас не се согласувам и не ги земаа сите факти предвид и тоа е кога економисти ќе сакаат да дискутираат енергетика и не ги земале сите факти во предвид. Земале дека цената која што ја наплатиле хидроелектраните во државата е 80 евра, а притоа цената на берза била 41 или 44 евра. Е сега тука направиле проста математика колку произвеле хидроелектраните во овој период и разликата помеѓу тие две цени и дошле до некоја сума од 40 милиони евра дека хидроелектраните земале повеќе. Ај сега да размислиме дали е тоа така. На пример, не земале во предвид дека хидроелектраните уплатиле 17 милиони евра авансно во државата за да ги изградат хидроелектраните како еднократен надомест. Па ај сега извадете ги од тие 40 тие 17. Па после тоа, хидроелектраните секоја година плаќаат два отсто од производството, па извадете го тоа. Значи, тоа исто оди во државата. Па земете го во предвид дека ако се направат 200 хидроелектрани, а досега се направени околу 120, еве да зборуваме за 120, тие 120 хидроелектрани чинат не помалку од 200 милиони евра од кои 70 отсто е градежништво – македонски фирми граделе, 140 милиони евра од таа инвестиција останале во градежништвото на Македонија. Само даноци и ДДВ колку се платени спрема тоа во буџетот. А што ќе биде разликата, ако не ги направиме хидроелектраните во тој случај сета таа електрична енергија треба да ја увеземе, па дали е подобро да ја увеземе? Е сега, тука доаѓаме до еден парадокс. Еве сега, денеска да ја гледаме ситуацијата. Викаме 80 евра е цената на електричната енергија од малите хидроелектрани што ја плаќа државата. Ама денеска гледаме дека ценава на берза е 260 евра, па само денеска ако земеме дека тие хидроелектрани во моментот произведуваат 50 мегавати, а толку произведуваат, јас го проверив тоа пред овој разговор и ако земеме дека за 24 часа произведуваат 50 мегавати и ако ја земеме разликата од 261 евро колку што е денеска кога струја би ја продале на пазар до 80 евра колку што им ја плаќа државата, тоа се 181 евро по мегават час разлика во цена или тоа на дневно ниво се 217 илјади евра. Тоа значи денеска малите хидроелектрани, за овие коишто зборуваме – спорни, тие денеска оставаат во државата 217 илјади евра и веројатно затоа веќе ги нема овие гласноговорници. Е сега, ако тоа го зборуваме на месечно ниво е 6,5 милиони евра, а ако зборуваме една година да трае оваа криза и хидроелектраните да ја оставаат таа струја во системот којашто денеска ја оставаат, тоа е 79 милиони евра. Па еве, се она што минатите 10 години го земале сега дупло оваа година ќе и го вратат на државата. Впрочем, оваа математика никој не ја прави. Затоа енергетика се прави на долг рок. Еве, јас прашувам, ако не ги направиме хидроелектраните, ако не направиме фотоволтаци, ако не направиме ветерни електрани, па од што оваа држава ќе има струја? Се ќе увезуваме? Па јаглен веќе немаме! Лага е дека има јаглен за четири блока или не се копало. Не. Вистината е јагленот е на исцрпување. Значи, повеќе во оваа држава јаглен нема. Гас нема. Од што ќе правиме енергија? Па нас ни остануваат само обновливите извори, тоа го имаме како сопствена енергија – хидро, фотоволтаици, ветер и евентуално биогас – биомаса и друго нема. Друго не постои во светот, не е измислено. И ние мораме да ги гледаме долгорочно. Еве сега прашувам, сите тие гласноговорници коишто еколошки беа против малите хидроелектрани дали на тие денеска не им смета да се гори мазут и да се увезува јаглен? Дали е тоа помалку загадувачки? Ги нема денеска, ќутат. А и тоа сега е добро. Значи, кога ќе ја снема струјава се е добро, така? Видете, да бидеме објективни. Секое едно нешто кога го градите без разлика дали е зграда во градот, хидроелектрана во планина, фотоволтаик, ветерна електрана, таа во текот на градбата има влијание на животната средина. Јас ги канам сите тие да дојдат после 10 години да видат како изгледа хидроелектраната. Само две парцели по 200 квадрати се над земја, се друго е под земја и зеленилото е вратено во планината. Да, тоа кога се градело се копал ров, се исекле некои дрвја, ама по 10 години е вратено, а хидроелектраните ќе произведуваат струја 100 години, не 10 години и затоа треба паметна држава, да биде свесна. Впрочем, не треба ние да бидеме многу паметни. Не треба да ме слушате јас што зборувам. Ај да видиме што прави светот. Моментално во Европа работат 24 илјади мали хидроелектрани и тие никогаш не биле прашање никаде. Најголем дел од нив се во Германија. Од тие во моментот 21 отсто или 6.406 хидроелектрани се наоѓаат во заштитени подрачја. Значи, еколошки во национални паркови се наоѓаат. Од тие 3.936 се постоечки во национални паркови, а ние викаме во Македонија да не се прават во национални паркови. Ама ние викаме во Македонија никаде да не се прават. Тоа е голем проблем. Тоа е голема грешка. И после тоа, во моментот од тие, 2.396 се уште се планирани во заштитени подрачја, а 77 во Европа во моментов се градат во заштитени подрачја. Лага е дека тоа не се прави во заштитени подрачја. Ако се прави на соодветен начин, се прави во заштитени подрачја. Еве да видиме што прави околинава. Тоа е многу битно. Бугарија во 2005 години имала 95 мали хидроелектрани, во 2007 година имала 127, а во 2020 има 200, што значи Бугарија во меѓувреме изградила 70-80 мали хидроелектрани и таму не е тоа тема воопшто. Грција во 2005 година имала 50 мали хидроелектрани, во 2007 – 61, во 2009 – 96, во 2020 – 175. Словенија, ја сметаме за најеколошка земја и можеме да ја споредиме најмногу со нашата држава и по големина и по се и била дел од поранешна Југославија итн., на почетокот на истражувањето во 2005 година имала 201 мала хидроелектрана, во 2020 се 380. Значи, Словенија во меѓувреме направила уште 179 мали хидроелектрани. Да не зборувам во Франција дека во 2005 година имала 1.710 мали хидроелектрани, а во 2020 има 2.355 мали хидроелектрани. Австрија има 4-5 илјади итн. Што значи дека овие држави не знаат што прават, само ние знаеме што правиме? Прашањето е друго. Ако ја видите картата, не постои веќе река во Северна Италија, во Австрија, во Германија, во Франција кај што не е изградена мала хидроелектрана, тоа е се изградено. Единствен потенцијал е уште дел од Босна, дел од Србија, Косово, Албанија и Македонија. И јас го поставувам прашањето – да не е за тоа борбата, за слободните концесии? Значи, треба малку да го поставиме пошироко прашањето. И за кого ја водиме таа борба ние тука? Мислам дека треба како држава да бидеме попаметни. Јас ви кажав доволно аргументи коишто многу јасно ја отсликуваат ситуацијата и од еколошки аспект. Дали е помалку еколошко да изградите фотоволтаик или ветерна електрана – па исто е сечете дрвја, исто, па особено ако со фотоволтаик земете земјоделско земјиште, па тоа трајно го земате. Мислам дека ние како општество премногу се водиме од дневната политика, премногу се водиме од кампањи коишто некој ќе ги финансира и лесно ги прифаќаме тие кампањи без да ја гледаме широката сликата и далекурочната стратегија. Еве, се надевам дека колку што можев пократко ви одговорив, колку што можев поконкретно на ова прашање. Рековте дека полесно со енергетската криза се справуваат земјите што имаат сопствено производство на електрична енергија. Што треба нашава земја да направи за да го зголеми сопственото производство? -Да направи сопствено производство од тоа што го има како извори. Во светот енергија се прави од неколку извори. Можете да правите од нуклеарна енергија, тоа не можеме да го направиме, за жал, мислам премногу е и големо и комплицирано и бара меѓународни дозволи. Можете да го направите од термоелектрани на јаглен. Ние јаглен повеќе немаме, а и да имаме викаме загадува и не го сакаме. Можете да направите од гас, но еве кога го правите од гас цената расте драстично. Мазутот не би сакал да го дискутирам воопшто, зашто е најштетен од сите овие. Тоа се конвенционалните начини и оние што се обновливи извори – хидроенергија, ветер, вода, сонце и биомаса и биогас. Е сега, ние, за жал, претходниве конвенционалниве ги немаме веќе. Значи, немаме ни гас, ни нуклеарна, јаглен веќе немаме, мазут и да сакаме да правиме пак треба мазутот да го увеземе – не е битно дали увезувате струја или мазут – увезувате. Значи, ние имаме само она што ни го дала природата – фотоволтаици, хидроелектрани против коишто има кампања, понатаму ветерници колку што можеме. Меѓутоа, мораме да знаеме дека обновливите извори произведуваат поскапа енергија од конвенционалните извори, зборувам за јаглен и за нуклеарни и дека тоа си има своја цена. Ама сепак е подобро да имате сопствено производство отколку сто отсто да зависите како во моментов. И еве ви го кажав пак примерот со хидроелектраните. Зголемувањето на цената на струјата кажавте дека најчесто доаѓа поради проблемите со рускиот гас. Дали најавите од германскиот косопственик на гасоводот Северен поток 2 дека ќе ги добие сите неопходни дозволи за работа на гасоводот од германските власти во првата половина од годинава значат дека е на повидок некаков си крај на енергетската криза или пониски цени на пазарот? -Значи, да, значи тоа дека ако се пушти тој цевковод, односно нов гасовод веројатно ќе се зголемат количините коишто ќе доаѓаат кон овој пазар, а со тоа ќе се зголеми понудата, ќе падне малку цената, но имајте предвид дека нема да се стопира конзумот во Азија, Кина итн., дека тој ќе продолжи понатаму. Што значи, сега кога е пак зголемена побарувачката цените веројатно ќе се нормализираат, значи ќе се намалат од постојното ниво, но веројатно никогаш нема да се вратат на старите цени од не знам 200-300 долари по илјада нормални кубни метри гас. Затоа кажувам цената и на електричната енергија која што директно од тоа ќе зависи ќе се стабилизира, нема да остане олку висока ама нема никогаш да падне на нивото кое што го гледавме пред неколку години. Сега малку да се навратиме на Вашите активности во моментов што ги правите. Од неодамна станавте почесен конзул на Малта. Што тоа значи и дали можете да помогнете за зголемување на економската соработка меѓу двете земји? -Малта е една од најмалите држави во рамките на Европската Унија, а ние сакаме да бидеме членка на ЕУ. Пред се, сакам да кажам дека почесен конзул е почесна функција. Тоа е голема чест, како да кажам, да бидете почесен конзул на некоја држава и јас еве се заблагодарувам на претседателот на Малта, на Владата на Малта што ме поканија и ми го понудија тоа како можност. Јас треба на некој начин, да ги претставувам интересите на Малта во Македонија бидејќи Малта нема своја амбасада. Практично овој конзулат е нивно претставништво. Една од улогите на конзулот е и да помогне да се развијат економските односи. За жал, ние имаме многу мало ниво на размена со Малта и мислам дека тука постои голем простор, пред се, да речеме, во делот на храната. Ние викаме дека произведуваме земјоделски производи, но, за жал, не сфаќаме дека нашите земјоделски производи по количина се мали за големи пазари. За Русија, Германија, Франција, немаме количини коишто можеме да ги испорачаме, додека Малта е 100 отсто увозно ориентирана за зеленчук, овошје итн., а по големина, пак, е соодветна на нашите производствени капацитети и тука гледам голем простор. Понатаму, Малта е едно интересно општество кое што има висок БДП по жител, можеби пет пати повисок од нашиот, а притоа нема некои природни богатства. Значи, повеќе ја тераат на интелектуална работа, на услуги, на ИТ-технологии, на финансиски сервиси итн. Мислам дека во тој дел има исто така простор за зголемување на соработката. Јас како конзул ќе направам се што можам да го интензивирам тоа. Како здравствената и енергетската криза се одрази врз работата на вашите компании и дали користевте некоја од шесте мерки што ги даваше Владата за поддршка на стопанството и на граѓаните? -Кризата беше голем проблем за целокупната економија и нормално и за нашите компании. Јас сум сопственик на Фероинвест Групацијата која што е сопственик на „Брако“, а „Брако“ сопственик на „Грин машинс“. „Брако“ е фабрика во Велес која што вработува околу 700 вработени, извезува во 42 држави, а „Грин машинс“ е ќерка-фирма на „Брако“, а тоа е бренд за производство на возила за чистење т.н. свипери, чистачи метлачки за улици и е еден од најголемите брендови во светот. За среќа „Брако“ ја имаше можноста да го откупи брендот. „Брако“ произведува веќе 7-8 години. Претходно произведуваше за сопствениците на брендот, значи произведувавме компоненти, па после тоа земавме комплетното возило да го правиме, а од 2018 година и го откупивме брендот, така што тоа е сега македонски бренд, наш бренд, којшто почнавме да го развиваме. Во меѓувреме развивме уште две нови возила. Јавноста беше запознаена – хидрогенско, прво возило во светот за чистење на улици. Сега стигна последната нарачка од Франција пред два дена, инаку се возат веќе во Холандија. Понатаму, развивме ново електрично мало возило. Тоа го промовиравме пред Нова година, 400ZT и ги правиме старите возила коишто ги правеше „Грин машинс“ и развивме ново големо дизел возило 5,5 кубично. Тоа е нов дел во сегментот на „Грин машинс“, со тоа го проширивме 955 којшто сега веќе почнавме да го испорачуваме спрема Блискиот Исток. „Брако“ се справи со кризата успешно. Кризата беше проблем, бараше многу повеќе работа. Но, морам да кажам беше и можност. Зошто беше можност? Беше можност заради тоа што многу голем дел од нашата конкуренција ги затвори пазарите, ги затвори производните програми. „Брако“ никогаш не затвори. Значи, и покрај тоа што пазарот генерално се намали, бидејќи доста производни капацитети ги затворија своите капацитети, „Брако“ го зголеми уделот во пазарот и порасна во 2021 година за 50 проценти во споредба со 2020 година, а во 2020 година не се намали. „Брако“ се намали 18 проценти само додека јас бев во Владата, во тој период. Тоа беше поголема катастрофа за „Брако“ отколку ковидот. Да не должам многу, „Брако“ во 2021 се справи успешно. Вработи 150 нови вработени и го зголеми прометот за 50 проценти благодарение на агресивниот пристап, на инвестициите во нови технологии во новиот бренд, во правење развој на новите возила и за следната година имаме исто таков план да пораснеме уште 35 проценти. „Брако“ е во инвестицискиот циклус од 8,5 до 9 милиони, а заедно со другите инвестиции во мојата група – биогасна електрана и фотоволтаик во Кочани моменталната инвестиција во рамките на две години е 21 милион евра. Нормално, тоа не се само пари на компанијата, тоа во добар дел се банкарски пари коишто ги поддржуваат проектите и мислам дека и покрај тоа што е криза единствен начин да се справите со кризата е да бидете поорганизирани и побрзи од другите и храбро да инвестирате. Македонија во индустријата нема друга шанса освен да има висока технологија, бидејќи други предности нема. „Брако“ има највисока технологија, најсовремени машини, CNC машини, роботи за заварување, плазма и ласери за сечење на материјали итн., и тоа не прави конкурентни да можеме да се носиме со конкуренцијата низ цел свет. На пример, нашите возила се продаваат, и Белата куќа ја чистат во Вашингтон, дворците на англиската кралица во Англија, Париз го чистат, Лондон го чистат. „Брако“ за да може тоа да го постигне мораше да формира ќерки-фирми, па има ќерка-фирма 100 отсто во Холандија, ќерка-фирма во Германија, ќерка-фирма во Англија и ќерка-фирма во Америка, во Сан Диего во Калифорнија. Знаете, многу е полесно да сте вие фирма од Германија или од Италија и да продавате технологија. Тогаш самата земја и името на земјата продава. А кога сте од Македонија вие морате да бидете подобри и поевтини од цел свет за да продадете. За среќа тоа го успеваме. Успеваме заради тоа што во тие илјада вработени, колку што има во моите фирми, во целиот систем има над 150 инженери. Еден добар дел од тие инженери се во странство школувани, тие се вратени во Македонија. Само во такви фирми каде што има висока технологија вие можете да ги вратите од светот македонските инженери или деца коишто отишле таму да ги вратите во Македонија. Значи, ние имаме ученици коишто завршиле на МИТ, имаме ученици коишто завршиле постдипломски во Минхен, имаме во Виена итн. и тие се вратиле и денеска работат во „Брако“. Исто и најдобрите студенти од Машински факултет и од техничките факултети во Македонија се носечката снага на развојот на „Брако“ и само така може да се оди напред. Еве, така накратко би го кажал, да речеме, справувањето со кризата. Јас би рекол и би ги охрабрил сите стопанственици дека кризата е проблем, голем проблем, меѓутоа и голема шанса заради тоа што се отвораат нови пазари. Тука ќе додадам дека се отвори еден голем простор, бидејќи западноевропските компании почнаа да се повлекуваат полека од Кина и тука има голема можност да се земе дел од тој колач и само треба да се биде активен. „Брако“ во моментот извезува во 42 држави, 96 отсто од производството е наменето за извоз. Што според Вас недостасува за да се поттикне извозот од државата и да се мотивираат компаниите да инвестираат во производствени капацитети со кои ќе ги задоволуваат стандардите за пласман на странските пазари? -Ништо не треба да им се помогне на фирмите различно од тоа што се помага во целиот свет. Што се случува во целиот свет? Не треба на фирмите да им се даваат пари, сега да речеме, нема да ја плати сметката за струја – дај му пари за струја. Не, тоа не треба. На фирмите треба да им се помогне со тоа што го прави Европска Унија во своите држави. Она прави ако инвестирате и ако купувате нова технологија ви дава субвенции за тоа што го инвестирате и го купувате. Во Европска Унија тие субвенции се до 50 проценти. На пример, ако изградите фабрика и купите нова технологија ви даваат до 50 проценти субвенција. Во Македонија не е тоа до 50 проценти за македонските фирми. Во ТИРЗ се нуди истото тоа за странските инвеститори и тоа е добро, не е спорно. Законот за финансиска поддршка треба да се развива и негува така, да ги стимулира македонските компании дека државата ќе им помогне со одреден процент во купувањето на нова технологија, оти новата технологија значи поголема продуктивност. Поголемата продуктивност, пак, значи подобра конкурентност, а подобрата конкурентност значи потентност за извоз. Значи, извозот не произлегува од тоа дали вие сакате или не сакате, туку од тоа дали вие имате производ или немате производ. И сега ние треба да се запрашаме во Македонија, имаме ли производ за извоз. Каде ќе го направиме тој производ? Со кои технологии ќе го направиме? Значи, за да направите производ треба технологија да имате, а технологија треба да купите. И тоа треба да се стимулира. Треба да се стимулира купување на технологии. Тука во тој дел има сега Закон за финансиска поддршка на инвестициите, но тука треба да се развијат дополнителни механизми и мислам дека тоа е платформата која што и треба на индустријата. Сега зборувам исклучиво за индустријата. За земјоделството е друго. Тоа е ИПАРД. За градежништвото треба да се третира колку што може повеќе македонските компании да се вклучуваат во инфраструктурните проекти во Македонија заради тоа што во спротивно ќе го изгубиме градежништвото во земјава. Значи, ќе пропаднат сите градежни фирми, ќе остане странски фирми само да градат и во тој случај еве тие ќе се повлечат кога ќе завршат проектите – кој ќе остане да гради во Македонија. Комплексно е прашањето, но мислам дека во кратки црти ви одговорив на најважните прашања и поенти. МИА/Фото: МИА Преземањето на оваа содржина или на делови од неа без непосреден договор со редакцијата на еМагазин значи експлицитно прифаќање на условите за преземање, кои се објавени ОВДЕ....

Прес-конференцијата на заменикот претседател на Владата задолжен за европски прашања Никола Димитров и претходен министер за надворешни работи, во која проговори за „суштината на маката“ на Владата во спорот со Бугарија, се сведе на себе-промовирање како главен заштитник на нацијата, со нагласувањето на неговата клучна улога во „дефинирањето на националните позиции“. Навистина, улогата на Димитров во дефинирањето на националните позиции на Владата е неспорна, бидејќи тој е потписникот на Преспанскиот договор и заедно со премиерот Заев, беа главни промотори и пропагатори на „забетонираниот“ македонски идентитет. Притоа, Димитров предупреди дека македонските граѓани треба да стравуваат, бидејќи по неговата смена и отсуство во старо-новата Влада, ќе нема повеќе кој правилно да ги дефинира и да ги заштитува националните интереси. Вака поставената „суштина на маката“ на Владата, го наметнува клучното прашање – кои национални интереси биле заштитени додека истите ги дефинирале Димитров и Заев? Дали националните интереси беа заштитени, кога во нивниот мандат од 2017 година: – беа потпишани Договорот за пријателство и добрососедство со Бугарија и Преспанскиот договор со Грција, кои имаат за цел ставање крај на македонското прашање, – Беше сменето уставното име на државата и на нацијата, наспроти изборната програма на партиите и консултативниот референдум, – Уставот се претвори во средство за политичка алатка и задоволување на националните интереси на други држави, – Македонците се сведоа на безимена нација со коса црта / „граѓани на Република Северна Македонија“, – Беше забрането користењето на придавката македонски за идентификување на нацијата и државата, – Со промената на името и со забраната на придавката македонски како национален атрибут беше избришана и македонската нација, – Македонци и македонски повеќе не претставуваат идентитетски ознаки за национално себе-идентификување и за воспоставување на легален линк со државата и нацијата, – Беа преименувани сите национални институции – армијата, полицијата, архивите, музеите …, кои од македонски станаа „на Северна Македонија“ – Не постои повеќе македонска армија, македонска полиција, македонска национална репрезентација … туку на „Северна Македонија“, – Се настојуваше, но не се успеа со закон да се промени името на Македонската академија на науки и уметности, во Академија на науки и уметности на Република Северна Македонија, – Беше избришан „Манифестот на АСНОМ до македонскиот народ“ од Уставот, пришто државата и нацијата беа историски редефинирани, – Беше донесена т.н. „Концепција за реформи во основното образование“, наспроти категоричното противење на академската заедница и високообразовните и научни национални институции, – Под превезот на образовните „реформи“ беа укинати учебниците по историја – воведени со АСНОМ-ските одлуки – со што беше создаден простор за полесно артикулирање на условувањата на соседите за ревизија на македонскиот национален наратив, – Беа именувани членови на комисија за историски и образовни прашања со Бугарија, кои селектираа личности од македонската национална историја, за да ги врамат во политичкиот концепт на „заедничката историја“ со Бугарија и со тоа да ги „бугаризираат“, – Беа именувани членови на комисија за историски, образовни и археолошки прашања, кои го легитимираа политичкиот договор за хеленизација на сѐ што е поврзано со античката историја на територијата на Република Македонија, и не само на античката, туку сѐ до 1944 година, – Преку комисијата за историски и образовни прашања со Бугарија, беше промовирана политиката на „денационализација“ на македонскиот национален наратив, кој обезличен преку концептот на „мултиперспективност“ во хибридните учебници, треба да им се сервира на новите генерации „Северномакедонци“ како безидентитетска меморија. Членови, кои истовремено беа главни промотори на концепцијата за „реформи“ во образованието и заговорници за укинување на учебниците по историја, чијашто содржина тие ја ревидираат! – Спротивставувањето на т.н. „антиквизација“ беше заменето со „хеленизација“, со што античка Македонија и античкото општоцивилизациско културно-историско наследство, во согласност со политичкиот договор, беа декларирани за „хеленска сопственост“, – Историските имиња Македонија и Македонци, беа политички дефинирани како „хеленски“, кои историски немаат ништо заедничко со Словените и со нивното само-идентификување, – Беа поставувани натписи на сите антички споменици, со кои беше маркирана „хеленската сопственост“ на античкото наследство на територијата, како историска припадност, – Беа брусени шахтите со знамето од Кутлеш, – Политички се тргуваше со средновековната историја на Македонија, со што беше оспорено постоењето на македонските Словени, додека св. Кирил и Методиј (а со тоа и словенската азбука) Климент и Наум Охридски, цар Самуил и неговата црква – Охридска архиепископија, беа прогласени за дел од „заедничката историја“ (бугарска), а со одлука на Владата „при секое официјално чествување на овие личности потребно е историската вистина за нашата заедничка историја јасно да се одбележува“, – Македонското политичко раководство се согласи да се преговара комисиски за определување на идентитетот на Гоце Делчев и за другите македонски национални дејци, – Премиерот Заев се согласи да се избришат историските сведоштва на сите натписи од Втората светска војна на територијата на Република Македонија, на кои е наведено „фашистички окупатор“, како и од содржината на хибридните „мултиперспективни“ учебници, во кои ќе треба да се користи исклучиво терминот администратор, – Премиерот Заев се извинуваше што ја нарекол фудбалската национална репрезентација македонска, – Македонското политичко раководство се согласи со Португалскиот предлог за решавање на спорот со Бугарија, што директно задира во историската генеза на името на државата и посебноста на македонскиот јазик и го дефинира македонскиот идентитет, што во крајна линија значи откинување на географската и историската врска на македонскиот народ со територијата на Македонија, што го прави историски непостоечки, како и македонскиот јазик, – Беше даден одговор на бугарските барања за пакетот 5+1, со кои преку политички акти историски се делегитимира постоењето на македонскиот народ и македонскиот јазик, со што се исклучува смислата и значењето на македонскиот идентитет. – Беше употребувана празната флоскула за „забетонираниот“ македонски национален идентитет, а кој повеќе го нема! – Патриотите беа (дис)квалификувани како националисти, – Академиците и универзитетските професори кои не се согласуваа со политиките на Владата беа окарактеризирани како провокатори и ширачи на омраза, – Историчарите кои се противеа на политички наметната ревизија на националната иторија беа оквалификувани како анахрони и националисти, – Сосема малата и изолирана група историчари кои безрезервно ги поддржуваа и имплементираа политиките на Владата во рамките на комисијата за историски и образовни прашања и истовремено беа креатори во конципирањето и спроведувањето на образовните „реформи“, ги обвинуваа другите историчари за политикантство и ревизионизам, – И на крајот – Да, државата влезе во НАТО, но со сменето име и со непризната безимена нација. Оваа кратка ретроспекција, која може да се надополнува, сосема јасно илустрира како Димитров и владите предводени од премиерот Заев, ги дефинирале национални интереси, односно како ги разбирале и ги заштитувале во име на граѓаните и нацијата, која повеќе не е македонска! Оттаму, драматичното предупредување на Димитров дека неговата смена ќе ги загрози националните интереси во спорот со Бугарија, го наметнува прашањето дали тоа значи дека се подготвува финално „решавање на македонскиот народ“ што го најави Заев пред нешто повеќе од една година? (Митко Б. Панов, „Ќе го ‘реши’ ли Зоран Заев и македонскиот народ,“ Expres, 29.11.2020). Дали Димитров алудира на подготвеноста на новата Влада да ја надмине „маката“ во спорот со Бугарија со нудењето на „правилен“ одговор со кој ќе го реши равенството поставено од Бугарија: 5+1 = историска делигитимизација и демакедонизација на македонскиот народ?! Проф. д-р Митко Б. Панов Редовен професор во Институтот за национална историја...

Политички хорор на минус десет степени Фантом компанијата БЕГ - за која не се знае кој ја претставува, кој зборува во нејзино име, кого да му свртите телефон за интервју, кој стои зад неа како инвестиција, има ли воопшто инвестиција или пак профитира од распарчениот имот и бизнис на екс „Топлификација“ - сега се заканува дека, како „одговорна компанија“, на денот кога ќе се избира новата влада ќе ни ги исклучи радијаторите Слободанка Јовановска 14/01/2022 13:36 Општествено одговорна компанија. Така се нарече себеси БЕГ, снабдувачот на скопјани со централно греење, кога нѐ извести вчера дека има гас само за еден ден и дека баш кога ќе се избира новата влада, ќе ги исклучат радијаторите. За разлика од Ненадлежна Арсовска, која мисли дека треба да биде само набљудувач на кризите и цел мандат да раскажува за што сѐ нема пари и во каква состојба биле општините, иако само таа очигледно не знаела, БЕГ барем одглуми дека е одговорна, но елегантно побара од Владата да ѝ ја менаџира компанијата сѐ додека има енергетска криза. Тоа е истата одговорна компанија која тужеше илјадници корисници на централно греење затоа што задоцниле некој ден во плаќањето на сметките, истата компанија која имаше повеќе адвокати отколку одржувачи на системот, компанијата заради која со месеци протестираа граѓаните поради безобразна наплата за негреење преку извршителите, истата која кусогледо натера многу скопјани да се исклучуваат од нејзините услуги и на крајот таа што ја спаси екс-градоначалникот Петре Шилегов со мерки кои ја вратија довербата на скопјани во системот. Тоа е, за жал, истата фантом компанија за која не се знае кој ја претставува, кој зборува во нејзино име, кого да му свртите телефон за интервју, кој стои зад неа како инвестиција, има ли воопшто инвестиција или пак живее на грбот на распарчениот имот и бизнис на екс „Топлификација“, кој со политички и економски притисоци падна во нивно владение. Таа е фантомска ВМРО бизнис филијала која очигледно верува дека се враќа тркалото на историјата и дека може да ѝ се приклучи на Данела Арсовска и на хорот ненадлежни за да ескалира енергетската криза место да се решава, бидејќи така ќе ја разнишаат новата влада пред да биде формирана. Иако на сите ни е јасно дека енергетската криза има и дека таа не била од олкав размер досега, освен можеби во периодот на грчкото ембарго, наместо сите да се прогласат за одговорни, макар и декларативно, и да помогнат таа да се решава, ние сме сведоци на повеќенеделно системско сеење паника од типот – греење уште денес, не ни бегаат рестрикции на струја, Скопје ќе потоне во мрак и слично. Иако, откако почна ваквото хистерично политичко препукување не е угасена ниту една светилка во државата, не е угасен ниту еден рекламен панел, немаше ниту една препорака за штедење, немаше ниту ден без парно греење надвор од Скопје Север и катаклизмата засега е само политичка. Очигледно откако се потроши патриотизмот и на таа тема никој не наседнува, откако се потрошија името, јазикот и идентитетот, а граѓаните не гледаат ни причина толку да се брзаме околу преговорите со Бугарија, откако се искористи пандемијата за политичка битка, откако се запираше помошта за справување со здравствената криза, се блокираше работата на парламентот за да не може да функционира државата како што треба, откако се правеше сѐ да се блокира економската помош на компаниите што трпеа огромни штети од пандемијата, сега желбата на ВМРО-ДПМНЕ да предизвика вонредни парламентарни избори (на кои може и да изгуби, како што лошо искалкулира и со гласањето недоверба) сега треба да се оствари со системско застрашување и малтретирање на скопјани. Или поедноставно, по поттикнувањето на здравствената, на политичката и на економската криза, сега е на ред да се искористи енергетската криза, по цена граѓаните да се извадат од памет и да се распадне целиот енергетски систем во главниот град и во државата. Просто кажано, да измрзнеме сите додека власта и опозицијата си докажуваат преку соопштенија чија е одговорноста што снемува греење, откако целиот систем се распадна поради партиското преземање на бизнисите. Судејќи по овие случувања деновиве, она што можат да очекуваат граѓаните во Македонија наредните шест месеци е политички хорор на повисоко ниво, без надеж дека, и да се случат избори, ќе му дојде крајот, бидејќи единствен политички приоритет стана доаѓањето на власт или уривањето на власта, додека сите ние тонеме во беспарица. И социјалната криза очигледно ќе биде новата карта на која ќе се урива новата влада, бидејќи таа има најголем потенцијал политички да ја радикализира ситуацијата и да го направи живеењето невозможно како до сега. Иако пред изборите најавуваа големи проекти и се фалеа дека со добар менаџмент ќе ја оправат состојбата во општините низ Македонија, сега сите градоначалници на ВМРО-ДПМНЕ се впрегнати само кон оваа цел – да ни го загорчат животот до таа мерка што ќе го впериме прстот во централната власт. Место да работат, повеќето се прогласија за ненадлежни, барајќи во еден глас Владата да им ги реши локалните проблеми, да им плати сметки за струја, да им плати сметки за гас, да им плати штети од земјотреси (иако се испаднати само малтери), да ги реши проблемите на ЈСП, па и проблемот на приватната компанија на Ленин кој немал пари да си го плати горивото оти е поскапено. А, потоа одбиваат помош кога ќе им се понуди, бидејќи идејата е – колку полошо за нас граѓаните, толку подобро за нив. Друго прашање е дали зад игрите на БЕГ и на ТE-ТO стои и некој странски интерес. Она од што се крева косата на глава сепак е леснотијата со која Македонија се остава да потоне заради приватни интереси на групации кои седењето тука секој ден ни го прават – сѐ пострашно. Поврзани содржини Грен слем 21 и Квака 22 12/01/2022 14:01 Посетата на Кирил Петков е одење по жица 11/01/2022 15:01 Рускиот свет 10/01/2022 12:01 За и околу даноците 09/01/2022 09:01 Русија се коцка во Казахстан 07/01/2022 10:01 2022 06/01/2022 13:01 Енергетската криза во Европа е проблем на сите 05/01/2022 15:01 Стрес тест за животниот стандард 04/01/2022 08:01 Најчитани Утре нема да може да си платите билет за ЈСП со мобилен 10/01/2022 18:36 Цената на метанот – „поздрав“ од Русија 08/01/2022 09:46 Назарбаев избегал со приватен авион од Македонија? 07/01/2022 21:03 Нови рокови за автопатот Кичево – Охрид и пругата кон Бугарија, старт на интерконекторот со Грција 09/01/2022 07:14 Арсовска: РЕК не даде лиценца на Градскиот енергетски систем, па три компании ги носат одлуките за парното 10/01/2022 20:23 Ситуацијата со ковидот во Битола станува многу тешка 10/01/2022 14:04...

Пишува: Ѓорѓи Илиевски, Виш просветен инспектор во пензија Драги мои! Соочени сме со нова реалност! Нова опасност! До кога ќе живееме во светот на ЛАГАТА – СДССМ? До кога ќе има потреба да ги разоткриваме вистинските ликови или поточно кажано вистинските профили? Колку маски паднаа до сега? Мислам дека не постои и карневал во нашата држава кој може да ги опфати сите политички маски, сите партиски фасади зад кои се крие човечката неспособност, интригата, желбата за самопромоција и газење на државните ликови. Во оваа реченица верувам дека ќе препознаете многу досегашни партиски ликови, фигури кои не се достојни за почит и доверба. Но, драги мои! Панта реи! Има такви лузери и во нашата блиска и подалечна иднина. Еве за почеток би почнал со идниот мандатар на Владата, наследникот на премиерот во заминување (не е достојно ниту името да му го споменам, но во завршна фаза би кажал: човек кој има излаќано толку многу пред се негови сопартијци, човек кој телефонските пораки од своите пријатели доколку биле наменети за други лица веднаш им ги препраќал и со тоа сакал да ги исмева, нечовек за кој јавно се зборува дека се испазарил да не биде гонет кривично тој и неговиот брат за нивното дејствување во овие изминати години, за што верувам дека е една голема бујна фантазија!) професорот Ковачевски Димитар. Бидејќи долги години бев во Министерството за образование и тоа во делот на високото образование ќе ги поставам следните дилеми за овој лик: Дали овој професор е познат во јавноста со еден изворен научен труд од неговата област, труд со фактор на влијание со кој се промовирал во јавноста и со што директно помогнал во решавање на еден економски проблем од толку многу транзициони проблеми? Дали овој професор работел на Факултет во рамките на универзитет кој ги исполнува законските услови од 10 професори во редовен работен однос согласно Законот за високото образование? Зошто? Од едноставна причина, ако овој професор работел на факултет кој не ги исполнувал основните просторни и човечки ресурси колку што пропишува законот, како да очекуваме дека ќе биде склон кон законско работење во Владата? Освен партиските функции низ институциите кои спроед мои информации траеле со краток рок, секаде по неколку месеци и повторно менување на институцијата, независно дали е државна или приватна, со што ни е познат овој лик? Ја прашувам академската заедница која упорно молчи, дали го сретнале овој професор на некоја научна домашна или меѓународна конференција, симпозиум каде настапувал со свое истражување или труд? Зошто тогаш толку често се споменува идниот мандатар професорот Ковачевски? Дали станува збор за анонимен професор? Дали не чека опасноста да биде и анонимен премиер, командуван од друг центар на моќ во Муртино? Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Говорот на омразата и човековите права се експертски теми, за кои политичарите, едноставно, не се доволно стручни да зборуваат – впрочем, како и за историјата. Да, говорот на омраза е голем проблем помеѓу Бугарија и Македонија – многу е пишувано на таа тема последниве децении. Говорот на омраза стана уште поголем проблем откако политичките елити во Бугарија се обидоа партиски да ја злоупотребат историјата и да го искористат македонското прашање во политичките кампањи на последните неколку избори во Бугарија. Добар дел од бугарските политичари и медиуми беа генератор на негативни стереотипи кон Македонија, ширеа дискриминаторски говор кон Македонија, Македонците, македонскиот јазик, македонската историја и култура, а неретко поттикнуваа и омраза кон Македонците, Македонија и се што е македонско. Исто така, добар дел од политичарите и медиумите во Македонија генерираа негативни стереотипи кон Бугарија и Бугарите или реагираа на говорот на омраза со говор на омраза, особено по бугарското вето кое го перципираа како непријателски чин, а не како израз на добрососедство. Да, и непочитувањата на човековите права на Македонците во Бугарија и на македонските Бугари во Македонија, е исто така проблем, за кој експертите за човекови права може да понудат решенија. Има и конкретни пресуди од Европскиот суд за човекови права, кои даваат јасни насоки како да се подобри состојбата со човекови права на Македонците во Бугарија и на македонските Бугари во Македонија. Едноставно е, ако политичарите сакаат решенија на овие експертски проблеми, треба да повикаат експерти – и меѓународни и домашни – кои ќе работат на решавањето на проблемите со говорот на омразата и непочитувањето на човековите права во Бугарија и Македонија. Меѓутоа, не гледам дека има искрена политичка волја во Бугарија и Македонија за решавање на споменативе проблеми, туку поскоро гледам обид за политизирање и на говорот на омраза и човековите права, исто како што бевме сведоци на политизирање на историјата кое доведе до тотална блокада на работата на комисијата за историски и образовни проблеми. Ваквото нестручно мешање на политичарите во стручни теми како што се говорот на омраза, човековите и малцинските права, и историјата, не придонесува за добрососедски односи туку за продлабочување на проблемите – за понатамошно ширење на говорот на омраза, за натамошно непочитување на достоинството и човековите права, и за дополнителни политички и медиумски злоупотреби на историјата. Накусо, политичарите се најголемиот дел од тековните проблеми помеѓу Македонија и Бугарија – истите политичари што ги злоупотребуваат историјата, говорот на омраза и човековите права, притоа вешто глумејќи дека се дел од решението на проблемите, кои самите ги создаваат. Извор: Цивил медија...

Среќни и честити празници на сите вас, драги мои, зиповано и спакувано, а и за оние од поинаков формат и арј ако треба, па и за про во raw формат, важно да не се разводнуваме, па данлодирајте ги моите добри желби и нека бидат светла икона на вашиот декстоп Има уште денови со добри причинии за пожелување „сфенајбоље“ и сите сродни карактерно – описни атрибути на формалните, ем патетичните добро-емотивни спамови, кои какви и на кое и да се ниво, сметам дека не можат да загадат ниедна ментално-духовна средина и затоа нека се предозираат и со неискрени честитки за добро здравје, љубов среќа, бериќет, се’ она што козумерцизмот не може да ви го пружи иако сесрдно комепанзирате. Шизофренија Да, баш така, рекациите ваши денес се очебијни, преполни со икони и просветлувачи писанија, од уста и перо да светителите извадени, да се придобијат што е можно лајкови кои ете, ни даваат чувство на квантум на самопродуховеност и издигнување на просечноста, која бара огромни колични на стереотипна патетика која суштински е празна, но количината на одобрена форма иако е обратнопропорционална со нивото на хипокризија, сепак и подобра за скоро било кој статичен ум, одошто суштествен исчекор – молитвено копи-пасте, а храмови празни. Веднаш после небесните желби кои содржат и поиште љубов одошто Креаторот кој ја има споделено таа благодатна, нестварна енергија, ја призвојуваме со сопствената ароганција на незибрани, ем недостојни епископи и почнува тирадата за попови, џипови, лажичето, СДСМ, ВМРО, вакцини про и конта, Ѓоковиќ за и против, и мал милион објекти каде нашата омраза или контра став ќе дојдат во израз на омаловажување на противникот во оваа дигитална ката на квази-интелектуална борба. Толеранција никаква, посакувани енергии за смрт и уништување колку сакаш со лажни ставови ЈАС НЕ МРАЗАМ НИКОГО, а писанијата во кои се повикува на вили и ломачи се благоухонно небесно одобрени, оти вие така сте одлучиле. Не сме само огнови, ние сме Џокери кои би сакале да го видиме светот како гори само затоа што нашиот тим, партија, иделогија, омилен филм, календар, национални интереси не се прифатени. Нека гори! …ВЕДНАШ ПОСЛЕ ОБЈАВИТЕ ЗА МИР, ЉУБОВ И СРЕЌА… АМА НЕ ЗА СИТЕ, ТУКУ САМО ЗА ОНИЕ КОИ ИСТОТ ТАКА ВИ ПОСАКАЛЕ, ЛАЈКАЛЕ И КОИ ВИ СЕ ИСТОМИСЛЕНИЦИ, ДРУГИТЕ НА ОГАН – НЕКА ГОРАТ!!!! А, 90% демек-верници и со кое право му ништите некому право да не се согласува со вас, вашиот став, вашата партија, омилен филм, филзофија, музика и музичар, уметник, календар на славење на ивентите и мал милион „пи*кесилепематерине“ кои ги сиктаме умислени дека сме праведен змеј кој со оган прочистува, а само сме творови кои прдиме и усмрдуваме, пред се’ нашите души, но и повеќе – личноста. Не нема да станеме подобри луѓе, иако имаме и дадена ни е шанса, но одбиваме, бидејќи искрено да сакаш и искрено го разбреше оној кој не е стрејтер, верник, истомиленик и кој се дава себе си на стратстите и страда, е многу тежок подвиг, нема потежок да сакаш (искрено) некој кој те мрази, кој ти се заканува… а, нема друг начин, за подвиг, ова е единствениот. Сакале или не никогаш нема да бидете дел од финалната пресметка, таа е само Негова привилегија, оти е единствено совршен … наше е барем да се потрудиме, колку и да е тешко. Голтајте неправда и различно мислење, лоши ставови, погрешни насоки, најдете сила не само да преминете, туку и да разберете зошто некој мисли така како што зборува. Не може само он да е помрачен, ако имате праведнст вие искрено ќе плачете за него … искрено … во време на стискање виртуелни палци и реобјавување кога на некој му треба помош … сите формално Божји луѓе … храмовите празни и целата соборност е на социјални мрежи … но храмовите се исто полни како и секогаш … сите се повикани , малкумина…ќе излезат од матриксот, оти он е спокој, таму нема болка и страдање, се нкако се провлекува.. .хероите свесно страдаат давајќи се за другите, но ова НЕ Е ВРЕМЕ ЗА ХЕРОИ ниту некој сака да биде … освен со статус на Фејсбук или Твитер, глумеејќи толерантен и преполн со љубоив и разбирање. И да сте во се во право, а јас грешам – какви ви се делата, конечно? Автор: Јанко Илковски за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Кога очигледно и во македонскиот државен врв нема единство по ова прашање, поточно едни продолжуваат да живеат со илузијата дека е можен договор со Бугарија, а други веќе се свестуваат дека европскиот сон можеби ќе остане неостварена желба, интелектуалната сфера во земјава го крева својот глас и повикува на обединување, обединување за одбрана на македонскиот јазик, идентитет, историја и култура, одбрана на она што единствено остана – македонизмот Македонската држава ги живее можеби најдраматичните моменти во својата понова историја, кога поради некаква неизвесна европска иднина, буквално е исправена пред ризикот целосно да исчезне, а со неа и нејзиниот главен конститутивен народ, македонскиот. Блокадата од страна на Бугарија на македонските евроинтеграции е само последното камче во мозаикот за бришење на Македонија и македонизмот, иницијатива зад која отворено застана бугарскиот претседател Румен Радев, политичар што претставува олицетворение на еден минат систем, чија главна цел беше бугаризација на Македонија и побугарчување на свеста на македонскиот народ. Веќе и на врапчињата на гранка им е повеќе од јасно дека во последно време зад сцената нешто крупно се случува, бидејќи тоа може да се насети во воздухот, едноставно лебди како измаглица во студените зимски утра. Во неубедливите уверувања од страна на домашните политичари дека за идентитетот и јазикот не се преговара веќе никој не верува, бидејќи не постои човек во оваа земја што би поверувал дека е можен компромис со Бугарија без таа да се откаже од рамковна позиција и декларацијата на 44-то Народно собрание од октомври 2019 година, бидејќи во нив јасно е кажано што се мисли за македонскиот народ, неговиот јазик и неговата историја. Јасно и гласно. Да бидеме искрени докрај, погрешно е да се обвинуваат Бугарите дека ни подготвуваат нешто зад грб, бидејќи тие точно и јасно кажуваат што сакаат, и тоа го прават со години, од времето на Живков до денес. Тоа неодамна уште еднаш го повторија во заклучоците од Консултативниот совет за национална безбедност. Ако ова некому не му е доволно да сфати дека Софија влегува во финална битка за обезличување на македонскиот народ, тогаш тој има сериозен проблем или, пак, лично не е засегнат од тоа. А кога очигледно и во македонскиот државен врв нема единство по ова прашање, поточно едни продолжуваат да живеат со илузијата дека е можен договор со Бугарија, а други веќе се свестуваат дека европскиот сон можеби ќе остане неостварена желба, интелектуалната сфера во земјава го крева својот глас и повикува на обединување, обединување за одбрана на македонскиот јазик, идентитет, историја и култура, одбрана на она што единствено остана – македонизмот. Група интелектуалци, академици, режисери, новинари, аналитичари, дипломати напишаа проглас до македонските граѓани, во кој повикаа на сенародно обединување токму во заштита на македонизмот и одбрана на татковината. Прогласот е на истата линија на која „Нова Македонија“ од своето основање опстојува и ќе продолжи да опстојува и во иднина, секогаш во одбрана на македонскиот народ, јазик и држава. Токму тоа го порачува и прогласот на интелектуалците, патриоти соочени и загрижени од апсурдните барања на Бугарија за одблокирање на европскиот пат на земјата. Она што е основно и во прогласот, но и генерално за нас како општество, тоа е обединувањето во насока на заштита на националните интереси. Тоа обединување околу македонизмот во никој случај не претставува закана кон некого, туку барање да се почитуваат правата што секој народ ги ужива во светот, да се самоидентификува како што се чувствува, да има право на сопствен јазик што ќе го именува како што сака, но и на своја историја од која ќе ги влече сопствените корени и ќе гради сопствените митови, исто онака како што секоја земја тоа го правела во процесот на сопственото создавање. Повикот на интелектуалците е силен крик и израз на една длабока загриженост за иднината на Македонија и македонскиот народ, а сплотувањето, без оглед на политичката, етничката, верската или каква било друга определба, е можност да се застане цврсто и единствено во одбрана на националните интереси. Пораката е упатена и до Европа, која наместо да застане во одбрана на европските вредности, застана во одбрана на геноцидни политики на негирање на еден народ, неговиот јазик, историја и култура. Наместо истата таа Европа да се гордее со различностите, да посака да се слушне македонскиот јазик во Европскиот парламент и во Европската комисија, на банкнотата на еврото да се најде илустрација на „Тешкото“, младите Македонци да можат слободно да кажат кои се и од каде се, таа застана зад Бугарија. Токму така, оваа Европа е олицетворение на Бугарија. Никако поинаку не може да се сфати инсистирањето на Брисел за консензус меѓу двете земји за работи за кои ниту една друга држава не би преговарала. Токму на оваа разединета и длабоко поделена и нефункционална Европа ѝ е потребен македонизмот, како еманципаторска и обединувачка идеја, како поле за културен натпревар меѓу народите, но и поле за политичка, економска, образовна, здравствена и секаква друга соработка меѓу европските народи. Македонизмот никого не загрозил, туку тоа е последната надеж на еден мал и скромен народ околу што може да се обедини и да го бара своето место под сонцето, а затоа Бугарија сака да го искорени. Гласот на интелектуалците е упатен посебно до домашните политичари, да не се дрзнуваат да се пазарат со највредното нешто на еден народ, неговиот идентитет и јазик. Ако и тоа исчезне, ќе исчезне и македонскиот народ, но ќе исчезне и Европа како ваква. Ниту функцијата премиер, претседател, министер не е поголема од македонизмот, а уште помалку некој има право да го загрозува и да го распродава највредното нешто за некаква европска несигурна иднина. Истото тоа важи и за македонскиот јазик и историја, столбовите врз кои почива државата, но и со кои се идентификува секој Македонец и без кои не може да биде Македонец. Македонија не може и не смее да прифати договор со кого било, со содржина што ќе предизвика длабока криза, а на идните генерации ќе им остави во наследство идентитетска девастација. Овој повик за обединување е последна можност да се стави прстот на главата и да се постави клучното прашање: Каде одиме? Природно, Македонија е дел од Европа и, несомнено, процесот на евроинтеграција треба да продолжи, но само врз основа на европските критериуми за членство, а не според бугарското толкување на тие критериуми. Ако не се прифати тоа, па може да се продолжи и без ЕУ. Светот ниту почнал ниту ќе заврши со ЕУ, така што и нашата приказна може да си биде само наша, македонска. Македонското општество никогаш не било непријателски настроено кон бугарскиот народ, како ниту кон оние луѓе во Македонија што се чувствуваат како Бугари. Тука сите сме исти и сите можат да кажат кои се и како се чувствуваат. Во Бугарија тоа не може, иако е членка на ЕУ. На крајот, ако ние тука внатре се сплотиме и изградиме подобро место за живеење, никој и нема да ја споменува Европа. Затоа и треба да се поздрават ваквите иницијативи, отворени писма и прогласи на интелектуалците, но и на сите луѓе што си ја сакаат својата земја. Треба да станат почести, можеби и секојдневни. Така и политичарите можеби ќе го слушнат гласот на народот и конечно ќе сфатат дека друга алтернатива, освен Македонија, нема....

Во бугарската отворена експанзија за ново администрирање во (со) Македонија, освен официјалните политичари на Бугарија, разбудени се и внатремакедонските поддржувачи на бугарскиот поход за освојување на македонската територија и присвојување на македонскиот народ во нејзините братски прегратки скратени со Берлинскиот договор од крајот на 19 век. По долга заспаност и историска хибернација, благодарение на македонската политика на мек стомак и анархична демократија, тие сили внесуваат нови небулози со кои ги поматуваат фактите и вистините од подалечното и од блиското минато. Им се погоди анационалната влада на Зоран Заев, со чија помош прашањето за идентитетот на македонскиот народ, неговиот јазик и писмо е вратено еден век назад. Таквата политика придонесе да кренат глава отпадоците од поразените сили на фашизмот и нацизмот во Втората светска војна и нивните наследници, собрани главно околу формациите што се идентификуваат со име македонски Бугари или бугарски Македонци. Веќе подолго време се извртуваат вистини, се шират лаги на социјалните мрежи и во одделни медиуми блиски со актуелната бугарска политика, решена по мирен пат да го оствари сонот за припојување на Македонија, како крајна цел. Настојувајќи да ги заборават, оправдаат или избришат злоделата извршени во неколку историски периоди, во две балкански и во две светски војни, бугароманските елементи безобѕирно ја фалсификуваат историјата, изнесуваат лаги од невидени размери. Од влакното прават ортома, од ортомата влакно. Трн во око им се и првите години од рамноправното здружување на македонскиот народ со другите југословенски народи во Титова Југославија, период во кој Македонија ги доживеа своите златни децении на напредок и развој. Една од таквите големи лаги, за која ќе се покаже дека е со кратки нозе, се разнесува овие денови. Според пишувања на некои од порталите, „за време на југословенските репресии во 1945 година, само во Охридско и во Преспанско биле убиени околу 23.000 Македонци, а дополнително уште околу 130.000 биле иселени, прогонувани и испраќани во концентрационите логори на Титова Југославија. Голем број се убиени крај Охридско и Преспанско Езеро, на планината Галичица, во близината на селото Отешево, а телата на убиените се фрлени во Преспанско Езеро“ (цитирано како што е напишано). Убиените наводно биле бележани како „бугараши“ и „помагачи на бугарскиот фашистички окупатор“ и биле убивани без суд и пресуда. Се употребувал штотуку изгласаниот закон за „заштита на македонската чест“. Зошто овие бројки се лажни, фантастично лажни, измислици на некој нездрав ум? Одговорот лежи не само во логиката туку и во статистката. Имено, ако за година, две или три во Охридско и Преспанско биле убиени 23 илјади Македонци, општина Ресен денес би била само пусто поле без луѓе, а Охрид би бил мало гратче, уште помало од пред војната. А ако за година, две или три околу 130 илјади Македонци биле иселени, прогонувани и испраќани во концентрациони логори, денес Македонија ќе немаше нови синови, ќерки и внуци. Во прилог на побивање на големата лага за наводните убиства на 23 илјади Македонци одат и бројките од пописите на населението во тие години. Имено, во првиот попис по Втората светска војна, направен во 1948 година (тогаш кога сум роден), родниот Ресен има 4.737 жители. При вториот попис во 1953 година е забележан раст на населението од 10 отсто. Доколку од тие 23 илјади убиени, 5 илјади би биле од Ресен, тогаш би се забележал драстичен, незамислив пад на жителите, а не пораст, што е фактичка состојба. И би немало пород, би немало деца, зашто, по правило, сите ликвидирани биле мажи, ретко понекоја жена. Истото тоа може да се каже и за општината Охрид, каде што исто како во Преспа, населението е во постојан пораст. Општината Охрид во 1948 година има 24.028 жители, а во 1953 година 26.518, раст повисок од десет отсто. Е, сега вака: ако од охридската општина, со сите села се разбира, во 1945 – 1946 се убиени, ајде да речеме, 15 илјади, како тогаш по тој масакр, за две-три години населението би се зголемило, а не намалило. Истото тоа важи и за Македонија – во ниеден статистички спис не е регистрирано намаление на населението во тој период. Не барем толку драстично како што се бројките за 130 илјади убиени, ликвидирани, истребени, раселени, закопани во непознат гроб, фрлени во езеро. Ниту еден упатен и здраворазумен човек не би можел да ги негира одделните прогони и репресии во почетните години од комунизмот и жртвите на тогашниот систем на Демократска Федерална Македонија во составот на Југославија. Не се криела и не може да се скрие вистината дека во тој период биле прогонувани и судени лица што биле соработници со фашистичкиот окупатор, било со Германците или со Бугарите. Тие биле на едната страна. За другата страна не било непознато дека многумина биле репресирани, судени и осудувани, лежеле по затвори поради своите идеи за независна и обединета Македонија, лица што се подготвувале да се урне постојното уредување на ФНРЈ, да се отцепи Македонија од Југославија и да се припои со Бугарија. И на врапците им било познато дека стотици Македонци лежеле поради идеите на ВМРО. За македонски автономизам и сепаратизам, како што пишувало во обвиненијата и пресудите во име на народот. Исто така, неспорно е дека се судени и видни граѓани, затворани во познатиот затвор „Идризово“ или по казна праќани во неколкугодишна изолација во познатиот логор во Отешево, на Преспанско Езеро. Во тој период имало судени за вистински направени активности и дела, имало и наместени случаи, како што имало и случаи на невини а осудени, наклеветени од нечија завист, омраза или одмазда. Тоа е и времето на судирот на Тито со Сталин, низ чии мрежи стотина Македонци, главно комунисти по убедување и идеолошка припадност, го одлежаа суровиот Голи Оток. Тие години беа време на судир меѓу два различни концепта. Едни беа за обединета и независна Македонија, блиска до Бугарија, а други беа за онаа Македонија во рамките на федерацијата. Од едната страна беа националистите, а од другата страна пројугословенски настроените, ако може од денешен аспект така да се класифицира. Во рамките на овие збиднувања речиси сѐ е познато. Последните 40-50 години најотворено се разјаснуваат тие темни страни од поновата македонска историја, урнати се сите поранешни политички табуа. Архивите се веќе доволно отворени за историчарите и за секој љубопитен. Досиејата се достапни, прегледани, голем дел од нив јавно објавен во книги и весници. Отворени се и долго време затворените досиеја на ОЗНА и УДБА. Има уште живи од тој период, има нивни потомци и роднини. Никаде и од никого не се наведени големите измислени бројки на убиени, ликвидирани и протерани од земјата. Јас лично, како растен во повоениот период, можам да посведочам за Ресен и неговата општина, територија на која се наоѓаше „цивилниот“ затвор Отешево. Ова место крај Преспанско Езеро, од 1946 до 1952-1953, било логор во кој биле затворени непријатели на новите власти, соработници на бугарскиот окупатор, самопрогласени бугараши, воени богаташи и профитери, разни други непријатели на новото комунистичко општество. Логорашите ги граделе вилите и рестораните, меѓу нив и најпознатиот хотел на западниот дел од езерото – хотелот „Југославија“, објекти првично наменети за високите личности и вработените во ОЗНА и УДБА. Сведочењата говорат дека имало измачувања, имало умирања зашто меѓу логорашите имало и стари луѓе. Некои, по казна, среде зима биле држани во водите на езерото, но убиства или ликвидации од поголем размер не се регистрирани. Ако имаше масовни ликвидации таму или на планината Галичица, тоа ќе се разбереше, ако не, тогаш, во подоцнежните години секако. Многумина од тие затвореници подоцна беа рехабилитирани и беа поставувани и на високи државни служби. Сума сумарум, лагата за бројката од 23 илјади убиени во Преспа и во Охрид може да се види и од Месечината. Ако само во овие две општини биле убиени толку Македонци, се поставува прашањето како било во другите, поголеми општини. Ако овој размер се компарира со Битола, Прилеп, Штип, Куманово или Струмица, ќе излезе дека секој втор Македонец бил убиен во периодот од 1945 до 1950 година. Може ли некој при здрава памет, при добро ментално и физичко здравје, незафатен од каков било вирус, да поверува во такви небулози? [email protected]...

Проф. Звонимир Јанкулоски Ако се суди по почетокот на новата година, светот продолжува да се соочува со застрашувачка низа предизвици: пандемијата на ковид-19, која повторно се разгорува, климатските промени, борбата меѓу демократијата и авторитаризмот, геополитичкиот неред, хуманитарните кризи, масовните миграции и транснационалниот тероризам. Жив е ризикот од нови меѓудржавни конфликти, влошени со рушење на меѓународниот поредок заснован на меѓународни правила и ширење смртоносно автономно оружје. Далеку сме од оптимистичката визија за универзален поредок на либерални, капиталистички, демократски држави што живеат во мир и задоволство. Оваа визија денес е заменета со многу поинаков глобален пејзаж во кој геополитичките ризици се поголеми како никогаш досега. Растечкиот геополитички хаос засилен од пандемијата на ковид-19 ги сруши надежите и очекувањата на светот за подобра и просперитетна 2022 година. Соочени сме со свет во кој авторитарните држави за многумина се чини дека се во надмоќ во услови на широкораспространето демократско назадување. Сè на сè, 2022 година ќе биде една од најкомплексните, најнепредвидливите и потенцијално опасна геополитичка година во последните децении. Ќе биде уште една година на опасно живеење. Заканата од конкуренција на големите сили ќе се спои со влошената климатска криза, за да создаде свет на зголемени национални безбедносни ризици. Како никогаш досега светот е соочен со толку експлозивна геополитичка и домашна политичка несигурност. Во 2022 година светот ќе почне да се врти поинаку. Земјите и компаниите ќе почнат да се менуваат и ќе бидат формирани од новиот глобален геополитички поредок. Оваа транзиција ќе потрае и ќе предизвика значителни нарушувања, бидејќи земјите, блоковите и хемисферите ќе почнат да комуницираат поинаку. Несигурноста на која неволно се приспособивме во последниве години ќе продолжи додека ја напуштаме геополитичката комфорна зона од минатите децении. Хаотичното повлекување на САД од Авганистан го симболизираше нередот во новиот меѓународен поредок, оставајќи го светот, засега, без доминантната глобална сила што во суштина ги постави условите за меѓународната трговија, безбедност и геополитика во последните 70 години. Без американска потпора, слабиот геополитички поредок го зголемува ризикот од пропаднати држави, слабо владеење на меѓународното право и норми и обновени тензии во регионалните центри на нестабилност. Ние сме во раните денови на разбирање како изгледа и како се чувствува свет со намалено глобално присуство на САД. Природата не е научена да функционира во вакуум. Така е и со геополитиката. Сепак, нема да видиме големи и брзи поместувања во 2022 година во просторот што САД го отстапуваат, туку почеток на репозиционирањето. На некој начин овој нов геополитички поредок ќе биде обликуван од вековните прашања поврзани со обезбедување извори на моќ, ресурси и трговски патишта. Конкретно, земјите со ресурси клучни за „зелен економски раст“ ќе бидат во пораст на нивниот статус, додека оние со фосилни горива се соочуваат со понеизвесна иднина. Ова ќе има длабоки импликации за релативниот статус на одредени држави, трговски правци, валути и бизниси. Несреќна да набљудува како геополитичките стрели летаат над главата меѓу Вашингтон и Пекинг, ЕУ ќе продолжи да се стреми да стане уште посилен и поистакнат меѓународен играч додека ја продолжува својата заложба за „стратегиска автономија“. Но, засега, нејзиниот главен извор на глобална моќ ќе остане нејзината огромна регулаторна моќ“. Иако ЕУ има целосен пакет на надворешни, безбедносни и одбранбени политики, нивната ефикасност е отворена за дебата. Развлечена од внатрешните политички пожари (Унгарија, Полска) и транзицијата на лидерството по Меркел, Европа ќе остане нормативната сила каква што е денес. И толку. Новото преуредување на светот ќе треба да се приспособи на земјите што ќе претрпат понатамошни длабоки промени на нивниот глобален статус и, во некои случаи, ранливоста што ги одразува демографските, климатските промени, природните ресурси, стратегиската локација и економскиот раст. Овие држави, меѓу кои Русија или Индија, неволно ќе прифатат светски поредок определен од неколку добро етаблирани глобални титани, било да се тие од Запад или од Исток. Иако можеби нивното севкупно влијание ќе биде ограничено, сепак се способни да извезуваат нестабилност поткопувајќи го потенцијалот за меѓународна соработка за клучните геополитички прашања и опортунистички ќе го попречат пристапот до ресурсите. Во отсуство на глобални гаранти на редот можеме да очекуваме вниманието повторно да се фокусира на некои одамна познати геополитички точки: Иран – САД, Тајван – Кина, Пакистан – Индија, Русија – Украина. Во свет каде што сѐ потешко е да се распореди воената моќ, невоените оружја на геополитиката – санкции, сајбер-напади, регулаторни удари ќе стануваат сѐ поагресивни. Некој можеби ќе праша каде е Македонија во овие процеси. Одговорот е едноставен. Никаде. А ни таму. Можеби за „нобеловците“ од Калиниќ „пијаца“ или харвардовците за по дома светот продолжува да се врти околу Македонија и нејзините проблеми. А ние сме толку безначајни во големата геополитичка шема. Ниту во минатите години, ниту пак во 2022 година, имаме интелектуален и институционален капацитет да го разбереме, управуваме и следиме поактивно геополитичкиот ризик со кој се соочуваме. Ние сме држава вејка на геополитичките ветришта, кои нѐ фрлаат без никаква контрола и без никакво управување. За нас нема место на геополитичката маса, надвор сме од геополитичкото мени. На вечерата на големите ние не сме гости, ние сме храна. Затоа и во 2022-та ќе продолжиме да ја сонуваме „безалтернативната“ Европа, ќе живееме со проблемите со нашите „пријателски“ настроени соседни држави, ќе се занимаваме самите со себе, ќе глумиме политичка и економска независност, додека светот се менува и приспособува на новиот глобален поредок. Ќе продолжиме да живееме со наследството на Заев, не знаејќи кој правец да го фатиме. Прикрпено политичко раководство без легитимитет тешко ќе ги пилотира овие трансформации, а ние ќе продолжиме да одиме наназад во иднината, неспособни навидум да влијаеме на таа иднина, само гледајќи во урнатините од своето минато....

Сакаш да се напиеш нешто? Може? Да? Фино! Е, па, ајде, оди купи си! Шокантно? Колку е ова типично англиски, немате претстава. На роденденот на маж ми, во годините пред ковид времето, сите од Западен Балкан најнормално пиеја (и јадеа) и уживаа. Никому на крај на памет не му паѓаше да праша да плати – па роденден е – освен на Англосаксонците. Тие, прво срамежливо пијуцкаа, па пиеја, откако дознаа дека кај нас на слави, родендени и на разноразни забави со или без повод, кога си поканет, сѐ е на сметка на поканувачот, се развеселија до немајкаде. Така што воопшто не ме изненади забавата организирана од главниот секретар на премиерот Борис Џонсон, кој користејќи го убавото време, некаде во втората половина на мај, им прати имејл на стотина колеги и им рече – ајде после работа на пијачка и грицки во дворот на премиерот, да се релаксираме малку. Секој нека си донесе од дома што ќе пие и ќе грицка, ќе има чипс. Веднаш да кажам дека не ме изненади и што беше винце и чипс (стипси), макар што потоа некој сепак се сетил и донел сиренце, ама ептен сиромашно. Од друга страна, добро што имало некакво мезе, какво такво (кое за западнобалканците, искрено кажано, е навреда – чипс? ), зашто типично од пиење на гладно до опивање има три чаши и сонце кое ја грее главата. Но, она што ме изненади и мене и цела нација е тоа што се случи на 20 мај 2020 година, кога бевме во локдаун и кога два дена претходно владин министер се појави на прес-конференција за да ни каже дека не може да се собираме и да се дружиме и да одиме по дома и по кафани и да јадеме и да пиеме (со или без чипс) и да се групираме. Луѓето во тоа време не можеа да си ги посетат родителите, ниту да ги посетат блиски во болници и домови за стари лица, не можеа да ги закопаат саканите, не можеа да мрднат од дома. Па, не беше лесно да се гледа групировката во дворот на премиерот во Даунинг стрит 10, со расположени триесетина административци како не почитуваат ниту локдаун ниту два метри растојание ниту седи дома ниту бутур. А видовме фотографии, не дека не видовме. Со специјалниот гостин, премиерот и неговата сопруга Кери, која слегла долу да види што ѝ се случува во дворот, па потоа останала неколку часови, чисто онака од пристојност, да не бидат гостите осамени, оти таа е домаќинка. Џонсон за Џонсон Ова деновиве се претвори во голем скандал на британската политичка сцена. Посебно затоа што се појавија и снимки како премиерот Џонсон во месеците пред и потоа вели како не смее да има едни правила за политичарите, а други за обичниот народ и дека секакво прекршување на правилата ќе има последици. И запрашан дали бил на забавата (а го видовме дека бил), тој одговори дека ќе има истрага, па истрагата ќе каже. А кој ја води истрагата? Негов службеник. Под негова контрола. Значи, Борис Џонсон ќе истражува дали Борис Џонсон бил на забава на која Борис Џонсон рекол дека не треба да се оди, зашто тоа е среде пандемија кога треба да се почитуваат правилата кои ги постави – Борис Џонсон. Уф… дилеми, дилеми, бил или не бил, никако да се изјасни човекот. Мислеше човекот ќе подзаборават, ќе се извлече, ама не му било пишано. Сѐ погласни се повиците да си даде оставка. Не е првпат Џонсон да има проблеми со вистината. Има докажана репутација. Така беше и кога беше дописник на „Дејли телеграф“ од Брисел, со полувистини и измислени приказни прикажувајќи ја Европската Унија во негативно светло. Имаше и „бисери“ за време на двата мандати како градоначалник на Лондон. А откако стана премиер, се надмина себе си во поглед на „играњето со вистината и манипулацијата со фактите“, што го видовме најдобро со брегзитот. Однесувањето на премиерот и на оние околу него за време на пандемијата „едно правило за нас, друго за вас, обичните смртници“, заедно со другите скандали во врска со водењето на државата, веќе не е прифатливо. Изгледа животот со ковид стана секојдневие, па нема оправдување, а уште помалку разбирање за грешките и за лагите на оние што требаше да знаат подобро. Тенис во Комонвелтот Веста околу скандалот во Австралија со српскиот тенисер Новак Ѓоковиќ, само за ден-два успеа да го сврти вниманието на јавноста тука од маките на БоЏо. „Не биди Новак, вакцинирај се“, беше насловот на најтиражниот таблоид „Сан“ со кој премиерот влезе во кампања да се довакцинираат невакцинираните во земјата во која речиси сите се со две дози, а бустер имаат над 35 милиони. Социјалните мрежи беа преполни со коментари за, како што го нарекоа, „Новакс“. Тенисерот стана „ѕвезда“ на оние што се противат на задолжителното вакцинирање, посебно за медицинските работници и оние што работат со стари и изнемоштени лица, кои мора да се вакцинирани ако сакаат да останат на работа. Приклучок тргнаа да фаќаат и разни политички аутсајдери – поранешниот лидер на UKIP, Најџел Фараж, кој одеднаш се најде во друштво со родителите на Ѓоковиќ и да дава интервјуа за поддршка. Британскиот тенисер Енди Мари му порача на Фараж да им каже како целата кариера ја изгради со кампања за протерување луѓе што доаѓаат од Источна Европа. Фараж му порача на Мари да игра тенис, да си гледа работа и да се обиде да се насмевнува од време на време. Не кажа дали им кажал за имигрантите, ама па сега не му е тоа темата. Но, тоа не е сѐ. Таткото на „Новакс“ (не знам дали по совет на Фараж), во изјава до медиумите ја повика британската кралица Елизабета Втора, „како лидер на Комонвелтот да интервенира и да ги заштити човековите права на неговиот син Новак Ѓоковиќ и да го запре политичкиот прогон кој се води против него од денот кога тој дојде во Австралија“. Засега нема коментари од Бакингемската палата, па постарите Ѓоковиќи ќе треба заедно со адвокатите да се справуваат со сите коментари што ги дадоа на сметка на австралиската влада, а кои беа сѐ, само не позитивни и мирољубиви. Што се однесува до кралицата наша Елизабета, таа е во добро здравје и одлично изгледа за своите 96 години, плус зафатена е со подготовките за прославата на платинестиот јубилеј – 70 години од доаѓањето на британскиот престол и е најдолговладејачкиот монарх во историјата. Главната прослава ќе се одржи од 12 до 15 мај во Виндзор, а во текот на јуни ќе има четиридневен државен празник за да славиме и ние, граѓаните. Распишан е и конкурс за „платинесто јубилејно слатко“ – десерт кој треба да го овековечи настанот на кој можат да учествуваат сите над осумгодишна возраст. Знам да правам шеќерпаре. Можеби ќе се пријавам....

Александра Честоева Сведоци сме на една економска криза од невидени размери која ја погодија нашата земја. Земајќи го во предвид поскапувањето на основните продукти пред некој месец како и горивото, постепено дојдовме и до енергетската криза која се одрази на секое семејство. Поскапувањето на електричната енергија ја доведе во прашање егзистенцијата на многу семејства, на кои примањата им се сведувааат на минималец, а преживувањето стана фактор еден за борба. Исто така се почесто се соочуваме и со приказни каде семејства молат за парче леб, за облека на нивните деца и основни продукти за преживување во овие ладни денови. Неизбежно е а да не сме сведоци барем на една ваква приказна во која ни еден човек неможе да остане имун. За иронијата да биде поголема, токму и празничните денови голем број на скопски жители ги поминаа без парно греење. Одговорните по овие случувања се изјаснија дека немаат доволно количина на гас и бараат помош од државата за домовите да не останат со ладни радијатори на минусните температури кои ни следуваат. Зошто покрај сите информации одбивавме да се соочиме со кризата која ни се закануваше? Зошто граѓаните секогаш ќе ги плаќаат сметките за лошите политики на властите? Иако сме свесни дека со покачувањето на електричната и топлинската енергија, веќе имаме покачување и на голем дел продукти и намирници кои се основни за сите нас, зошто не се превзема ништо во делот на примањата како би можело секое просечно семејство да има основни ресурси за живот. Со префрлувањето на одговорноста од една институција на друга, освен што изгубивме време кое можеше да биде посветено во ублажување на кризата, денес се соочуваме со зголемени проблеми кои можеа да не не пресретнат доколку се реагираше на време со мерки како што направија и голем број на власти во многу држави. Вистината е дека се почесто и ќе се соочуваме со криза и во другите делови од економските сегменти, но потребно е да се најде решение од претпоставените власти како би се спречила голготата во која живее денешниот народ. И по објавениот јавен повик во кој над 7 500 домаќинства кои имаат ниски приходи ќе добијат намалување на сметките за струја во вредност од 600-800 денари, каде по пат на прв дојден-прв услужен како ограничена субвенција во вкупна вредност од 60 милиони денари ќе се прави избор за тоа кој ќе има право на овој надомест. Ако земеме во предвид покрај првичното покачување од 9.48 %, и укинувањето на дневната ефтина тарифа која беше навистина од огромно значење за сите семејства, ограничените субвенции нема да ја променат генералната тешка слика со која се соочуваат сите пред се ранливите категории. Исто така свесни сме и за престојниот период во кој данокот на додадена вредност за потрошената електрична енергија ќе се врати повторно од 5% на 18% и треба да бидеме подготвени за навистина скап живот кога ќе ги ставиме на вага приходите на поголемиот број граѓани. И голем број на приватни компании го изразија својот револт каде посочија дека неизбежно е покачување на продуктите кои тие ги продаваат поради зголемувањето на цените, и понуден е предлог за субвенционирање и на нивна страна како би можело да се одржи некоја линија на прифатливи цени со која граѓаните ќе ги задоволат своите основни потреби. Покрај нив, исто така и општините се погодени во овој дел каде плаќаат пет пати поголеми сметки за електрична енергија и се поголем е повикот и од нивна страна за помош како не би останале празни и нивнте каси. Меѓутоа и јавните претпријатија како едни од најпогодените во овој сегмент непрекинато бараат помош од надлежните како не би се соочиле со момент за раскинување на договор за снабдување со електрична енергија што би значело отежнато работење на истото. Но, за апсурдот да биде по голем во оваа тешка економска, електрична криза како и целокупната слика со пандемијата од Ковид-19 во која се соочуваме со огромен пораст во број на заболени, властите сепак сметаат дека може да се потрошат 37 илјади евра пари на нашите граѓани за луксузен прибор. Зарем навистина моралот повеќе и да не постои? Дали за време на оваа криза со која се соочуваме години, сега е време парите на граѓаните да се трошат во луксузирање додека навистина имаме потреба од насочување на истите во категориите кои се под знак прашање при нивната егзистенција. Не треба да се игнорира гласот на народот, и потребно е разумно да се направи економска стратегија во која средствата на граѓаните ќе служат пред се да им се помогне на нив а потоа и за се останато кое што би било потребно. Исто така, потребно е да се упати апел и до надлежните за зголемување на примањата на сите семејства како би можело да се направи урамнотежување на ценовниот шок, а со самото тоа да се намали сиромаштијата за која сме свесни дека е се почесто присутна околу нас. Доколку на време ја прифатевме ситуацијата која во тој момент ни престојуваше и превентивно се најдеше начин за нејзино ублажување, сега не би се соочувале со криза за која сме свесни дека ќе расте во наредниот период, а со самото тоа и прашањето за езгистенција на нашите граѓани. Закаснетите одлуки носат свои последици, но постојат низа економски решенија кои можат да се спроведат во едно вакво време-невреме. Нека оваа година биде поттик за сите нас во изнаоѓање на нови начини за подобро утро како би можеле да ставиме крај на една епидемиолошка криза, а воедно со тоа и економска за секој граѓанин да има доволно за просечен живот како за него така и за неговото семејство. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Среќна, бериќетна и полна здравје и мудрост оваа Нова 2022 година, ви посакувам мои пријатели и читатели пред се’, а богами и ќе ни треба како тргнавме уште на самиот старт од оваа година. Измина уште една календарска година, ние сме постари за уште една година, нормално позрели и побогати со нови искуства и знаења (кој како додуша ова), а сега ќе ја газиме и оваа 2022 година, сатирично и мудро, па затоа и со таков наслов. Постарата генерација сигурно се сеќава на овој култен македонски филм од 1986 година, од нашиот голем режисер Столе Попов, напишан од врвниот сценарист Гордан Михиќ и плеада на наши и српски глумци, предводени од најголемиот Македонец, одамна покојниот Ацо Ѓорчев (истиот оној од култната сцена на драмата на исто така големиот покоен Горан Стефановски во Диво месо, „Европа ве бара! Ѝ се прди на Европа за вас!“) е тој филм ме потсеќа на денешнава наша ситуација во два случаи како да сме застанати уште во таа далечна ’49-та година (некои велат и бетер сме подалеку), како и во начинот на вербата на големиот патриот (постариот брат во филмот легендата Мето Јовановски) и вербата во држвата па затоа завршува во затвор и другиот неморалниот (помалиот брат, шверцерот на пеницил, српскиот глумец Светозар Цветковиќ) кој сака да живее свој живот, неазависен од сите други околу него. *Секоја сличност во односот со нашите соседи е измислен во текстот, цитат на авторот. Буквално и во туризмот (кој патем како да е мртов) е делбата на локал патриоти кој веруваат во самиот негов развој и успех и оние немирни бунтовници, по примерот на мене, кој се уште веруваат дека треба да се засукаат ракавите и со разни начини и алатки да се постигне повторно успехот од минатите години. Важно е да сме сонувачи или борци. А, пошто сме на почетокот на годината сеуште е рано да се направи збирен успех на туризмот во нашата држава (и онака секогаш доцниме со статистиката), така да за тоа ќе збориме некаде во текот на наредните месеци, поточно во март кога ќе почекаме можда да биде готов и пописот кој беше направен минатата година (каква коинциденција нели, март месец на подвизи). Она што е најважно е дека конечноооооо, по долги три месеци ќе имаме нова влада, па затоа со „нови сили во нови победи“ ќе гледаме, ќе чекаме, а богами и ќе ги фалиме или ќе ги критикуваме нивните успеси и предизвици (овој збор баш го милувам како се користи во последно време). Инаку патем ама ни „Т“ од туризам од новите владини кандидати нема во нивната програма (зарем имаат Програма!!!), а ги очекуваме и нивните нови најавени кадровски решенија. И за тоа, отом-потом во наредниот период. Веќе две години туризмот на светско ниво со појавата на пандемијата е полумртов, јас би кажал во кома, каде владите следејќи ги прокламациите на СЗО, го одржуваат во коматична ситуација, повремено ампутирајќи по некоја инекција за спас на пациентот и велат има надеж ќе биде се во ред, за да по некое време го прогласуваат за мртов, воведувајќи нова забрана за движења на работна сила и слободните патници. И така во недоглед веќе две години и ние овде дома, очекуваме спас за туризмот од страна од светот да дојде и да ни го спаси некој со повремен чартер лет или да ни укаже на некоја нова мерка. Важно се израдувавме дека повторно се отворија некои саемски настани и берзи (јас велам нема шанси и потврда за тоа е веќе откажувањата на повеќе вакви светски настани), па ќе можеме конечно да прошетама некаде и да дадеме некоја понуда на нашите странски партнери. За нас фактор на успех во текот на овие 20 и повеќе години од секогаш беа само саемските настапи и по некоја фам тура. Чудно, но вистинито. Насекаде во светот народите се дигнаа во борба против затварањата на државите и слободата на движењето, најголемото загарантирано право според Обединетите нации. Примери се Холандија, Франција, борбата на Новак Ѓоковиќ со австралиските влади (колку ли ги има само во оваа држава нив), соседна Бугарија, додека го пишувам текстов не знам дали народот влезе во седиштета на и таму новата за нас „надежна влада“. Само кај нас и во услови на економска, енергетска, здравствена криза супер ни е, ние и така немама ни влада ниту здравствена комисија (патем живи ли се господава). Затоа туризмот и ќе трпи уште многу време затворен и заќмаен како колатерална штета наспроти успехот на здравствените и фармацевтските компании, (примерот и кај нас во моментов најбогати компании се они кои работат во овие два сектори и нормално маркетите со зголемени цени на храната и државата со огромните акцизи на горивата, па сега она ќе се спасува од студот со дополнителен финансиски импулс во енергетиката и топлификацијата, а до вчера не убедуваа дека нема да има енергетски криза!!!). И на крај неизбежната вакцијанција, ах таа пуста вакцинација што ли ни направи само, не’ подели на ваксери и антиваксери, на оние кои веруваат во две дози и на оние кои верувата во три дози (во најава е веќе и четвртата доза, аман), ги подели докторите (а, мислам дека и ги збуни барем овие нашиве) на оние кои заговараат укинување на сертификати и носења на маски и на оние кои велат ставете и втора маска зашто едната не држи воопшто заштита и затварање на границите за посетителите. За успех во туризмот кај нас, јас би ги затворил нашиве граници да не мрднат нашиве туристи никаде одовдека, тука да останат, тука да ги трошат парите на онака „ефтините“ цени на облека, храна, горива итн како што беше во поранешните социјалистички партнери бре, се шалам аман не ме земајте за сериозно. Затоа почитивани мои Среќна нова ’49-та, пардон 2022 година, мир, љубов, рокенрол, пардон туризам, во новава година и смејте се ќе бидете повеќе здрави и живи. Автор: Зоран Николовски, туризмолог, специјалист во туристички развој, и магистер по маркетинг и брендирање, за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Една стара советска дисидентска шега гласи: „иднината е позната и сигурна; минатото е тоа што е непредвидливо и променливо“. Шегата виспрено и со малку зборови ја опишува суштината на револуционерните режими, односно на нивната темелна амбиција да го сменат целиот светоглед на луѓето под нивна власт. Оваа шега е безброј пати злоупотребена за отсликување на советскиот комунизам и до денес се користи за неселективно озлогласување на природата на сите комунистички режими. Таа, меѓутоа, има универзална и севременска примена, зашто прекројувањето на историјата е една од најприменуваните методи за обезбедувањето на колективниот идентитет на луѓето, како и за оправдување на власта и на државата со нивното вкоренување во минатото. Ревизија на историјата здушно правеа и египетските фараони и римските цезари, кралевите и царевите во сите времиња, автократските но и демократските власти во 20 век, а гледаме дека последниве децении реинтерпретацијата на историјата е една од најважните активности и на целата планета. Целта на новата историја е иднината Но, повторното пишување на историјата е секогаш темен облак на небото, зашто навестува дека силите што стојат зад овие промени всушност сакаат да ја преобликуваат иднината и да ги сменат сите материјални аспекти на животот. Историчарот Макферсон со јасен научен и професионален увид во овие зловести знаци укажува дека „искривоколчените интерпретации на минатото секогаш им служат на партиските или на идеолошките цели во сегашноста“, коишто, се разбира, целат да ја сменат и иднината. Џорџ Орвел оваа темелна агресија врз човечките умови и судбини ја довел до пароксизам во својата дистопија „1984“, каде ја опишува основната дејност на Министерството на вистината во замисленото тоталитарно општество – да ја пишува историјата одново и одново, секој божји ден. Посегањето по минатото и ревизија на историјата е всушност нешто што се случува цело време, само што интензитетот, обемот и длабочината на овие аспирации и зафати зависи од темпото и тектонската енергија на геополитичките промени што се случуваат „на теренот“. Така, времињата кога луѓето живеат во мир и хармонија секогаш се времиња на стабилна и навидум непроменлива историја, времиња кога повеќе генерации можат да имаат безмалку исти колективни сеќавања и да одгледуваат ист историски наратив. Од друга страна, пак, непогрешен знак дека се случуваат длабоки геополитички промени, дури и кога тие не се проследени со револуции или војни од висок интензитет, е кога ќе забележите дека историјата станува актуелна тема, а нејзиното менување почнува да ги полни и дневните вести. Вмровската контрареволуција што почна пред три децении и го досегна својот најсилен интензитет во мрачната деценија од власта на ВМРО-ДПМНЕ од 2006 до 2017 година, од корен го смени функционирањето на македонското општество токму со нивното легитимирање во потполно нова, перверзна и зла, профашистичка и ретроградна историја. Со новата зловеста историја автоматски ни беше наметнат и новоизмислен и малоумен национален идентитет, чиишто идоли во форма на кичерски ретро-згради и чудовишни споменици го узурпираа целиот јавен простор во центарот на Скопје. Но, иако на своја кожа осетивме како менувањето на историскиот наратив задолжително оди и со заземање на татковината, и со заробување на институциите на државата, како и со ограбување на општите добра и вистински културоцид, македонската јавност – колективната свест и совест, ако така можеме да ја наречеме – практично не ја разбра длабочинската врска помеѓу менувањето на историскиот наратив и завладејувањето и поробувањето. Колку и да ни е очигледно – зашто нам лично ни се тресна в лице, а симболите на фашизмот уште ни зрачат од центарот на престолнината – не успеавме да сфатиме дека насилството на фашизмот е симболично, врската помеѓу крвта и земјата е митолошка, но неизбежните последични освојувања, поробувања и грабежи се материјални и стварни. Бугарските барања како нацистичките бладања И, бидејќи најочебијните вистини се најчесто и најтешко согледливи – веројатно поради нивната баналност и сеприсутност – ќе укажам на највулгарниот и најчесто спомнуваниот пример за нуклеарната врска помеѓу митот, симболиката на минатото, историското простирање на крвта и територијалните освојувања. Тоа се, вие веќе погодивте, нацистичките соништа за североисточната германска генеза и простирање на тевтонскиот дух, за животниот простор на ариевската раса излезена од длабочините на измислената историја – или, поточно, од бездните на нарушениот ум – што беа операционализирани во тезата за крвта и земјата (blut und bodden) и за источноевропските територии на идниот германски животен простор (lebensraum) и потем претворени во најголемиот злостор и гибел во човечката историја. Она што им е на сите познато од средношколски клупи – и воедно заборавено – е дека нацистичките освојувања почнаа 1938 и продолжија до есента 1939, до почетокот на Втората светска војна, со Хитлеровото повикување дека се кршат човечките права на германските малцинства во соседните земји, како и на историското право на германскиот народ на сите земји во коишто живее. Анексијата на Австрија, потоа освојувањето и присоединувањето на териториите на Чехословачка каде што живееја судетските Германци, и на крајот освојувањето на териториите на историска Прусија, што останаа во Полска, несопирливо следеа по историските побарувања. Од овој учебнички пример – и од многу други, се разбира – секому би требало да му е јасно дека кога една земја ја користи својата политичка или воена или економска предност на посилен, за да и замерува на послабата соседна земја за положбата на нејзиното малцинство, а особено доколку има замерки на соседовиот историски наратив, тоа е секогаш, без ниту еден исклучок, задолжително територијална и освојувачка аспирација и закана. Променливата историја така неизбежно води кон промена или на режимот или на територијата или на статусот и егзистенцијата на земјата врз којашто историскиот инженеринг се изведува. Тоа е невидливиот „слон во собата“ на бугарското вето и на нивните злонамерни барања во форма на државно уценување со европски мур. Се разбира дека на Македонија не ѝ се заканува анексија од хитлеровски тип, но не смееме да заборавиме дека природата на бугарските барања е суштински идентична со нацистичките историски бладања за германската етногенеза, за историските права на митските територии на ариевската раса и човечките права на нивните малцинства. Оваа зловеста природа на бугарските барања е документирана во нивниот малоумен Објаснувачки меморандум, кој пак хитлеровски искрено ги објаснува содржините на резолуцијата зад којашто застана целото бугарско собрание. Иако се ова акти на бившата влада и собраниски состав, од новата благонадежна бугарска влада и од собранието не слушнавме ниту глас оградување од тие резолутни и дополнително „објаснети“ закани. И така, во очи на историската посета на бугарскиот премиер на нашата земја им посакувам на нашиот нов премиер и на неговиот бугарски колега, пријателски, конструктивни и плодни, разрешувачки разговори, што ќе го отстранат бугарското вето и ќе ги зближат двете земји и двата народа. Но, од особена важност за нашата страна е во тие пријателски разговори никогаш да не ја заборави непријателската природа, мотивите и аспирациите зад бугарското вето....

„Народот на Северна Македонија“ или „Северномакедонци“? Постои ли таква дилема? Три и пол години по потпишувањето од Преспанскиот договор (имајќи ги предвид тогаш изнесените тврдења дека Договорот не задира во прашањата на националниот идентитет), станува јасно дека веќе не е реткост одредницата за националност во меѓународни рамки да се поистоветува со формата „Северномакедонци“. Една од своите први европски репортажи на почетокот на новата година, шведската телевизија ја посвети на актуелните состојби во Северна Македонија. Во прилогот на централниот дневник „Актуелт“ стана збор за блокираните претпристапни преговори на Македонија за членство во ЕУ, кои, по изнаоѓањето решение за долготрајниот грчко-македонски јазол околу името, сега се заглавија во лавиринтот на неразумните бугарски барања Скопје да престане со крадење и со фалсификување на историјата како основа за градење на сопствен национален идентитет. Темата е, се разбира, актуелна и добредојдена, поаѓајќи од фактот дека Шведска и понатаму важи за една од најзначајните членки на ЕУ што го поддржуваат процесот на проширување на Унијата. Во еден дел од споменатиот прилог, новинарката на шведската телевизија (во интервју со македонскиот министер Бојан Маричиќ, водено на англиски јазик) споменува „people of North Macedonia“, но тоа во титлуваниот шведски превод на екранот беше преведено со синтагмата „Северномакедонци“ (nordmakedonier). Тоа беше повод Македонскиот сојуз во Шведска да реагира до редакцијата на „Актуелт“, а за што ја извести и македонската амбасада во Стокхолм, со забелешка дека во емитуваниот прилог е направена груба грешка во преводот, односно дека е прибегнато кон сосема несоодветен превод што наведува на погрешно поимање на името на националноста на мнозинството граѓани на Северна Македонија. „Не постои народ што се вика Северномакедонци, туку мнозинството од граѓаните што живеат во Северна Македонија и понатаму се Македонци и ништо друго“, беше нагласено во реакцијата на Македонскиот сојуз во Шведска, со укажување дека така е прецизирано со Преспанскиот договор. Нема никаква причина, се вели натаму, шведската телевизија да наоѓа свое толкување и да користи име „Северномакедонци“, кое всушност е навредливо и омаловажувачко за граѓаните на Северна Македонија. Како добар извор за разјаснување на фактите, на редакцијата на „Актуелт“ ѝ е предложено да го консултира шведскиот Институт за јазик и народна меморија, на чија веб-страница стои: „Според компромисот во Преспанскиот договор, граѓаните можат и понатаму да се викаат само Македонци во формален контекст (Macedonian/from North Macedonia, како што, впрочем, стои во нивните пасоши).“ Но, потребата да се реагира на ваквите „несоодветни“ преводи, или пак нормативи во именувањето на националноста (Северно)Македонец, произлегува од сè поприсутното сознание дека воопшто не станува збор за некакви изолирани случаи. Во Норвешка, со пребарување на Македонци (на норвешки Makedoner), норвешкиот академски речник дава објаснување дека супстантивот се употребува (застарено) за лице, жител на Република Македонија, која од 2019 е Северна Македонија (Nord-Makedonia). Веднаш следува супстантивот Северномакедонци (nordmakedoner, слеано), со етимолошко објаснување дека станува збор за актуелна употреба на изведенка од името Северна Македонија. И во норвешкиот толковен речник, со пребарување на зборот Makedonia еден од резултатите што се добиваат е дека станува збор за лице од поранешната југословенска Република Македонија, со тоа што од 2019 година се во употреба Северна Македонија и Северномакедонци. Во Данска, со пребарување на именката Македонци (на дански Makedonier) во Речникот на модерниот дански јазик се добива објаснување дека тоа е „лице од Македонија (од републиката што го смени името во Северна Македонија во 2019 година, или од истоимениот регион на северна Грција). Во продолжение се посочени зборови со блиско значење и сегашната употреба на зборот Северномакедонци. Во Шведска со пребарување на супстантивот Makedonier (Македонци) во Речникот на Шведската академија се добива кратко неутрално објаснување, односно дека станува збор за жители од Македонија. Но, од страна на споменатиот шведскиот Институт за јазик и народна меморија, по потпишувањето на Преспанскиот договор беше укажано дека со употребата на новото (слеано) име на државата, Nordmakedonien, ќе се јавуваат нејаснотии во однос на придавката и ознаката за националност. Како што беше забележано од овој институт, можеше да се очекува скандинавските медиуми, без посуштинско и попрецизно познавање на одредбите во Договорот за името, да ги употребуваат слеаните ознаки – nordmakedonsk (северномакедонски/ска) и nordmakedonier (Северномакедонци). Од неодамна овој шведски институт оди и чекор понатаму, тврдејќи дека во јавната комуникација во Шведска може да се користи Македонци (makedonier) како припадност на народ или, на пример, кога е во прашање македонска храна или култура, но повеќе кога станува збор за историскиот регион отколку за границите на земјата. Но, како што Институтот констатира сега, како ознака на националноста најразумно е сепак да се користи Северномакедонци, со придавката северномакедонски. Пред сè, затоа што тоа на „појасен начин го вклучува и го опфаќа целото население, кое освен од Македонци се состои од околу една четвртина Албанци“! Одредбите од Преспанскиот договор очигледно добиваат „нов“ живот и пливаат низ разни струи во меѓународните води. Секако дека овде има многу работа, ако тоа воопшто може да води кон задоволителен резултат, најмногу за македонското МНР, но и за низа други актери. Многу е понеизвесно, кога подобро ќе се размисли, што се случува, и што ќе се случува со подготвеноста и со волјата на обичните граѓани Македонци, кои, како што е познато, се расеани на сите светски меридијани. Колку се тие подготвени да дадат сопствен пример, да реагираат и да се заложат да ја заштитат сопствената гордост во која се колнат – именувањето на сопствената национална припадност како Македонци, а не Северномакедонци? Да не испадне дека одговорот на ова прашање е крајно несигурен, можеби најблиску до онаа познатото злокобно поетско расположение и чувство на Гане Тодоровски: „…некоја јанѕа ме јаде.“ Или можеби, како и обично, се избира она најлесното – гледај лево, сврти десно. Се сеќавате, нели, како во познатиот виц се избира насоката пред крстопатот: „Дај лев трепкач, врти десно!“...

Ричард Хас Генерално гледано, човештвото денес е побогато од кога било во својата историја. А сепак, од краткотрајниот пандемиски предизвик, па до егзистенцијалната закана од глобално затоплување, постои едно широкораспространето чувство дека работите се движат во многу лош правец. Почетокот на новата година е нова можност за надеж, но дали песимизмот е пореална предодреденост? За да дадеме одговор на ова прашање, би требало да ја разгледаме нашата тековна ситуација во еден поширок контекст. Во текот на првите 10.000 години од пронаоѓањето на земјоделството, човештвото немаше никаква шанса да постигне приближување до „утопија“, без оглед на тоа како беше дефиниран овој термин. Потоа, во текот на животот на нашите родители, баби и дедовци, на видикот се појави нешто што се приближуваше кон тој идеал. Па, сепак, ние одново и одново не успевавме да го разбереме. Како што имаше обичај да каже мојот покоен пријател Макс Сингер, вистинскиот „човечки свет“ ќе ни остане недостапен, сè додека на ја разбереме политиката на распределба на богатството. Само до пред неколку генерации, човештвото маршираше во ритамот на малтузискиот тапан. Со технолошки напредок што беше многу бавен и постоењето на екстремно висока смртност, зголемувањето на населението значеше сè. Во свет во кој речиси една третина од постарите жени немаа живи синови или внуци, а со тоа немаа никаква социјална моќ, постоеше огромен притисок за раѓање што повеќе деца во текот на плодниот период од животот. Растот на населението што дојде како резултат на оваа политика (притоа, без сразмерен раст во големината на домаќинствата) надомести со производствени добивки и приходи од подобрената технологија, одржувајќи го во стагнација типичниот низок животен стандард. Најдобар обид на малтузиското општество за достигнување релативна среќа беше негувањето на обичајот за одложување на бракот, со што се намалуваше стапката на наталитет. Соочени со проблемот на неодржлив раст на населението, оваа практика претставуваше повеќе социјално, одошто биолошко решение. Истовремено, најдобар обид за среќа на елитата беше воведувањето непречен процес на извлекување на богатството од земјоделците и занаетчиите. Се наоѓаме во третата деценија од 21 век, а човештвото речиси помина низ она што социјалните научници го нарекуваат демографска транзиција: премин од висока кон ниска стапка на наталитет и морталитет, благодарение најмногу на економскиот развој и технолошкиот напредок. Малтузискиот притисок за население повеќе не нè држи во сиромаштија. Нашата продуктивност значително ја надминува онаа на сите поранешни генерации, а притоа продолжува и да расте. Во следните две генерации ќе постигнеме пропорционален раст на нашите технолошки моќи, голем колку оној што го постигнаа нашите предци во 1870 година, уште од големата миграција надвор од Африка 50.000 години порано. Во голем дел од светот веќе постои доволно големо богатство, кое обезбедува никој да не е гладен, незаштитен или ранлив на многубројните здравствени закани што порано скратуваа многу животи. Никому не мора да му е здодевно, затоа што има доволно информации и забава. На располагање се доволно ресурси, за секому да може да му се дозволи да креира или следи што и да замисли или посака. Точно е, никогаш нема да има доволно од сè за да се задоволат сите; меѓутоа, ако сме подготвени да се задоволиме со едно универзално основно достоинство, повеќе нема да постои никаква материјална причина за општество во кое луѓето се третираат со непочитување. Тогаш, зошто изгледа дека работите се движат во многу погрешен правец? Прво, светот не успеа да изгради институции што може да излезат накрај со глобални проблеми какви што се климатските промени. Овој предизвик можеше да биде евтино решен од страна на претходната генерација. А сега, избегнувањето на катастрофата и приспособувањето на веќе пристигнатата промена, дефинитивно ќе повлечат многу повисоки трошоци. И која би била целта? Само уште неколку години да се зачува богатството на грабливите индустриски магнати, создадено од фосилни горива? Второ, неброеното светско богатство е апсурдно, ужасно и криминално лошо распределено. Во основа, милијарда луѓе можеби имаат паметни телефони и извесен пристап до здравствена заштита, но по многу нешта тие не се многу побогати од нашите прединдустриски малтузиски предци. Поминаа 75 години откако американскиот претседател Хари Труман донесе мудра одлука да го додаде глобалниот економски развој во агендата на глобалниот север (земјите со високоразвиена економија). Да беше жив, иако би бил среќен да види дека глобалниот југ сега е многу, многу побогат одошто беше во 1945 година, сепак би бил и многу разочаран од фактот што пропорционалниот јаз меѓу богатите и земјите во развој и понатаму останува огромен. Очигледно е дека дури ни развиените земји, како САД, не се способни за правилна распределба на огромното богатство, создадено од современите постиндустриски економии. Изминативе четири децении докажаа дека не е точно неолибералното тврдење, во кое се истакнува дека општествата што се понерамноправни би ослободиле огромни претприемачки енергии, а подобрената економија би донела корист за сите учесници во неа. Покрај сето ова, политиките на благосостојба, полза и достоинство за сите луѓе постојано се блокираат. Една од поголемите пречки е идејата дека сиромашните луѓе во општеството не само што не заслужуваат повеќе туку заслужуваат дури и помалку. Ваквиот став долго време се применува врз Латиноамериканците и Афроамериканците во САД, муслиманите во Индија, Турците во Британија и врз сите оние што некогаш се соочиле со радикален национализам. Се чини дека во денешно време многумина веруваат дека просветителската визија за човечката еднаквост била погрешна и треба да биде заменета со принципот на Аристотел, според кој еднаквиот третман на нееднаквите не е праведен. Следната пречка е од економски карактер. Долго време се претпоставуваше дека технологијата, капиталот и трудот на крајот секогаш ќе функционираат дополнувајќи се едни со други, затоа што секоја машинска и информатичка задача сè уште треба да биде раководена од човек. Меѓутоа, нашите технологии за обработка на информации го „наттрчаа“ нашиот образовен систем, а надежта за хармонична комплементарност остана само пуста желба. Климатските промени, национализмот и предизвиците поврзани со нови технологии се само некои од големите проблеми со кои ќе се соочи човештвото во децениите што доаѓаат по пандемијата. Во својот прв говор за време на инаугурацијата, Френклин Д. Рузвелт се повика на стихот 29:18 од Библијата, каде што се вели: „Онаму каде што нема визија, луѓето изумираат…“ Сè додека во нашево време не се појави таква визија (ако воопшто се појави), луѓето пред себе ќе гледаат само темнина. Авторот е професор по економија на Калифорнискиот универзитет во Беркли. Работел во секретаријатот на Министерството за финансии за време на претседателствувањето на Бил Клинтон...

Ричард Хас Мојата книга „Свет во хаос“ беше објавена точно пред пет години. Тезата на оваа книга беше дека крајот на Студената војна нѐ доведе до ера на поголема стабилност, безбедност и мир, како што многумина очекуваа. Наместо тоа, се појави свет во кој конфликтот беше многу позастапен од соработката. Во тоа време, некои ја критикуваа книгата како неоправдано негативна и песимистичка. Гледано од оваа перспектива, книгата можело да биде критикувана поради својот релативен оптимизам. Денес светот е позамрсен одошто беше пред пет години, а повеќето трендови се движат во погрешна насока. На глобално ниво, јазот помеѓу предизвиците и одгласите е голем и постојано расте. Пандемијата на ковид-19 ја разоткри недораснатоста на меѓународната здравствена машинерија. Влегуваме во третата година од пандемијата, но сè уште не знаеме од каде потекнува таа, благодарение на кинеското попречување. Она што го знаеме е дека починаа повеќе од пет, а потенцијално дури 15 милиони луѓе. Исто така знаеме дека околу три милијарди луѓе (голем дел од нив во Африка) допрва треба да ја примат првата доза од вакцината против ковид-19. А знаеме и дека актуелната пандемија за трилиони долари го намали светското економско производство. Климатските промени напреднаа. Светот е веќе за повеќе од 1 Целзиусов степен потопол одошто беше на почетокот на индустриската револуција и е на пат да стане уште потопол. Екстремните временски инциденти стануваат сè позачестени. Зголемена е и употребата на фосилни горива. Светските влади се обврзаа дека ќе работат подобро. Нивните резултати останува да се видат; во некои случаи, вклучувајќи во Кина и во Индија, двете најнаселени држави во светот, ваквите ветувања се значајни, поради недостигот од амбиција и ургентност. Сајбер-просторот и понатаму личи на Дивиот Запад, без присуство на шериф, кој има волја или способност да постави граници во однос на прифатливото однесување. Не постои дури ни преправање за некаква глобална соработка. Наместо тоа, гледаме дека технологијата ја надминува дипломатијата, при што авторитарните влади вложуваат огромни напори да ги изолираат своите општества додека го нарушуваат туѓиот сајбер-простор, со цел сеење политички раздори или крадење технологија. Продолжува нуклеарното ширење. Северна Кореја ги зголеми количеството и квалитетот на сопствениот нуклеарен потенцијал, како и дострелот и прецизноста на своите ракети. А како последица од едностраната американска одлука (2018) за излез од договорот со кој беа поставени привремени граници за иранските нуклеарни капацитети, Исламската република, наместо една година оддалеченост од поседување нуклеарно оружје, сега е на само неколку месеци или дури недели далеку од ваквата реалност. Ривалството меѓу големите сили сега е поизразено од кој било период по завршувањето на Студената војна. Односите Кина – САД рапидно се влошија, најмногу поради засилената кинеска репресија на домашен терен, трговските и економските судири, зголемената воена сила на Кина и нејзината сè понаметлива надворешна политика. Во заднината на растечката економска конкуренција и потенцијалниот конфликт околу Тајван, нејасно е дали двете земји ќе можат да соработуваат во однос на глобалните предизвици, како што се јавното здравје и климатските промени. Русија е веројатно дури и уште понезадоволна од актуелниот светски поредок. Три декади по крајот на Студената војна, претседателот Владимир Путин, кој изгледа ќе остане на власт уште неопределено време, цврсто е подготвен да го запре или, ако е можно, да го „стави во рикверц“ дострелот на НАТО. Путин докажа дека нема проблем со користење воена сила, енергетски резерви и сајбер-напади тогаш кога сака да дестабилизира држави и влади што ги смета за непријателски. Моментално стратегискиот предизвик што го поставува неговата Русија е многу поголем. Некои други развои на случувања исто така нудат причина за загриженост. Повеќе од 80 милиони лица, едно на секои сто се раселени. Многу поголем број луѓе претрпуваат нешто што може да се опише само како хуманитарна криза. Блискиот Исток е дом на неколку актуелни војни, кои се истовремено граѓански и регионални. Демократијата е во пад во голем дел од светот, не само во драматичните случаи како Мјанмар и Судан туку и во делови на Латинска Америка, па дури и Европа. Хаити и Венецуела во суштина се пропаднати држави, како и Либија, Сирија и Јемен. Се чини дека Авганистан е на добар пат повторно да стане светски лидер во тероризам, производство на опиум и немаштија. Има уште еден критичен фактор: САД се соочуваат со внатрешен хаос, кој е поголем од оној пред пет години. Политичката поларизација е на највисокото ниво досега, а политичкото насилство исплива на површината како сериозна закана. Мирниот трансфер на власта по избори веќе не може да се зема здраво за готово. Ваквата внатрешна реалност го забрза повлекувањето на Америка од позицијата на глобален лидер, по 75-годишно опстојување на светскиот врв. Ниту една друга држава не е способна ниту, пак, сака да ја преземе оваа улога. Сепак, мора да се признае дека некои позитивни развои заслужуваат да бидат спомнати: брзото пронаоѓање вакцини драматично ја намали ранливоста на ковид-19, новите зелени технологии ја намалија зависноста од фосилни горива во спротивставувањето на жестокиот подем на Кина, порасна соработката меѓу САД и неколку нивни партнери, секако, тука е едноставно и фактот што ривалството помеѓу големите сили досега нема прераснато во војна. Што би било потребно за да се избегне иднина што би била дефинирана како хаотична? Потесниот список би содржел широка вакцинација против ковид-19 и нови вакцини, кои би биле ефикасни против идните варијанти, технолошки или дипломатски напредок, кој драматично би ја намалил употребата на фосилни горива и би ги забавил климатските промени, политичко решение за Украина, кое би ја промовирало европската безбедност, и исход во Иран, кој би спречил тој да стане нуклеарна или приближно нуклеарна сила, американско-кинески релации кадарни за управување со конкуренцијата и избегнување конфликти, и конечно кога САД доволно би успеале да ја поправат својата демократија, така што би имале капацитет да се фокусираат на светските случувања. Како и секогаш, за добро или за лошо, она што е малку е неминовно. Сепак, јасно е дека трендовите нема сами од себе да се подобрат. За подобрување на работите се потребни иновации, дипломатија и колективна волја. За жал, последниве две се дефицитарни. Авторот е претседател на американскиот Совет за надворешни односи...

Во постпразничните (мамурни) денови во кои си ги честитаме новогодишните и божиќните празници во духот на традицијата, посакувајќи си добро здравје, среќа, љубов и бериќет, Македонија се освести (отрезни) во буквална и во преносна смисла на зборот пак во смог и загаденост која урива рекорди. Не вредат пет пари хистеризирачките ламентирања на Фејсбук, кој по својата (не)суштинска содржајност повеќе личи на кокошарник-платформа на која луѓето ги истураат својот гнев, бес, лутина и негодување, околу фактичките состојби, па ни тие околу квалитетот на амбиенталниот воздух. Уште полицемерни, попатетични и покарикатурални се меѓусебните обвинувања на доминантните политички партии, кои се менуваат наизменично на власт во изминатите триесет години, за тоа кој е виновен за неславното прво место на главниот град во светски рамки на најзагадени градови. Нема потреба веќе да се пишува на оваа тема, туку само да се констатира дека ѓаволот одамна ја има однесено шегата и дека согласно нашите капацитети на фаилд стате, нашата импровизираност во сѐ, па и во третирањето на загадувањето на воздухот, ние сме „судени“, оттука па натаму да се задушуваме во екстремно загаден воздух, кој нормално со ковид-19, ќе претставува темпирана експлодирачка бомба за нашите бели дробови. Ниту се тераме, ниту се водиме! Комунистичка Кина, која пред децении, заедно со Индија, важела за земја со топ најзагадени градови во светот, сериозно се зафатила со решавање на овој горлив проблем. По децениска посветеност на државните власти, со преземање соодветни мерки, веќе има видливи резултати и во Пекинг и во другите загадени милионски градови. Полека, но сигурно, ќе влезат во зоната на нормалните градови за живеење од аспект на амбиенталниот воздух. Не вредат ни пукнат лев (што би рекле жаргонски „браќата“ Бугари, да не испуштиме да ги спомнеме и нив во оваа колумна) сите тие субвенции за замена на нееколошките начини на затоплување во зима (греење на дрва), со инвертер клими и печки на пелети, кога во исто време се издаваат стотици и стотици нови дозволи за изградба на десеткатници, без запазување на елементарните минимум стандарди за хумано живеење, а за да се задоволат крволочните апетити на урбаната мафија, која е во спрега (градоначалник-инвеститор-граѓани кои едвај чекаат да ги дадат своите дворни места сосе бараки, за да „лапнат“ неколку станови), за после истите тие да пишуваат на ФБ дека „не се дише, од што е загадено“. Македонецот никогаш низ историјата, ниту денес, уште помалку во иднина ќе има развиено државотворно чувство за уредување на својот животен простор, за уредување на меѓусебните институционални односи, за уредување на меѓусебните човечки односи. Што имаме ние правилно направено, како народ и како држава во изминативе триесетина години независност, што би се рекло, од моментот кога сами сме си ја земале судбината во своите раце, па сега да сме изненадени како сме дошле до ова дереџе во однос на загаденоста на воздухот во македонските посттранзициски масовно иселени градови. Сто пати сум кажал – дајте му ја Данска или Швајцарија на овој народ, како едни од најуредените и најсовршени земји од секој можен аспект, ќе видите како за неколку години истите тие ќе бидат претворени во депонии во кои никој нема да сака да слета, камоли да живее. И обратно, дајте им ги овие 25.713 километри квадратни, парче планинско-долинска земја, која изобилува со одлична почва, со речиси триста сончеви денови во годината, која може да биде врвна извозна земјоделска земја во светски рамки, дајте им ја оваа земја на Данците или на Швајцарците и ќе видите во каква бајка ќе ја претворат со својата култура и начин на живеење и битисување. И ќе бидат побогати, дури и посреќни од тоа што се денес. Сѐ некој друг ни е виновен! И што да правиме сега?! Сѐ уште ќе се жалиме дека Грците, Бугарите, та дури и тукашните Албанци се виновни за сите состојби во кои сме пропаднати и потонати? И за радиокативно загадениот амбиентален воздух и за загадените почви, реки и езера се виновни нашите соседи и нашите сограѓани Албанци?! Да не бидеме карикатурално смешни и патетични. Како што Македонецот сам може да си го загади и зацрни животот, никој „душман“, тоа не може толку добро да му го направи. Жалното е што никако не разбираме или се правиме дека не разбираме чија е вината. И која е вистината. Жална и бедна. Како што убаво на времето еден поранешен министер за финансии, во презентирана аудиоснимка во која видно нервозен на својата колешка, ексминистерка за внатрешни работи и вели: „никој во оваа држава Горде не сака да ја чуе вистината“. Веројатно тука се крие изворот на сите наши зла: сакаме да бидеме со децении слепци, да се убедуваме дека некој друг е виновен за нашите проблеми, состојби и маки, за да не ги отвориме очите и да се соочиме со вистината. Бидејќи таа е тажна, болна и неприфатлива. За нашето смешно балканско, во прв ред македонско, его и суета. Од кои си патиме и кои не кочат во нашиот национално-општествен развој во секоја сфера на колективното живеење....

Димитров откри некои работи, саглам демистификација на северџанската матрица и организациска поставеност. Не, не она дека Заевите пиончиња планираат ново национално предавство со Бугарија. Тоа сите го знаеме и очекуваме, би било чудно да е поинаку. Друго нешто појасни Нино од Димитрови, а уште подобро го долови лавината реакции/повраќаници од довчерашните му другарчиња. Она, за да уште подобро сфатите со какви дилајли си имаме работа. Не дека и тоа не е јасно, ама повторувањето е мајка на знаењето. А кај нас, да ти вриело од шарени „повтарачи“… Освен што добивме јасна потврда на старата вистина дека стаорците први го напуштаат бродот кој тоне, довчерашното владино фраерче со милионски стипендии за ќерката откри и какви кодоши се фацките со кои водеа оро и влада. А, по она што го срочи, кодошените рипнаа ко хиени и стрвинари во одбрана на своите злодејанија. Од кого доаѓа, начинот на кој скокаа, рипаа, кубеа, клоцаа, касаа и плукаа само ни кажа дека нешто грдо и дефинитивно антимакедонско се подготвува во бугарскиот казан. Инаку, не би се копрцале волку пустите довчерашни министри и шарени соборци. Арно ама, реакцијата на довчерашните членови на истата банда, упатени кон бандитот кој ги искодоши што планираат, кажа и нешто друго. Нешто околу умствената состојба на „бранителите“ на Заевата кауза. Власт, моќ, пари, маниплации и лаги. Петте „Заев наш“ на заевистанските северџани… Најсмешен и најпатетичен, сепак, беше Филипчо, кој во одбрана на злосторничкото здружение му врати со кодолшлукот дека Димитров имал многу неоправдани изостаноци од владините ковид заседанија. Венковото звучеше нешто вака: „Ти не доаѓаше на состаноците владини за ковид, та-на-на-на-на, не доаѓаше, апаш си апаш, имаше непримерно поведение, тра-ла-ла-ла-ла!“ И додека анонимниот пион Ковачевски го кажа она што, гарант, Заев му го рекол да го каже, а тоа е дека Маричиќ подобро ќе ја вршел задачата на Димитров (не кажа дали ќе качи уште 30-40кг притоа), на помош силно ускокнаа и новинарските северџански перјаници, оние човечињата на „дугме“, ликови кои силно го каљаа довчерашниот им содругар и чест гостин во интервјуата. Па џентлмен се раѓал, па како тоа Нино се дозакопал, што ли не кажаа за оној кому до вчера му се улизуваа, упикуваа и скокаа околу него ко мали дечиња. Кој знае, што за ова ќе рече нивната колешка и содругарка која е во врска со каљаниот од нив? Плукаше и владата, се истопори и Заевата ергела скапо платени „аналитичари“, сите со иста песна, ко навиени сеејќи омаловажувачки повраќаници по ликот и неделото на човечето кое до вчера го обожуваа и чии нозе бацуваа. А, да, и Тричко се разочарал, страшно… И Заев се јави, навистина се јави пустиот. По недела дена молк, мораше да излезе од илегала и да соопшти дека Нино шпекулирал, ама за разлика од останатите разјарени пци, Зоче беше можеби и најумерен. Веројатно, се плаши Димитров да не го извади сиот валкан веш и глупоштии што ги правеле заедно. Во целата оваа папазјанија, едно е јасно. Од потписник на капитулацијата во Нивици, Македонец не бива, колку и да ги кодоши северџанските другарчиња и пајташи, бадијала е. Доцна е. По свадба тапани, не бива. Нафтата одамна е испиена… Туку, само замислете кога набргу ќе трасне од власт целата оваа влада, што се нема да се изнаслушаме од кодошчињата, кои ќе се направат бербат меѓу себе со удари „под пазуви“, оти само така и знаат . Ќе летаат пердуви на сите страни, ќе биде мнооогу „весело“, кој знае што се’ ќе си изнакажат алапачите. Очебијно, вака крајот мириса. Подгответе се за сеир, фатете позиција и набавете си многу пуканки додека не ги поскапеле. Едно е сигурно, ќе биде цепки, за сите пари… ÕðïãñáöÞ ôçò óõìöùíßáò ãéá ôçí ïíïìáóßá ôçò ðÃÄÌ áðü ôïõò Õðïõñãïýò Åîùôåñéêþí ôçò ÅëëÜäáò êáé ôçò ðÃÄÌ, Íßêï ÊïôæéÜ êáé ÍéêïëÜ Íôéìéôñüö êáé ôïí Åéäéêü ÄéáìåóïëáâçôÞ ôïõ ÏÇÅ, ÌÜèéïõ Íßìéôò, ôçí ÊõñéáêÞ 17 Éïõíßïõ 2018.<br />(EUROKINISSI/ÃÉÙÑÃÏÓ ÊÏÍÔÁÑÉÍÇÓ)...

Групацијата Трафигура е една од водечките светски, независни трговски, логистички и производни компании во секторот на „commodities“ или природни суровини и производи. Како мултинационален конгломерат, групацијата има развиена мрежа од свои компании во 48 земји на сите континенти од Земјината топка. Трафигура е и клучен инвеститор во проектната компанија Еуромакс Ресоурцес (регистрирана во Канада и јавно листирана на Берзата во Торонто „TSX”) која повеќе години го развива Проектот за современ рударски комплекс на бакар „Иловица-Штука” во југоисточниот регион на нашата држава. Неодамна, Групацијата Трафигура го објави годишниот извештај за финансиската година 2021, кој покажува рекордно високи резултати и одлична подготвеност за уште позасилен иден развој. Вкупниот промет, тргуваниот волумен, приходите и чистиот профит во 2021, се највисоки во нивната историја со што се демонстрира структурна и квалитативна конзистентност на деловните и финансиските показатели. Вкупните приходи се зголемени за 57 проценти во однос на 2020, и изнесуваат 231,3 милијарди долари (што е за цели 16 пати поголем износ од нашиот БДП!), а нето профитот е скоро дуплиран од минатогодишниот, со 3,1 милијарди долари. Како резултат на ваквата впечатлива профитабилност, нивната капитална вредност порасна за 36 проценти или на 10,6 милијарди долари, што ја потврдува стабилноста и снагата на нивниот деловен и финансиски модел подржан со транспарентна финансиска комуникација и извонредно активна програма за заштита на екологијата , социјалните аспекти и успешното управување. Г-дин Џереми Веир, извршен претседател и главен извршен директор на Трафигура, забележува: „Нашите резултати во 2021 повторно поставија нови рекордни нивоа во смисла на трговскиот волумен како и во севкупната профитабилност. Горд сум дека постигнавме и одличен напредок во понатамошното диверзифицирање на нашиот бизнис со што добивме уште поважна улога во глобално подржаниот процес на транзиција кон чиста или ‘зелена’ енергија… Ова беше уште една година на сериозни мерки за закрепнување на глобалната економија од последиците на пандемијата со КОВИД19, каде се соочивме со сета фрагилност на глобалните синџири за снабдување во услови кога побарувачката нагло порасна додека логистиката и снабдувањето мака мачеа да обезбедат барем минимум од потребниот сервис за светската економија . Во вакви комплицирани услови на глобално ниво, Трафигура успеа да задржи континуиран квалитет и сигурност во функционирањето и набавувањето на неопходните суровини, производи и специјализираните услуги за постојано растечкиот број на наши деловни партнери , на сите континенти…“ Групацијата имаше впечатливо успешен старт на новиот сектор за „Обновлива Енергија” со нови инвестиции во обновливи извори и минерални суровини кои ќе бидат апсолутно неопходни во процесот на транзиција кон чиста енергија и продолжува со засилени инвестиции во пристапот кон управувањето со екологијата и социјалните аспекти диверзифицирано во сите нивни дејности. За таа цел воспоставија специјално посветен „ESG Commitee“ (Enviromental, Social, Governance) во рамките на нивниот Одбор на Директори , со кој лично претседава извршниот претседател и главен извршен директор , г-дин Џереми Веир. Овие години, секторот за чиста и обновлива енергија , конечно призна дека револуционерната транзиција мора да се ослони на современото и одржливо рударство , односно обезбедување на доволни количини минерали и метали за да се изградат и функционираат соларните панели, турбините на ветер и моќните батерии за електричните возила и „складирање” на енергијата . Справувањето со овој предизвик, ќе биде клучен елемент за да се избегне еколошката катастрофа за човештвото доколку и понатаму главно се ослонуваме на енергијата од фосилните извори. Напредниот свет сẻ појасно го согледува круцијалното значење на развојот на современото, одржливо рударство со научно-технолошко минимизирање на можните негативни влијанија врз животната средина и еко системот на планетата. Драги пријатели, во изминативе денови сите си испочеститавме Нова Година, Божиќни празници, домашни слави и имендени, со безбројни повторувања на истите фрази, зборови и пораки си посакавме добро здравје, среќа и успеси во животот. Од друга страна пак, бруталната реалност на животот безпоштедно нẻ бомбардира со десператни информации, анализи и статистики за здравствените проблеми со долготрајната пандемија, за економската и енергетска криза, ладните радијатори, загадениот воздух, води и почва, за секојдневното покачување на цените на сẻ и сешто, евидентната сиромаштија, за незапирливото иселување од земјава кон економски развиениот свет… Се научивме ли да живееме така? Се помиривме ли со тоа? Нели ви врие во желудникот безизлезноста. По природа сум непомирлив и верувам дека во секој од нас демне желбата, како предатор да нападне и загрми – за подобро, СЕГА и ВЕДНАШ. Сите сме свесни за потребата од неодложни промени, но тие одат бавно и кога се големи чинат многу. Се повторуваме дека за тоа неопходни се итни инвестиции во нашата држава. Но и со ова сознание дозволуваме инвеститорите, оние големи конгломерати кои се веќе присутни и имаат изработено проекти за да инвестираат кај нас, некој неодговорно се обидува да ги избрка. Во нашиот случај се неколкумина локални “политичари-активисти” што упорно шират омраза, го сатанизираат во јавност инвеститорот и го третираат како опасна “терористичка” организација. Со безкрајните игри и одолговлекувања , неразумно ги тераме да дигнат раце од инвестицијата во овој мега Проект како и од другите потенцијални стратешки проекти во нашата држава кои сосема извесно, за многу краток период би можеле да направат вистински позитивен економски и социјален прогрес! Кој ќе ја понесе одговорноста доколку „успееме” да ја присилиме Групацијата Трафигура да покрене легитимна постапка за заштита на своите права како странски инвеститор , односно да ја активира веќе одамна подготвената меѓународна арбитражна процедура пред „Интернационалниот Центар за Заштита на Инвестициони Спорови ” (ICSID) или „ad hoc“ Судот воспоставен во согласност со арбитражните правила на – Комисијата за Меѓународно Трговско Право на Обединетите Нации (UNCITRAL)? Најеминентни меѓународни правни експерти за вакви арбитражни спорови, апсолутно се сигурни дека во овој случај постапката финално ќе резултира позитивно за инвеститорот . Со оглед на планираната долгорочна функционалност на овој Проект, искуствено би се очекувало огромно отштетно финансиско побарување кон нашата држава (веројатно над една милијарда долари!), кое ќе треба сите ние но и нашите поколенија да го отплаќаме. Треба да бидеме рационално свесни дека и самиот чин на евентуално покренување на ваков високо профилен арбитражен спор, гласно ќе одекне во деловните и финансиски кругови во светот и дефинитивно ќе ја „патосира“ репутацијата на нашата земја и ќе ја маркира на светската мапа како непосакувана и тотално несигурна дестинација за големите странски инвестиции! Искрено се надевам дека никогаш нема да дојде до остварување на ова црно сценарио. Сите ние, граѓаните на Македонија, имаме насушна потреба и од позитивни и оптимистички вести за реално посветла и прогресивна иднина… сẻ уште се надеваме конечно да видиме и чуеме за РЕШЕНИЈА, за акција и дела кои сега и веднаш ќе нẻ извлечат од досегашната депресивна фаза на живуркање и преживување. Автор: Д-р Живко Груевски, директор за комуникации на Еуромакс Ресоурцес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

МАКЕДОНИЗМОТ Е ЛЕГИТИМНА ЕМАНЦИПАТОРСКА ИДЕЈА. ЧУМУ Ѝ Е НА ЕВРОПА ЕДНА РАЗМАКЕДОНЧЕНА МАКЕДОНИЈА? Почитувани граѓани на Македонија, Во овие судбински денови за европската иднина на нашата татковина, длабоко загрижени поради фактот што таа станува заложник на апсурдните барања на Република Бугарија, одлучивме да се обединиме во мислата и во зборот за Македонија. Секој од нас има сопствени погледи за тоа каква Македонија сакаме. Многу често не се согласуваме, ги биеме битките секој на свој начин, како што, впрочем, и му доликува на едно демократско општество. Во овие мигови, кога нашата татковина се соочува со ултиматуми, чијашто цел е ревизија на националната и на културната историја на македонскиот народ, а индиректно и на темелите на современата македонска нација, кога се блокираат евроинтегративните процеси, кога страхуваме дека неодговорното поведение на внатрешните, македонски политички фактори, ја удвојуваат таа опасност, нема сомнение дека се наоѓаме пред уште еден клучен историски предизвик. Поради тоа, дојдено е времето да се сплотиме сите заедно и да застанеме еден до друг, а не еден наспроти друг. Време е да се обединиме, водени од промислата за опстанокот на нашата татковина. Нашата татковина Македонија е европска земја. Таа лежи во срцето на Балканот, на просторот каде што, всушност, е родена современата европска цивилизација. Истовремено, Македонија е и крстопат на цивилизациите, феномен што остава траен и неповторлив белег на нејзиниот идентитет. Никој нема право, во име на сопствениот национален и државен интерес, да прави тенденциозна интерпретација на историските факти и на севкупното балканско и европско историско минато, злоупотребувајќи ја привилегијата што ја овозможува членството во европското семејство. Никој нема право да ѝ ја одрече на Македонија нејзината европска иднина и да ја спречи во нејзиното интегрирање во составот на Европската Унија. Современата македонска држава, создадена кон крајот на Втората светска војна, почива врз истите темели и врз истиот вредносен систем врз којшто е изградена модерна Европа. Затоа ние со гордост и без предрасуди зборуваме за антифашизмот, за универзалното право за самоопределување на народите, за почитувањето на суверенитетот и на интегритетот на државите, за отфрлањето на хегемонизмот и на територијалните претензии, за заштитата на човековите слободи и права и за другите вредности на модерна Европа. Своето осамостојување во 1991 година, нашата татковина го круниса со јасно изразена волја на граѓаните за европеизирање на земјата, идеја која малку подоцна созреа и во формална апликација за нејзино пристапување кон Европската Унија. Тоа е природен развој на македонската држава, а не наметнат политички проект. Македонија, токму затоа, не може и не смее да прифати цената за добивање датум за почеток на пристапните преговори за членство во Европската Унија да биде разнебитување на историски заокружениот легитимен процес на конституирање на македонската нација и нејзиното размакедончување. Македонија не може и не смее да прифати концепт на бугарски корени на македонскиот народ и нација. Наводниот бугарски историски идентитет на Македонците не е и не може да биде основа на новиот европски идентитет на државата. Македонија не може и не смее да се согласи со опцијата составен и базичен дел од европската преговарачка рамка со Македонија да бидат рамковната позиција на Министерскиот совет на Република Бугарија од 9 октомври 2020 година и Декларацијата на Народното собрание на Република Бугарија од 10 октомври 2020 година, затоа што со овие два документа се негираат посебноста на македонскиот народ, неговиот јазик и другите национални одлики на македонската култура. Таквите уцени не се европска вредност и затоа треба да бидат изземени од преговарачкиот процес за евроинтеграцијата на нашата држава, како штетни и ирелевантни. Македонизмот и Македонија не се ретроградни феномени. Напротив, македонизмот е еманципаторска и обединувачка идеја, а нејзината реализација е фактор на мир и стабилност во регионот и во Европа. Нема разумна причина да се тврди дека македонизмот внесува неспокојство кај другите балкански народи, вклучувајќи го и блискиот и пријателски бугарски народ. Европската Унија познава повеќе примери на народи кои во историјата имале допирни точки, но тоа не било причина да се негира автентичноста и посебноста на секоја национална култура. Современа Македонија, во историска смисла, не е нечиј недовршен политички проект. Базирајќи се врз своите длабоки историски корени и на силните пројави на македонизмот во периодот на конституирањето на модерните европски нации, изворниот суверенитет на Македонија е потврден и конституционално дефиниран во текот на Втората светската војна. Таа е меѓународно легитимиран ентитет уште од основањето на ООН. Сознанијата на општествените, на хуманистичките и на културолошките науки во врска со автохтоноста на македонскиот народ и за неговиот историски, јазичен, културен и религиски континуитет, се неспорни. Македонскиот идентитет го црпи својот легитимитет од повеќевековните традиции, преданија, обичаи, колективната меморија, менталитетот, јазикот, артикулираната свест за етнокултурната посебност, колективниот интегритет, почитта кон традиционалните религиски институции и од наративот за припадноста на определен географски и историски простор на којшто се легитимирала идејата за создавање македонска нација. Македонија не може и не смее да ги отфрли утврдените факти, усвоените теории и емпириските истражувања на современата светска славистика, лингвистика, историографија и на меѓународното право, кои недвосмислено покажуваат дека македонскиот јазик е словенски јазик, кој се наоѓа во јужнословенската група јазици, со првиот и најстар писмено фиксиран јазик – старословенскиот, чиј канон почива врз словенските говори од три села во околината на Солун (Сухо, Висока и Зарово) од средината на 9 век, и од чија македонска црковнословенска варијанта, застапувана од двете средновековни книжевни школи во Македонија, Охридската и Кратовско-злетовската, низ вековите растел, се развивал и се издигнал во наддијалектен, национален стандарден јазик на Македонците. Оттука, македонскиот јазик, како, впрочем, и сите други, и не само словенски јазици ̶ има свој просторен и свој временски континуитет. Македонија не може да се согласи да ги премолчи жртвите, страдањата и другите последици од фашистичката окупација од 1941 до 1945 година, како и историскиот факт дека во неа учествува и тогашната бугарска држава. Препознавајќи го како значаен и историскиот факт дека кон крајот на Втората светска војна Бугарија се приклонува кон антифашистичката коалиција, а изразувајќи длабоко несогласување со виктимизирањето на повоените генерации граѓани на европските држави чиишто влади во тие години застанале на погрешната страна на историјата, укажуваме дека Македонија не може да усвои некаков ретуширан наратив за овој трауматичен историски период. Македонија не може и не смее да прифати договор со кого било, со содржина која ќе предизвика длабока криза, а на идните генерации ќе им остави во наследство идентитетска девастација. Нашата наука напредува и ги демистифицира предрасудите наследени од минатото. Таа храбро се соочува со објективните факти и со научната аргументација, но ја има предвид и комплексната интерпретација на историските факти, настани и личности. Споделените места на меморија на балканските и на медитеранските простори подразбираат инклузивен однос а не ексклузивно присвојување на историјата и на традицијата, интелектуална слобода, а не робување на анахроните историски стереотипи и илузии. Разговорот за посебното и за заедничкото во историјата не смее да се води врз основа на културен и историски хегемонизам, а најмалку пак под политички диктат и вакви груби уцени, на какви што е изложена нашата татковина. Македонија е подготвена да ги почитува правата на сите етнички заедници, врз основа на сопственото демократско устројство и искуство и во согласност со највисоките европски стандарди, кои се обврзувачки за сите членки на Европската Унија. Во таа смисла, немаат никаква основа сомнежите дека граѓани на Македонија кои се декларираат како Бугари по потекло ќе бидат дискредитирани и дискриминирани. Обратно, постои веќе востановена практика на непризнавање и дискриминација на бугарските граѓани кои се од македонско етничко потекло, за што сведочат многубројни европски документи и реакции, како и бројни документи од поблиската историја на Бугарија, кога таа има признато културна автономија на Пиринска Македонија и на бројното македонско малцинство во Бугарија. Во билатералните односи треба да биде неприкосновено начелото на реципрочен однос во решавањето на чувствителните прашања. Обединети во промислата за Македонија, како граѓани на Македонија, но и заедно со Македонците во дијаспората, ги повикуваме и ги охрабруваме надлежните институции да ги продолжат разговорите со претставниците на земјите членки, како и разговорите за отстранување на пречките што ги поставува Република Бугарија за почеток на преговорите меѓу нашата држава и Европската Унија. Имајќи ја предвид Резолуцијата за утврдување на македонските државни позиции во контекст на блокадите на европските интеграции, едногласно усвоена од Собранието на 29 јули 2021 година, ги охрабруваме Претседателот на Републиката, Собранието на Републиката, Претседателот на Владата, јавните институции, МАНУ и научните, образовните, културните и уметничките институции, граѓанските организации и медиумите, да дадат свој придонес за деблокирање на евроинтеграцискиот процес, врз основа на интензивен дијалог, врз рамноправна и принципиелна основа, со должно почитување на меѓународното право, без никакво условување од едната или од другата страна и со почитување на достоинството на македонскиот народ. Апелираме процесот за евроинтеграција на нашата држава да продолжи во духот на меѓусебно почитување и уважување на вложените напори од македонска страна за исполнување на критериумите за членство, при што треба неизоставно и безусловно: – да се применуваат позитивните и општоприфатени меѓународни конвенции и декларации на ООН за правото на самоопределување и за човековите права и слободи; – да се почитува слободно изразената волја на македонскиот народ, неговата етничка и духовна посебност; – да се почитува волјата на македонските граѓани, припадници на македонската Република, да живеат во цивилизирани добрососедски односи и да ја продолжат практиката на соработка меѓу културните, научните, образовните, религиските и економските институции, и – да не се создава конфликтен амбиент во Македонија, да се зачува мирот и слободниот развиток кој подразбира просперитет, алтернатива, демократија и достоинствен живот, вклучително и љубов кон сопствената татковина и држава. Согласно со духот и словото на ова наше обраќање, испраќаме пријателски поздрави и до граѓаните на Бугарија, до бугарската јавност и до бугарските интелектуалци, изразувајќи подготвеност да започнеме дијалог, со единствена цел за нештата за кои имаме блиски, но и различни, па дури и спротивставени ставови, да разговараме и да дебатираме цивилизирано, отворено и без предрасуди, водени од мислата дека на тој начин можеме суштински да придонесеме кон подобрувањето на односите меѓу нашите две земји и нашите два народа. Во Скопје, 13 јануари 2022 година Божидар Божиновски Ивица Боцевски Митре Велјаноски Бранко Героски Жидас Даскаловски Александар Диневски Елка Јачева Улчар Слободанка Марковска Владимир Милчин Ивор Мицковски Симона Спировска Ивица Челиковиќ Катица Ќулавкова...

Треба да се направи прекин на досегашниот надолен тренд на повеќе клучни полиња (читај ресори), а да се сочинат и практикуваат програми што ќе дадат резултат! Ако може инстантни радикални нови политики што „ќе кренат стрмо пругоре“ позитивен резултат, би било бинго, но, ако не, чекор по чекор, што е пореално. Имено, постепен нагорен тренд со дуплиран економски раст, па и двоцифрен, би било задоволително ефектуирање на сега предложените нови развојни политики. Во основа, можеби помалку е важно кој е првиот човек што го носи „портфељот“, ами повеќе е важен тимот што ги ефектуира политиките што даваат резултати и, се разбира, програмата. Токму тие политики и програми не препознаваат партиска боја, туку препознаваат национална боја, грб и химна. Нацијата односно граѓаните во прв ред и нивната благосостојба! Мандатарот Димитар Ковачевски, спротивно на практиката на неговите претходници, веќе ги обелодени своите намери и во кадровскиот и во програмскиот дел, навестувајќи така континуитет на политиката на премиерот во заминување Зоран Заев. Дали тоа ќе има позитивен или негативен ефект за граѓаните, ќе се знае за нешто повеќе од две години, а можеби и порано. Но фер е да се даде разумно време! Реализацијата на програмскиот дел е секако многу поважна од кадровскиот. А за тоа треба малку и трпение. Со оглед на општата состојба во која се наоѓа државата, а ако се погледне повеќе мандати наназад, со повеќето претходници на Ковачевски, тешко е да се најде материјал за градење оптимистички пристап. Меѓутоа, не треба ниту да се биде заколнат песимист. Но единствениот често споменуван континуитет што го остваруваа досегашните влади, за жал, беа надолните трендови во речиси сите области што ја дефинираат одржливоста, но и имиџот на општеството и на државата. Далеку од тоа дека тоа е континуитетот што треба да се задржи. Напротив, треба да се стави точка. Односно, треба да се направи дисконтинуитет на гореспоменатиот тренд и во повеќе клучни полиња (читај ресори) да се сочинат и практикуваат програми што ќе дадат резултат. Ако може инстантно нагорен позитивен резултат, би било бинго, но, ако не, чекор по чекор, што е пореално. Имено, постепен нагорен тренд со дуплиран економски раст, па и двоцифрен, би било задоволително ефектуирање на сега предложените нови развојни политики. Во основа, можеби помалку е важно кој е првиот човек што го носи „портфељот“, ами повеќе е важен тимот што ги ефектуира политиките што даваат резултати и, се разбира, програмата. Токму тие политики и програми не препознаваат партиска боја, туку препознаваат национална боја, грб и химна. Нацијата односно граѓаните во прв ред и нивната благосостојба! Препознавањето и спроведувањето на таквите програми и проекти е задача на секој избран или именуван државен раководител, но и основна задача за препознавање на таква квалитетна граѓа е и од страна на која било партија на која ѝ е даден мандат да се грижи за просперитетот на државата, институциите и на граѓаните. Но, засега, од значително неповолниот економски и секаков друг амбиент што ќе влече рецидиви во периодот што претстои, предупредуваат сите релевантни меѓународни институции и организации. Во тесен процеп дефинитивно влетува идната влада, пред сѐ поради здравствената, економската и енергетската криза, потребата за решавање на спорот со Бугарија заради продолжување на евроинтегративниот процес. Но се наметнуваат и системските проблемски опашки. Се чини дека воспоставувањето системски, методолошки приод ќе биде клучот за почеток на решавање на сите гореспоменати предизвици. Одредени аналитичари што се упатени во менаџерските квалитети на новиот кормилар ја истакнуваат неговата вештина на досегашното системско управување, кое давало резултати. А и на состав на соработници од истиот калибар. Затоа, трпение и фокус! Извор на сите недоследности и вградени фелери се споменатите системски ограничувања и слабости: злоупотребите на власта, партизацијата на државата, криминалот и корупцијата, неефикасноста на институциите…, но и како голема пречка за справување со горенаведените проблеми и за ублажување на последиците што произлегуваат од нив. Во тесен процеп дефинитивно влетува идната влада, пред сѐ поради здравствената, економската и енергетската криза, потребата за решавање на спорот со Бугарија заради продолжување на евроинтегративниот процес. Но се наметнуваат и системските проблемски опашки. Се чини дека воспоставувањето системски, методолошки приод ќе биде клучот за почеток на решавање на сите гореспоменати предизвици Дали можеби треба да се размисли за редефинирање на листата на приоритети е нешто за што, се надевам, идните актери во владата веќе размислувале. Затоа, нема премногу опуштање во фотелјите, иако стоте дена се пред нив. Да се искористат за детално планирање, анализа, дејствување и дејствување. Да се отворат сите чакри и сетила, да се восприемаат сигналите на граѓаните, на експертите, професорите, академиците, опозицијата и на сите добронамерни јабанџии, кои лесно се препознаваат. Просперитетот на државата и нацијата не е мисија само на новата влада. Тоа е заеднички именител и на сите политички фактори во земјава. За тоа сите се борат, но битките им се разликуваат. И патиштата до целта им се разликуваат, секако. Но целта им е иста! Затоа, патриоти, со здружени сили, да почнеме здружена работа. Брзо ќе видиме кого го бидува, а кого не, односно чија и која програма носи резултати. Тоа е мерлива материја. [email protected]...

Групацијата Трафигура е една од водечките светски, независни трговски, логистички и производни компании во секторот на „commodities“ или природни суровини и производи. Како мултинационален конгломерат, групацијата има развиена мрежа од свои компании во 48 земји на сите континенти од Земјината топка. Трафигура е и клучен инвеститор во проектната компанија Еуромакс Ресоурцес (регистрирана во Канада и јавно листирана на Берзата во Торонто „TSX”) која повеќе години го развива Проектот за современ рударски комплекс на бакар „Иловица-Штука” во југоисточниот регион на нашата држава. Неодамна, Групацијата Трафигура го објави годишниот извештај за финансиската година 2021, кој покажува рекордно високи резултати и одлична подготвеност за уште позасилен иден развој. Вкупниот промет, тргуваниот волумен, приходите и чистиот профит во 2021, се највисоки во нивната историја со што се демонстрира структурна и квалитативна конзистентност на деловните и финансиските показатели. Вкупните приходи се зголемени за 57 проценти во однос на 2020, и изнесуваат 231,3 милијарди долари (што е за цели 16 пати поголем износ од нашиот БДП!), а нето профитот е скоро дуплиран од минатогодишниот, со 3,1 милијарди долари. Како резултат на ваквата впечатлива профитабилност, нивната капитална вредност порасна за 36 проценти или на 10,6 милијарди долари, што ја потврдува стабилноста и снагата на нивниот деловен и финансиски модел подржан со транспарентна финансиска комуникација и извонредно активна програма за заштита на екологијата , социјалните аспекти и успешното управување. Г-дин Џереми Веир, извршен претседател и главен извршен директор на Трафигура, забележува: „Нашите резултати во 2021 повторно поставија нови рекордни нивоа во смисла на трговскиот волумен како и во севкупната профитабилност. Горд сум дека постигнавме и одличен напредок во понатамошното диверзифицирање на нашиот бизнис со што добивме уште поважна улога во глобално подржаниот процес на транзиција кон чиста или ‘зелена’ енергија… Ова беше уште една година на сериозни мерки за закрепнување на глобалната економија од последиците на пандемијата со КОВИД19, каде се соочивме со сета фрагилност на глобалните синџири за снабдување во услови кога побарувачката нагло порасна додека логистиката и снабдувањето мака мачеа да обезбедат барем минимум од потребниот сервис за светската економија . Во вакви комплицирани услови на глобално ниво, Трафигура успеа да задржи континуиран квалитет и сигурност во функционирањето и набавувањето на неопходните суровини, производи и специјализираните услуги за постојано растечкиот број на наши деловни партнери , на сите континенти…“ Групацијата имаше впечатливо успешен старт на новиот сектор за „Обновлива Енергија” со нови инвестиции во обновливи извори и минерални суровини кои ќе бидат апсолутно неопходни во процесот на транзиција кон чиста енергија и продолжува со засилени инвестиции во пристапот кон управувањето со екологијата и социјалните аспекти диверзифицирано во сите нивни дејности. За таа цел воспоставија специјално посветен „ESG Commitee“ (Enviromental, Social, Governance) во рамките на нивниот Одбор на Директори , со кој лично претседава извршниот претседател и главен извршен директор , г-дин Џереми Веир. Овие години, секторот за чиста и обновлива енергија , конечно призна дека револуционерната транзиција мора да се ослони на современото и одржливо рударство , односно обезбедување на доволни количини минерали и метали за да се изградат и функционираат соларните панели, турбините на ветер и моќните батерии за електричните возила и „складирање” на енергијата . Справувањето со овој предизвик, ќе биде клучен елемент за да се избегне еколошката катастрофа за човештвото доколку и понатаму главно се ослонуваме на енергијата од фосилните извори. Напредниот свет сẻ појасно го согледува круцијалното значење на развојот на современото, одржливо рударство со научно-технолошко минимизирање на можните негативни влијанија врз животната средина и еко системот на планетата. Драги пријатели, во изминативе денови сите си испочеститавме Нова Година, Божиќни празници, домашни слави и имендени, со безбројни повторувања на истите фрази, зборови и пораки си посакавме добро здравје, среќа и успеси во животот. Од друга страна пак, бруталната реалност на животот безпоштедно нẻ бомбардира со десператни информации, анализи и статистики за здравствените проблеми со долготрајната пандемија, за економската и енергетска криза, ладните радијатори, загадениот воздух, води и почва, за секојдневното покачување на цените на сẻ и сешто, евидентната сиромаштија, за незапирливото иселување од земјава кон економски развиениот свет… Се научивме ли да живееме така? Се помиривме ли со тоа? Нели ви врие во желудникот безизлезноста. По природа сум непомирлив и верувам дека во секој од нас демне желбата, како предатор да нападне и загрми – за подобро, СЕГА и ВЕДНАШ. Сите сме свесни за потребата од неодложни промени, но тие одат бавно и кога се големи чинат многу. Се повторуваме дека за тоа неопходни се итни инвестиции во нашата држава. Но и со ова сознание дозволуваме инвеститорите, оние големи конгломерати кои се веќе присутни и имаат изработено проекти за да инвестираат кај нас, некој неодговорно се обидува да ги избрка. Во нашиот случај се неколкумина локални “политичари-активисти” што упорно шират омраза, го сатанизираат во јавност инвеститорот и го третираат како опасна “терористичка” организација. Со безкрајните игри и одолговлекувања , неразумно ги тераме да дигнат раце од инвестицијата во овој мега Проект како и од другите потенцијални стратешки проекти во нашата држава кои сосема извесно, за многу краток период би можеле да направат вистински позитивен економски и социјален прогрес! Кој ќе ја понесе одговорноста доколку „успееме” да ја присилиме Групацијата Трафигура да покрене легитимна постапка за заштита на своите права како странски инвеститор , односно да ја активира веќе одамна подготвената меѓународна арбитражна процедура пред „Интернационалниот Центар за Заштита на Инвестициони Спорови ” (ICSID) или „ad hoc“ Судот воспоставен во согласност со арбитражните правила на – Комисијата за Меѓународно Трговско Право на Обединетите Нации (UNCITRAL)? Најеминентни меѓународни правни експерти за вакви арбитражни спорови, апсолутно се сигурни дека во овој случај постапката финално ќе резултира позитивно за инвеститорот . Со оглед на планираната долгорочна функционалност на овој Проект, искуствено би се очекувало огромно отштетно финансиско побарување кон нашата држава (веројатно над една милијарда долари!), кое ќе треба сите ние но и нашите поколенија да го отплаќаме. Треба да бидеме рационално свесни дека и самиот чин на евентуално покренување на ваков високо профилен арбитражен спор, гласно ќе одекне во деловните и финансиски кругови во светот и дефинитивно ќе ја „патосира“ репутацијата на нашата земја и ќе ја маркира на светската мапа како непосакувана и тотално несигурна дестинација за големите странски инвестиции! Искрено се надевам дека никогаш нема да дојде до остварување на ова црно сценарио. Сите ние, граѓаните на Македонија, имаме насушна потреба и од позитивни и оптимистички вести за реално посветла и прогресивна иднина… сẻ уште се надеваме конечно да видиме и чуеме за РЕШЕНИЈА, за акција и дела кои сега и веднаш ќе нẻ извлечат од досегашната депресивна фаза на живуркање и преживување. Комерцијален ПР текст...

Дали работите ќе значат нов почеток, зависи од Димитар Ковачевски, како нов лидер на СДСМ и мандатар на Владата. И ќе повторам дека, и покрај контроверзиите за неговиот фаворизиран избор во СДСМ, верувам дека Димитар Ковачевски е искрен и посветен. И Димитар Ковачевски заслужува шанса за поддршка во првите 100 дена Во потрага по нов оптимизам на почетокот на новата година, меѓу причините за новиот оптимизам, како петта, единствената исклучиво само за нас во Македонија, домашна причина, е заминувањето на Зоран Заев. И тоа без разлика дали изборот на нов премиер и нова влада ќе е знак на свесност дека политичкиот систем заснован на клиентелизам и корупција е потрошен или не. Уште пред изборот на новата влада, со самото заминување на Зоран Заев, почна губењето контрола, и тоа прво почна во правосудството. Јасен показател за тоа е укинувањето на притворот на Јордан Камчев, кон кого притворот се користеше како казна. Дали работите ќе значат нов почеток, зависи од Димитар Ковачевски, како нов лидер на СДСМ и мандатар на Владата. И ќе повторам дека, и покрај контроверзиите за неговиот фаворизиран избор во СДСМ, верувам дека Димитар Ковачевски е искрен и посветен. И Димитар Ковачевски заслужува шанса за поддршка во првите 100 дена. Првиот тест за неговата моќ беше изборот на министри во Владата. За жал, се повторува формулата за клиентелизам, па и за неуспех. Коалициските партнери прво ги делат функциите, па потоа партиите предлагаат имиња. Кога Димитар Ковачевски излезе на прес да го соопшти составот на Владата, всушност не настапи како мандатар туку како претседател на партија и ги соопшти само министрите од СДСМ, но не и од ДУИ и Алтернатива. Потребен е обратен редослед, партиите да ги презентираат номинациите и врз основа на најдобрите предлози да се распоредат функциите. Минатата недела пишував дека за успех ќе требаат министер за правда и јавен обвинител подготвени за пресметка со корупцијата во врвот, на пример како Гордон Калајџиев и Ленче Ристовска. И ќе треба министер за транспорт и за економија, кои заедно со Фатмир Битиќи, како потпретседател на Владата, ќе ги придвижат јавните вложувања, инфраструктурата, енергетиката и економијата. По објавувањето на имињата немаше три од три, ама барем еден од три. Никола Тупанчевски е признаен експерт и веројатно најдобар предлог во Владата и најдобар предлог за министер за правда подолг период. За жал, на другата страна, во транспорт и економија со истите решенија. Во јавноста, вклучувајќи симпатизери на СДСМ, всушност најмногу незадоволство предизвикува триото Оливер Спасовски, Љупчо Николовски и Благој Бочварски. За СДСМ, барем двајца од нив, ако не и сите тројца, носат клучна одговорност за загуба на изборите и беше очекувано нивно повлекување заедно со Зоран Заев. Колку што револтира нивното останување, можеби уште повеќе револтира образложението на мандатарот дека имале позитивни резултати во работата. Кои позитивни работи ги има Благој Бочварски, што постигна во инфраструктурата, во капиталните вложувања? Почесно е да се каже дека тоа е резултат на внатрепартиските лобирања. На пример, ако беше сменет Бочварски, министер ќе беше Петре Шилегов, кој само што ги изгуби изборите за Скопје. Како и да е, бранејќи ги овие решенија, Димитар Ковачевски почна да го троши својот кредит. А без резултати, на пример во транспорт, тешко ќе дочека завршување на мандатот. Веќе на вториот ден од објавувањето на имињата на новата влада, дојде „бруталната искреност“ на Никола Димитров. Никола Димитров само го изрече тоа што целата јавност го знае, дека нема доверба во Бујар Османи, бидејќи е подготвен да преговара со Бугарија по секоја цена, дека му се поважни брзината и роковите, отколку суштината, содржината на преговараното. Ништо ново, познато од моментот кога по првите гласини од Бугарија против Никола Димитров, тој беше заменет од министер за надворешни работи со Бујар Османи. Никола Димитров само остана краток и за бруталната искреност дека Зоран Заев, а не Бујар Османи е тој зад брзината и роковите. Ова посебно, бидејќи именувањето на Бујар Османи како главен виновник може да отвори нов меѓуетнички јаз. А, еве, мислам дека и Бојан Маричиќ би преговарал исто како Бујар Османи. Секако, благодарност што го вклучи алармот за поголемо внимание на процесот на преговори со Бугарија. Гласноста на заминувањето на Никола Димитров сврте внимание не само на тие што ќе бидат избрани туку и на тие што не се избрани. Заминувањето на Венко Филипче и Мила Царовска и од партиските и од владините функции значи крај на обидот на Зоран Заев да изгради сопствени кадри во Скопје. Заминувањето на Никола Димитров, како и тивкото заминување на Ирена Стефоска, која, патем, исто како Димитров, има поинакви ставови за Бугарија, значи крај на широката коалиција на СДСМ меѓу другите со Шарената револуција, која го донесе СДСМ на власт. Со исклучок на Тупанчевски, новите имиња се класични партиски имиња. Ваквото стеснување на базата на Владата, понатаму ќе ги проблематизира легитимитетот на Владата и нејзиниот опстанок. Авторот е аналитичар Блог www.megjutoa.mк @sklek...

Џим О’Нил Никој не знае во каква насока ќе се движи актуелната пандемија или дали неодамнешните зголемувања на цените ќе бидат минливи, што значи дека економските прогнози ќе станат уште „поопасни“ од вообичаеното. Сепак, некои од трендовите треба да се следат со поголемо внимание во споредба со други, а некои политики треба да се менуваат без оглед на тоа што ќе се случи На самиот крај од минатата година започна „салонската“ игра на преправање дека, ете, знаете што ќе се случува во следните 12 месеци. Сепак, кога станува збор за 2022 година (и потоа), не сум сигурен дали вреди да се преправаме. Не можам да се сетам дали некогаш воопшто имало толку многу големи прашалници во однос на толку голем број клучни економски прашања. Оваа длабока несигурност е особено интересна во однос на финансиските пазари. Доколку некое од наведените случувања што треба да се следат добие негативен тек, импликациите за денешниве пазари би можеле да бидат страшни. Едно од најургентните и најактуелни прашања, освен ковид-19, е прашањето на инфлацијата. Дали поскапувањата што се случија оваа година се минливи или тие претставуваат нешто пострашно? Мојот бескорисен одговор на ова е: „Не знам“. Иако сугерирав во истово време минатата година дека инфлацијата би можела да стане поголем проблем во споредба со малиот раст на БДП, сега, како што гледам перспективно кон 2022 година, јас сум многу помалку сигурен во тоа. Повеќето од денешниве инфлаторни притисоци можеби сè уште се однесуваат на брзината на закрепнувањето на голем број економии и, се разбира, на големите и сè уште постојни нарушувања на снабдувањето. Но самиот недостиг во понудата може да биде симптом на поголеми проблеми, како што се преголемо стимулирање на економијата, неефективни монетарни политики или слаб раст на продуктивноста. Импликациите за финансиските пазари би биле сосема различни во зависност од тоа кои од овие фактори се во функција и до кој степен. Многу други големи прашања за 2022 година се исто така поврзани со инфлацијата. Која е целта на монетарната политика во економијата денес? Дали сè уште треба да бидеме загрижени за нивото на државен долг, или сме откриле (по некој случај) дека никогаш не требало да се грижиме за тоа? Јас сум генерално приемчив за многу работи, но имам некои силни сомневања во оваа конкретна дискусија. Во врска со фискалната политика и идејата дека државниот долг станува проблематичен на одредено прецизно ниво, настаните од 2020-2021 година покажаа дека голем дел од стандардното размислување е погрешно. Многу поважно е зошто е тој долг. Долгот што бил направен за да се спречи колапс на економската активност е сосема различен од долгот што бил направен едноставно за финансирање преголема и амбициозна агенда на владата. Што се однесува до монетарната политика, уште пред пандемијата беше јасно дека бескрајната великодушност на централните банки карактеристична за периодот по 2008 година веќе ја надживее својата корисност. Долго време ни требаше да се вратиме на ситуација во која каматните стапки што се приспособени на инфлацијата имаат одредена сличност со потенцијалните стапки на раст на БДП. Иако може да се служиме со изговори за краткото суспендирање што беше воведено за целите на справување со големиот шок наречен ковид-19, опстојувањето на ултралабавите монетарни политики се чини дека е погрешно. Како што тврдат и приврзаниците на Милтон Фридман, овие политики дури можеби се и причина за неодамнешниот пораст на инфлацијата. Доста е интересно што, по повеќе години борба за постигнување повисоки стапки на инфлација (близу или над нивните наведени цели), централните банки сега се одлучија да ја сметаат инфлацијата за нешто привремено. Всушност, централните банкари немаат подобра идеја од вас или од мене за тоа дали инфлацијата ќе потрае. Но дури и ако се покаже дека е минлива, оправдувањето за дарежлива монетарна политика сè уште не држи вода. На крајот на краиштата, со воведување лабави финансиски услови, централните банки придонесуваат за растечкиот сомнеж дека плодовите на модерниот капитализам се првенствено наменети за оние малкумина што се привилегирани што поседуваат средства. Она што тивко се наѕира над сите овие прашања е централното прашање за растот на продуктивноста, кое со години е нешто разочарувачко кај најнапредните економии. Дали промените во однесувањето и во иновациите што се предизвикани од пандемијата го најавуваат долгоочекуваното враќање на големите придобивки кај продуктивноста? Јас со едната нога сум во оптимистичкиот табор, поради што не гледам потреба од толку многу парични стимулации. Но со оглед на постојаните разочарувања во изминатава деценија, не можам со сигурност да застанам во истиот табор со двете нозе. Како и секогаш, креаторите на политики промовираат намера да направат нешто повеќе за да ја зголемат продуктивноста. Човек се надева дека тие сега се посериозни отколку што беа во минатото. Како овие предизвици и непознати да не се доволно незгодни, тука е и долгата листа на неконвенционални макропрашања што треба да се земат предвид. Дали растечката кинеска економија може подобро да се интегрира во глобалната економија е нешто што останува да се види. Никој не може да претпостави какви пресврти ќе донесе пандемијата. Дали омикрон брзо ќе стане новата доминантна варијанта или ќе биде заменета со уште една? А што е со другите големи закани, како што е тивката пандемија на антимикробната отпорност или ризиците поврзани со климатските промени? Како што стојат работите, се чини малку веројатно дека гласачите – особено постарите лица што имаат ограничени или фиксни приходи – ќе толерираат повторни зголемувања на цената на енергијата, дури и ако тие се неопходната карактеристика на транзицијата кон почисти алтернативи. Како што и јас неодамна предложив, креаторите на политики ќе треба креативно да размислуваат како да се справат со овој проблем. Уште едно големо прашање е глобалната сиромаштија, која повторно почна да се зголемува во последниве две години. Елиминирањето на ова зло било уште поголем предизвик во споредба со енергетската транзиција. Конечно, тука е и сеприсутната несигурност во врска со владеењето на глобално ниво. За разлика од периодот 2008-2010 година, кога Г20 се покажа многу ефикасен, речиси не е остварен значаен напредок во глобалната економска соработка во 2020-2021 година. Да се ​​надеваме дека 2022 година ќе донесе значително подобрување на тоа поле. Блогот е објавен во рамките на Иницијативата за дигитално граѓанство ResPublica и е преземен од www.respublica.edu.mk...

Немало дерман. Ново чудо пред Стара-Нова Година. Да не ви се верува, ама и Димитров се помакедончи. Да, потписникот на преспанската капитулација, најголемото понижување на македонскиот народ и Македонија, повторно така апансас стана член на столченото племе на Конески? И сето тоа така случајно на тригодишнината од собраниското прокнижување на предавството во Нивици? Многу прашалници? Не, не, многу повеќе се… Во моментот кога Нино од Димитрови кажа дека Бујар имал аспирации да даде се’ што не треба за да ја одоброволи Софија, никој не се зачуди. А, чуму и би се зачудил, зарем некој нормален мислеше дека Османи е загрижен за историјата на своите сограѓани, дека се „секира“ околу националните македонски светии? Јок, никогаш никому такво нешто ни на ум на паднало. Очекувано. Арно ама, најавата за ново велепредавство срочено од пророкот Нино, на чија насмевка и гушки со Коѕијас јасно ко ден се сеќаваме, има друга тежина во себе. Се вика НОВА ВЛАДА. Пустата, пак, е нова ко ланскиот снег. Сепак, може има и нешто ново во неа, а? Дали зборуваме за влада за НОВО ПРЕДАВСТВО? Веројатно, многу северџано-логично… Е, сега ви станува ли јасно зошто Заев избега? Уште појасно зошто усвета од владата фатија и Шеќеринска и Димитров. Јасно ли ви е зошто владата е составена од анонимни дилајли кои реално, според квалификаците и претходните им кариери, требало да бидат пресреќни доколку некогаш се вработеле и на портирница во истата таа влада? Со сета почит кон портирите, извинете за навредата и споредбата со дотичните… Не знам зошто, но уште кога Заев најави оставка, вечерта на локалните избори, првата помисла ми беше таа, не дека е доблесен или има трунка морал во него. Пишував за тоа дека некој бега од предавството кое би било премногу дури и за еден таков докажан, истрениран и непоколеблив предавник. И тој да ти имал мерка, верувале или не, или поверојатно пакува куфери за да бега некаде… И што сега? Сега Димитров ќе глуми патриот и ќе повикува на будност ли? Го сменија и Бучковски, се радуваа луѓе. Не, верувајте дека не е за радување. Каков-таков, веројатно ни тој немал толкав степен на безрбетност за да ја проголта бугарската национал-шовинистичка шампита со датум на врвот. Очекувајте на негово место некој Беличанец, Малески, Зиков, Тричко ли. Има избор на такви фацки, за тоа не се грижете, со лопата да ги ринеш. А екипата на Таче Ковачевски, Бисера од Марс, Славјанка Лажни Вести, Љупче Путер, Оливер Мафијашки, Бојан Неправда и остатокот на бандата останала само и само заради квалитативот наречен послушност и беспоговорно извршување на задачите. Тие не ни читаат, тие потпишуваат. Оком-скоком. Очебијно, никој друг не сакал да се нафати на забеганата задача за самоуништување. Армија северџански камикази. Чичко Кумплунг вода да им носи. Сето ова доаѓа во комбинација со антимакедонски пакет филуван со Артан Нежни и Бујар Османи. Господ нека ни е на помош, ама не е на одмет и ние нешто да сториме против злодејанијата во најава на антимакедонската и антидржавна банда. Бидете будни! Од многуте лоши навики во светот на безрбетните, предавството да ти било една од најлошите и најтешко излечливите…...

Грен слем 21 и Квака 22 Или Новак Ѓоковиќ свесно го загрозил здравјето и животот на другите или добил фалсификувана потврда за позитивен резултат од тестот. Трето нема Борис Дежуловиќ 12/01/2022 14:50 Австралискиот федерален судија Ентони Кели одржа училишна лекција за владеење на правото, менувајќи ја неразбирливата и неразумна одлука на државните власти да му забранат влез на Новак Ѓоковиќ, кој пристигна таму за да го освои својот десетти Австралија опен, 21. Грен слем, и официјално да влезе Најголемиот на сите времиња. Во сериозна држава во која владее правото, нема парламентарни избори, како што има за австралиската извршна власт, која ја донесе својата одлука за одбивање на визата на Ѓоковиќ со тоа што сакаше да ги одоброволи гласачите пред претстојните општи избори: по двегодишната калварија со најстрогите епидемиолошки мерки во светот, на исцрпените Австралијци им недостасуваше само некоја разгалена и невакцинирана светска антиваксерска. Наместо јавно мислење, избори, кампањи и анкети за популарност, има само закони и параграфи за суд и право. А Новак Ѓоковиќ – ви се допаѓал ли тој ​​и на судијата Кели или не – направи сѐ што побара австралиската држава од него, без да прекрши ниту еден нејзин закон, пропис и епидемиолошки мерки. Откако јасно и недвосмислено му беше објаснето дека условите за медицинско ослободување од обврската за вакцинација во Австралија го вклучуваат и преболен Ковид-19, Новак кон барањето за виза приложи уредно заверен сертификат од Институтот за јавно здравје на Србија „Д-р. Милан Јовановиќ Батут“, според кој пред четири недели, на 16 декември 2021 година, бил позитивен на вирусот САРС-КоВ-2, а потврда од истиот Институт дека ниту една недела подоцна, на 22 декември, бил на ПЦР тестот бил негативен и здрав, подготвен за Австралија. И точка. Тоа е доволно за судијата Кели. Од оваа страна на земјината топка беа импресионирани од интегритетот на чесниот судија и австралиското владеење на правото. „Би сакал да му се заблагодарам на австралискиот правен систем и на судијата Кели, кој го водеше случајот прилично неутрално“, рече братот на Новак Ѓорѓе на прес-конференција, а своето восхитување го покажа и таткото Срѓан, додавајќи дека судијата бил фантастичен, ги почитувал фактите и ја донесол единственатата одлука што можело да биде донесена. Господинот Ентони Кели стана српски национален херој преку ноќ – буквално преку ноќ, бидејќи судењето на Новак траеше од полноќ до утро по српско време. Čast je čast, a vlast je vlast, ćud je ćud, a sud je sud, i sve po zakonu: tu su paragrafi, pa zagrabi (стихови од песна на Ѓорѓе Балашевиќ – н.з.) нека биде исто и за ѓаволот и Ѓоковиќ. Да бидеме среќни и нашите судии да се такви, величествено независни и од извршната власт и од јавното мислење, па да грабаат по параграфи, сѐ и само според законот. Да ја има таа среќа? Ако нема таква убава среќа во Србија, таква има во овој текст, па ајде за потребата на убавата среќа да замислиме дека Србија е правна држава како Австралија и дека фантастичниот судија Ентони Кели наместо во федералниот суд во Мелбурн работи во Првиот основен суд Белград. Па потврдата на Ѓоковиќ за позитивен тест за корона вирус од 16 декември не стигнала на неговото биро со барањето за австралиска влезна виза, туку со полициската кривична пријава и обвинение на јавното обвинителство против господинот Новак Ѓоковиќ а) по чл. 248 од Кривичниот законик на Република Србија за кривично дело против здравјето на луѓето. Или б) според член 355 од Кривичниот законик за кривични дела против правниот сообраќај, сеедно. „Судијата беше фантастичен, ги почитуваше фактите?“ Еве неколку факти за почитување. Потврдата за позитивен ПЦР тест Институтот за јавно здравје му ја издаде на Ѓоковиќ во четврток, 16 декември во 20 часот и 19 минути, а српскиот тенисер следниот ден, петок – знаејќи дека е заразен – во својот тениски центар во Дорќол се сретна со десетици момчиња и девојчиња, учесници на детскиот Мастерс турнир што се одржа таму, дружејќи се и фотографирајќи се со деца, па делеше пехари и признанија. А потоа во саботата одржа фотосесија со новинарите на францускиот L’Equipe, кои пристигнаа во Белград за да му ја врачат наградата за најдобар спортист за изминатата година. Или Новак Ѓоковиќ, знаејќи дека е позитивен на корона вирус – наместо да е дома во самоизолација, како десетици илјади негови помалку познати сонародници – учествуваше во неколку социјални настани, свесно загрозувајќи го здравјето и животите на другите учесници и нивните семејства, или потврдата од белградскиот Институт за јавно здравје е едноставно фалсификувана за потребите на барањето на Ѓоковиќ за австралиска виза. Трето едноставно нема. Вчера цел ден барав и не најдов. Не биди мрзлив, јас тогаш посегнав до Кривичниот законик на Република Србија и грабнав: став 248 јасно и недвосмислено вели дека „секој што не постапува во согласност со прописите, одлуките или наредбите со кои се определуваат мерки за сузбивање или спречување, ќе се казни со парична казна или со затвор до три години“, додека во ставот 355 јасно и недвосмислено стои дека „секој кој ќе направи или преиначи вистинска исправа во намера таква исправа да се употреби како вистинска, или оној кој лажната или преиначената исправаја употреби како вистинска или ако ја набави заради употреба, ќе се казни со затвор до три години“. Единствената преостаната трета можност можеше да биде, на пример, Новак Ѓоковиќ да ја добил потврдата за позитивен тест од Институтот за јавно здравје со два-три дена доцнење, но ајде да не се заебаваме, бидејќи судијата Ентони Кели е познат по тоа што е многу чувствителен на заебавање на судот: дури и да верувавме во фантастичната можност дека на српскиот бог Новак Ѓоковиќ никој не му јавил дека е заразен со корона вирус цели два дена, некој од правниот тим на Ѓоковиќ тоа веројатно ќе го кажеше јавно до денес. Особено откако цел свет со денови зборува за „Кваката 22“ на Ѓоковиќ – дали тој намерно ја ширел заразата или фалсификуваниот јавен документ? Најпосле, тоа би го објасниле братот или таткото на Ѓоковиќ, кои имаа одлична можност да го сторат тоа на истата прес-конференција на која се до имбецилност им восхитуваа на честа и чесноста на судијата Кели. И кои на прашањето на една новинарка за однесувањето на Новак по 16 декември, нагло станаа од масата и ја прекинаа конференцијата и наместо да одговорат прегрнати пееја – „Jedna zemlja, jedan tim, ponosim se srcem svim, iz Srbije dolazim, nikad ne odlazim“. Како може да се дојде од некаде, а а никогаш таму да не отидете. За тоа ви зборувам. Квака 22. Србија. Или, ете, Новак Ѓоковиќ свесно го загрозил здравјето и животот на другите или добил фалсификувана потврда за позитивен резултат од тестот. Во двата случаи казната е, како што видовме, иста, па на Ѓоковиќ не му гинат три години затвор. Или барем, тоа досега го сфативте, не би му гинеле доколку Србија беше правна држава како Австралија, и дека чесниот и чесен господин Ентони Кели, за среќа, е судија на белградскиот Прв основен суд. Што е – да речеме – сепак подобро отколку белграѓанецот Ентони Кели да биде судија во федерален суд во Австралија, каде за намерно ширење на корона вирусот може да се добие и доживотен затвор. Па, кога веќе си играме со замислувањето за убава среќа, да се обидеме да ја замислиме фантастичната можност Србија да е правна држава како Австралија, на својата најголема ѕвезда на сите времиња да ѝ суди независно без разлика на нејзиниот статус и хистеричното јавно мислење. Jer ćud je ćud, a sud je sud, i sve po zakonu: tu su paragrafi, pa zagrabi, нека е исто и за ѓаволот и за Ѓоковиќ, и за сите оние помалку славни граѓани на Србија кои беа осудени од српскиот судови токму за истото, а кои по којзнае кој пат, наместо во Австралија, завршија во посебно одделение на КПУ „Панчево“ во Вршац. Ви треба ли помош за замислување, ќе ве потсетам, на пример, на 38-годишниот С.З. од Ниш, првиот Србин осуден за прекршување на задолжителната самоизолација, кого – според упатите на Министерството за правда од 19 март минатата година – Основниот суд во Димитровград го осуди на максимални три години затвор. Или, ако ви е полесно да замислите, во случајот со момчето кое Апелацискиот суд во Белград пред четири недели правосудно го осуди на три години и десет месеци за фалсификување на ПЦР тестови – токму во тие денови кога Ѓоковиќ доби потврда за позитивен ПЦР тест. Доколку сѐ уште не ви оди таквото замислување, не грижете се, не е до вашата фантазија, туку до Србија. Земја од која можеби се доаѓа, но никогаш не се заминува. (Борис Дежуловиќ е хрватски новинар. Текстот е објавен на вебс-страницата на телевизијата Н1) Поврзани содржини Посетата на Кирил Петков е одење по жица 11/01/2022 15:01 Рускиот свет 10/01/2022 12:01 За и околу даноците 09/01/2022 09:01 Русија се коцка во Казахстан 07/01/2022 10:01 2022 06/01/2022 13:01 Енергетската криза во Европа е проблем на сите 05/01/2022 15:01 Стрес тест за животниот стандард 04/01/2022 08:01 Омикрон е почеток на крајот 31/12/2021 10:12 Најчитани Утре нема да може да си платите билет за ЈСП со мобилен 10/01/2022 18:36 Македонската компанија „Брансис“ на најголемиот саем за иновации во Лас Вегас 06/01/2022 14:10 Цената на метанот – „поздрав“ од Русија 08/01/2022 09:46 Назарбаев избегал со приватен авион од Македонија? 07/01/2022 21:03 Нови рокови за автопатот Кичево – Охрид и пругата кон Бугарија, старт на интерконекторот со Грција 09/01/2022 07:14 Арсовска: РЕК не даде лиценца на Градскиот енергетски систем, па три компании ги носат одлуките за парното 10/01/2022 20:23...

Бизнис Вести здравство Интервју Македонија На радар Најново Проф. д-р Гордана Ристевска Димитровска: развивме онлајн платформа за психотератија! 12/01/202212/01/2022 joki 0 Comments Модерниот и динамичен начин на живот има големо влијание врз психофизичкото здравје на луѓето. Брзото темпо и кратките рокови за работа, стресот, доведуваат до намалена толеранција, ниска самодоверба, несигурност, гнев, што севкупно влијае и на тоа како се чувствуваме. Денес, стресот е најголемиот непријател на луѓето, нешто што влијае на нашето ментално здравје. Животот дефинитивно е поинаков во споредба со порано. Луѓето се понервозни, затворени во себе, со недоверба кон системот и институциите, а тоа им се одразува и на квалитетот на животот. Стравот кој го предизвика здравствената криза уште повеќе ги засили овие негативните тенденции. Се најдовме во состојба која не е природна, и која не треба да се прифати! Но, не секој може да се носи со новите предизвици. За некого тие се голем товар, кој им создава внатрешна болка и немир, што влијае и на околината, посебно на најблиските. Како да се заштитите себеси и најблиските? Како да ги зацелиме траумите и загубите, како полесно да ги надминеме потешкотиите? Токму со оваа мисија, да помогне со совети на што поголем број на луѓе, во различни проблематични и тешки ситуации, проф. д-р Гордана Ристевска Димитровска со својата ПЗУ Психомедика, со поддршка на Фондот за иновации и технолошки развој, ја креира првата онлајн платформа за психотерапија на македонски и албански јазик. По тој повод нашата редакција ја отвори темата за менталното здравје и како да си помогнеме себеси и на блиските. За кого пред се е наменета оваа терапија? Платформата е за сите клиенти кои се спречени да дојдат физички, за сите кои се далеку и не можат да си дозволат да земат слободен ден од работното место, за сите кои живеат толку далеку, а сакаат за душата да зборуваат на мајчиниот јазик. Всушност, платформата го следи современото живеење, во кое информациите се споделуваат брзо. Каде и да сме, можеме да бидеме блиску! Да се побара помош не треба да претставува нешто од што треба да се срамиме. Напротив тоа е инвестиција во здравје и среќа. Дали сеуште постојат предрасуди кај нас на оваа тема? Се разбира дека сеуште постојат многу предрасуди, но исто така и погрешните информации се шират со брзина на светлината. Мене ми е сосема разбирливо, кога се појавува промена во психичкото функционирање, кога се јавува период на тага, раздразливост, анксиозност, човекот да се обиде да направи сé што знае сам и да се обрати до својот најблизок круг на семејна и социјална поддршка за да го надмине тешкиот период. Оваа борба на личноста вклучува разговори, зголемена социјализација, физичка активност, планинарење, градинарство, некакво хоби… Сите вакви активности се за поздравување и во секојдневната терапија ги поттикнуваме луѓето да прават нешто за себе, да се вклучат во општестевно корисни активности и да ги зајакнат снагите за борба со суровоста на секојдневието. За жал, еден дел од луѓето кои имаат психичка тешкотија, олеснувањето на симптомите го бараат во алкохолот, марихуаната, амфетамините, коцкањето, прејадувањето, повраќањето, импулсивното купување непотребни нешта… Јасно е дека ваквите активности даваат инстант олеснување и убаво чувство, но по неколку часа ќе пристигнат последиците, и уште повеќе ќе ја влошат психичката состојба. Затоа, штом дојде таков период во животот, без разлика од кои причини, кога се гледа дека човекот се измачува, не може да дојде до подобрување со своите постоечки сили, тогаш е време да се побара стручна помош. Во мојата пракса, а верувам и кај сите колеги, гледаме луѓе кои ќе се јават на преглед после неколку недели или еден месец на намалено или отежнато функционирање. Но, работиме и со лица кои по 2 или 3 години се измачувале, лутале по интернисти, невролози, снимања, лаборатории, поминале кај сите бајачи и надрилекари додека да го најдат патот до психијатарот. Ме фасцинира влијанието на, според мене „колективното несвесно“ на Јунг, кое толку успешно ја држи во живот вербата на нашиот народ во непознати повисоки сили, кои се материјализираат во способностите на локалниот бајач, кој го има во секое село. Оној кој се мачи со психички потешкотии, е постојано бомбардиран од информации за разни ритуали поврзани со, но не и одобрени од мејнстрим религиите, разни гледачи, бајачи, луѓе кои може да направат само краткотраен плацебо ефект и ништо повеќе. Потоа, доаѓа индустријата на суплементи, разни билни препарати, витамини, комбинации од билки, екстракти од непознати растенија и животни, кои се „на природна база“, што алудира дека не се штетни. Нивната цена повеќекратно ја надминува цената на фармаколошки добиената, ригорозно испитувана и долгорочно следена терапија. Затоа, заблуда е идејата дека лековите се штетни, дека фармацевтската индустрија сака да не „дрогира“ и да не направи зависни од лекови за да профитира од сите нас. Просечниот читател би се изненадил доколку знае, колку е тешка секојдневната борба со сомнежот кој се разви во луѓето заради она што се пласира по социјалните мрежи, заради гласноста на теоретичарите на заговори, и намалената доверба во системот и здравствениот сектор. Колку животи се повлијаени од небарањето на помош на вистинското место, колку страдање може да се избегне благодарение на психотерапијата и фармакотерапијата. Но, за тоа да се случи, треба да се премине преку разочарувањето дека човекот не може да се „избори“ сам, дека треба да оди кај психијатар, што различно се доживува кај различни луѓе. За некои е разочарување, за некои е срам, за други страшно итн. Какви терапии најчесто се бараат? На psihomedika.com најчесто се бараат индивидуални и партнерски психотерапии заради анксиозност и анксиозни растројства, депресија во сите форми, зависности, брачни кризи, растројства во исхраната и многу други проблеми. Клиентот може да избере терапевт или доктор, да одбере термин и да закаже исклучиво видео сесија. Нашиот пристап е холистички, и имаме соработка помеѓу доктор психијатар и психолог терапевт. Зависно од тоа што им е потребно на клиентите, правиме проценка и ги насочуваме луѓето кон соодветен терапевт или доктор. Некои полесни состојби, можат да се решат само со психотерапија. Некои клиенти се јавуваат кај психолог за да постигнат раст и подобро функционирање. Иако постојат психички болести кои мора да се лечат со лекови, научно е докажано дека за сите психички растројства комбинацијата од фармакотерапија и психотерапија е поефикасна отколку само едната или само другата терапија. Затоа, нашиот пристап обезбедува да добиете преглед, психотерапија и/или фармакотерапија без да доаѓате физички кај психијатар/психолог и без да губите работен ден за да ја завршите оваа Ваша потреба. Друго важно нешто, во креирањето на онлајн платформата, многу внимававме на безбедносните стандарди. Обезбедивме целосна одделеност на информациите на клиентите при закажување и плаќање од сесијата која се одржува на сосема друго виртуелно место. Тоа се две различни места, кои не можат да се поврзат, со што идентитетот на клиентот е заштитен по највисоки стандарди. Исто така, веднаш после завршувањето на видео-сесијата, сите податоци исчезнуваат засекогаш, како никогаш да не постоеле. Нашата платформа е само наша, ја поседува ПЗУ Психомедика, а не Гугл, Мајкрософт, Вибер, Фејсбук, Зум. Тоа гарантира поголема безбедност, бидејќи нема посредник во давањето на услугата. Со ова особено се гордееме, и сме благодарни на Фондот за иновации и технолошки развој, бидејќи без нивната финансиска и консултантска поддршка немаше да биде возможно да креираме нешто толку автентично и практично. Имате стручен тим со искуство кој влева доверба. Какви се програми нудите? Тимот на ПЗУ Психомедика – онлајн платформа во моментот е составен од 8 психијатри/невропсихијатри и 13 психолози/терапевти. Тимот постојано расте, со оглед дека онлајн активно работиме само 6 месеци, интересот е навистина голем и од клиентите и од колегите. Сите доктори и терапевти се пред се исклучителни професионалци, квалификувани и обучени да работат различни форми на психотерапија и советување. Уште еднаш ќе ја нагласам тимската работа, преку која можете да бидете сигурни дека најбрзо и најефикасно ќе дојдете до резултат. Нашето мото е „Ќе биде подобро!“ и токму тоа сакаме да го постигнеме, да направиме да се чувствувате и функционирате подобро. Степенот на подобрување е индивидуален, зависно од проблемот, но Ве уверуваме дека ќе добиете најдобра можна психолошко-психијатриска помош за Вашиот проблем. Во последните неколку месеци креиравме и тестиравме неколку програми за помош и поддршка на определени групи на луѓе како што се: Лица кои живеат со хронични болести; Програма за психосоцијална и правна поддршка на родители во развод; Лица кои сакаат д ја подобрат својата самодоверба. Особено сакам да ја истакнам програмата Оаза за парови, која е уникатна можност за паровите кои сакаат да учествуваат во нешто ново, исклучително креативно и да искусат активности специјално креирани за двојки. Нашата Оаза за парови се наоѓа во хотел Театар во Битола, каде за секој пријавен пар се прави индивидуална програма според нивните потреби. Програмата вклучува: советување со системски семеен терапевт, тренинг за парови, заедничко готвење, театарски активности, специјално дизајнирани игри за поврзување, запознавање, решавање на конфликти и многу други изненадувања. Добредојдени се сите парови кои сакаат да се поврзат или да го освежат партнерството, парови во брак, во брачна криза, во партнерска врска на почеток, истополови партнери, парови кои сакаат ново искуство… Кој е вашиот општ совет за менталното здравје? Во однос на менталното здравје, би сакала сите да се грижиме за телото и душата подеднакво, и вистински да разбереме дека тоа е една целина. Многу повеќе му даваме внимание на болното тело отколку на она што не прави да сме единствени и посебни, нашата личност и психичкиот живот. Уште помалку работиме на тоа да го одржиме телото и духот здрави. Мислам дека ситуацијата се подобрува по малку кај младите генерации, но има голема потреба да се работи на превенција на болести и растројства кои произлегуваат од животниот стил кој го практикуваме. Сé може да се купи и да се замени, само телото и умот не може да го замениме. Да престанеме да се грижиме за предметите подобро отколку за себеси! За почеток, да преиспитаме што навистина нам ни е потребно и да почнеме да вложуваме во себе, без изговори и одложување. Facebook...

Пишува: Ѓорѓи Илиевски, Виш просветен инспектор во пензија Деновиве на мојот мејл не стивнуваат реакциите од страна на вработени професори на Универзитетот во Тетово (УТ), со кои во писмена форма ме известуваат по однос на состојбите на овој универзитет. Тие го поставуваат прашањето: „ Во чија полза е ова летаргија на нашиот народен универзитет“? Немањето реализација на развојна стратегија на Универзитетот. А тоа е од активностите на менаџментот (ректор, проректори, декани..) кои се занимаваат сами со себе и нивните семејни и клановски опкружувања. Покрај проблемите од различни природи, овој универзитет неколку месеци функционира без највисоките раководни органи. Имено, на актуелниот ректор (Вулнат Амети) му е истечен мандатот, додека едвај се конституираше сенатот со ново-стари членови. Со оваа состојба на универзитетот се создава турбуленции која е од големо значење за нас. Вака создадените турбуленции од ваков вид дава елементи на недоверба како на надворешниот фактор така и помеѓу студентите и самите вработени. Реакциите на професорите е и со поставување на прашањето: Зошто не се објавува конкурс за ректор, како што е предвидено согласно правните акти (Законот за високо образование)?. Дали тоа значи дека изборот на раководните органи, поконкретно на ректорот на УТ и понатака треба да остане заложник на политичките- клански пазарења, како што било до сега, или пак треба да го развива патот кон развојна институционална автономија која е загарантирана и со Законот за високо образование и е во рамките со објективните стратешки цели на универзитетот, како што се случува во другите институции ширум модерното општество околу нас? За овие табу теми навидум како да е забрането да се дебатира, или пак се нема смелост за истото. Додека тетовското опкружување се анимира со глупави теми што не коресподираат со потребите на модерниот свет, во просторите на Универзитетот Тетово владее немост-молк. Впрочем немоста – молкот преставува знак за согласноста или пак се надоврзува со неможноста на раководните органи во институцијата за решавање на проблемите со години нагомилани на институцијата, истите немаат крај. Пред некое време имаше големи возбудувања на јавноста кои беа кренати до ниво на скандал, а истите беа позврзани со „научните тррудови“ на Медицинскиот факултет, кој во ушите и очите на Државниот просветен инспекторат за високо образование се елиминира на перфиден начин без инспекциски епилог (м.з.вонредниот инспекциски надзор го извршија инспекторите Даниела Кироска, Зоран Ристески, Предраг Илиески непрофесионално и несовесно…) Ваквиот проблем на Медицинскиот факултет преставуваат кулминација на Ајсберговата висина во универзитетската фела. На УТ, врз основа на Законот за високо образование и Статутот би требало да се објави конкурс за ректор. Но за чудо, наместо одглас има молк. Потполен молк, кое не објасниво. Молк речиси на сите страни кој што впрочем и требаше да најдат решение на проблемите па дури и да ги спречат сите. Нормално станува збор за легитимни институционални органи како што се ректорат – сенат, деканат, студентски парламент, но и МОН, и другите компетентни органи, студентите, родителите на студентите, пошироката јавност, медиумите и друго. Со ваквото несоодветно менаџирање, создадена е прилика за вработување по клуч „Јас твоето дете, а потоа ти моето“! Десетици се, па можеби и стотици вработувања, врз основа на клански врски, семејни или пак партиски препораки, полни со непотизам! Се разбира за соработници се избираат воглавно децата на родителите со позиции во Владата или пак академската фела. Речиси, не постои декан или пак продекан чии деца не се вработени во УТ на децата на „СОПСТВЕНИЦИТЕ“ на универзитетот. Прво ќе им ги „надуваат“ оценките, за да можат да исполнат законски одредби предвидени во темпирани огласи. Да го кажеме реално дека УТ се многу луѓе кои што не заслужуваат, а воедно и не можат да се во истиот и многу такви кои што експлицитно заслужуваат да се таму!. Во овие услови пред академската фела на албанците во Република Македонија се поставуваат следните прашања: Зошто се толерираат ваквите девијантни дејанија? Зошто се дозволува да се разреди академското јадро на УТ? Како се случи да во една толку мала географска средина се отвараат три Универзитети со исти факултети? Зошто се дозволи овие Универзитети да се конкурираат помеѓу себе, но не по основа квалитет? Зошто не се направи истражувања и анализа на потребите на пазарот на трудот, за да се одговори, во која област и кои профили се неопходни на пазарот на трудот? И за крај Како дозволи академската фела кај нас, која денес не е мала, во најмала рака врз основа на бројот, да падот наш падне во агонија, се задуши во песимизам и спасот да го бараат надвор од неговиот роден крај? Одговорот треба да го дадат сите прогресивни сили од надвор и внатрешноста на Универзитетот и да создаваат „ Еден друг вид универзитет“, модерен, кој што ќе го преземе тешкиот товар на ова општество, за да води напред, напред кон севкупниот економски – социјален развој како што се бара во епохата на новото технолошко и научно општество за развој на познавањата?… Очекувам да се огласи новиот министер за образование и наука. Државниот просветен инспекторат, зошто нема конкурс за ректор на УТ, како и на Универзитетот „Мајка Тереза во Скопје. Нека им биде пример позитивниот законски избор за ректор на најстариот универзитет „Св.Кирил и Методиј“-Скопје. Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Еден поучен мисловен експеримент. Да си замислиме дека Турција е земја членка на ЕУ, а Бугарија е кандидат што сака да започне преговори. Турција одлучува да стави вето, а турскиот парламент ја усвојува следнава „Рамковна позиција за стабилизирање и асоцирање на Република Бугарија во ЕУ“. Турција е конзистентна во поткрепата на европската перспектива на земјите од османлискиот Балкан. Но, Турција не дозволува интеграцијата на Република Бугарија во ЕУ да биде придружена со европска легитимација на државно спонзорирана идеологија на антитурска основа. Пренапишувањето на историјата на дел од турскиот народ по 1868 година е еден од темелите на антитурската идеолошка основа на бугарскиот тоталитаризам. За да се согласи Турција за отпочнување на преговори на Бугарија со ЕУ, Бугарија треба да оствари реален напредок во остварувањето на следниве барања: Република Бугарија да се воздржува од спроведување политика, независно под која било форма, на поткрепа и претензии за признавање на т.н. „бугарско малцинство“ во Турција и во која и да е од земјите од османлискиот Балкан. Спроведување процес на рехабилитација на жртвите на бугарските профашистички и прокомунистички режими, репресирани поради нивниот турски идентитет. Спроведување процес на лустрација на сите соработници на поранешни режими, кои учествувале во репресии на луѓе поради нивниот турски идентитет. Преземање системски мерки за бришење табели и натписи од споменици каде што се спомнува, „турското“ или „османлиското ропство“ и „турскиот јарем“, како и сите споменици за „ослободувањето“ (кое е, всушност, руска окупација), кои поттикнуваат омраза кон Турција, како „турски/османлиски окупатор или поробувач“. Во дејноста на мултидисциплинарната експертска комисија за историски и образовни прашања: – Да се постигнат конкретни резултати, за периодот од општата историја до 1868 година и да се постигне договор за Априлското востание, митот за „колежот во Батак“, незначителното учество на Бугарите во Руско-турската војна, и репресираното турско и лојално бугарско население од страна на окупаторските руски и романски војски. – Да се сменат информативните табли и други ознаки, вклучително и на историските споменици, според договорените текстови. – Да се договорат конкретни датуми за заедничко одбележување на настани и личности од заедничката историја по кои е договорена согласност, а во однос на јазикот да се ползува фразата „официјален јазик на Република Бугарија“. – Да се хармонизираат учебните програми по историја и литература, и да се отстрани во учебниците какво било спомнување на романот „Под игото“. – Сите историски извори од отоманскиот период, да се изучуваат на јазикот на кој се напишани оригинално. – Бугарија да признае дека петвековната историја на Македонија пред 1912 година е дел од турската отоманска историја. Во бугарското општество да се надмине говорот на омраза, вклучително кон лица кои се идентификуваат или кои се идентификувале како Турци, вклучително и во онлајн медиумите. Во уставот на Република Бугарија да се вметне и турскиот народ како конститутивен народ, за да се исправат сите неправди кон Турците во Бугарија од Априлското востание во 1876 година до денес. Можеме само да си претпоставиме колку жестоки реакции би имало во бугарското општество на вакви или слични барања од Турција. Знам, многумина ќе се насмеат на овој мисловен експеримент и ќе речат – добро е што Турција никогаш не била во состојба да поставува вакви политички барања кон Бугарија. Но, ете, Грција – која е членка на ЕУ од 1981 – беше во состојба да ја блокира евроинтеграцијата на Бугарија со слични „историски барања“, но не го направи тоа. Какви реакции ќе имаше во бугарското општество ако Грција побараше менување на бугарскиот устав и признавање на Грци во уставот, ако инсистираше на „заедничка историја“ (толкувана по нивни аршини), или ако побараше менување на учебниците по историја, особено во делот на „бугарската преродба“ и на судирот меѓу патријаршијата и егзархијата? Какви реакции ќе имаше во бугарското општество ако Грција тврдеше дека бугарскиот идентитет со децении бил граден на антигрчка основа и дека во бугарското општество се вршело со децении бришење на се што е грчко? Какви реакции ќе имаше во бугарското општество ако Грција ја условеше Бугарија да бидат признаени злосторствата за време на „бугарската фашистичка окупација“ (како што пишува на споменици во Грција) во Втората светска војна? Едноставно е. Не му го прави на соседот, она што не сакаш друг да ти го прави тебе! Ако Бугарија и Македонија се придржуваат до ова морално начело, многу полесно ќе ги надминат меѓусебните недоразбирања и спорови. Извор: Цивил медија...

Што е политиката? Една од дефинициите која ми е најблиска е онаа: политиката е умешност да се предвиди можното. Или способноста со она што го имаш пред себе да предвидиш како ќе се одвиваат работите на подолг или пократок рок. Да планираш. Политиката (особено пред избори) ни ветува разни работи – можни проекции, студии, планови, гаранции… и од убедливоста на нивната понуда зависи дали ние, гласачите, ќе ѝ подариме доверба на една или на друга понуда, на една или на друга опција. И тоа, благо речено, треба да биде – демократија! Што очекувате од државата оличена во раководство на власт? Да ви овозможи мирен живот, што значи сигурност, прогрес, здравствена безбедност, солидно образование, ефикасен транспорт, сигурно снабдување со енергија, вработување со заработка која ќе овозможи да вложите во заедничката каса од која сето тоа ќе се финансира. За возврат, вие ќе го дадете гласот за нив и со тоа ќе им ја доверите на располагање таа заедничката каса, која вие и понатаму секојдневно ја полните со ваши пари. Кругот тука, се чини, е затворен. Сето тоа е работа на еден генерален консензус. Власта, пак, а тоа се оние што во моментот раководат со заедничката каса, мора да ги обезбедат сите неопходни услови за да функционираат наведените очекувања на граѓанинот. Насетувате, верувам, дека повод за ваква базична ламентација се енергетските (не)прилики. Греењето попушта, иако поскапи, струјата поскапи (само за почеток) и никој не ветува дека ќе ја има доволно. Откако нè растурија од убедувања за неопхoдност за останување и за врзување со масовните системи на греење, граѓаните се повторно пред дилемата дали да се снаоѓаат со алтернативни видови, а тоа значи со дрва, а тоа пак е еднакво на додатно загадување. Сега сме повторно на почетокот. Оној што ветил, не може да исполни. Оправдувањата се дека цените рипнале на светските берзи, дека ние немаме приклучок кон гасоводи што обезбедуваат дотур на гас… меѓу редови се имплицира дека Русија не нè сака и нема да ни даде помали цени и доволни количества. Владата се менува, новата се токми и нешто ветува. Па, добро, се прашувам, што сте правеле досега, кај се сите оние проекти што се влечкаат веќе четири-пет децении? Одговор на прашањето од милиони долари: што е со оние огромни хидроелектрани Чебрен и Галиште? Зошто пропаднаа сите тендери за нив? Што стана со гасификација на ТЕЦ Неготино? За тоа слушаме два-триесет години. Зошто РЕК Битола нема ископано доволно јаглен за да прави струја, иако со таа механизација за ископ се врзуваа матни евромилионски зделки, па се купи нова (зошто ако немало јаглен?). Се либерализираше пазарот со струја за да се средел. Се направи некоја транге-франге зделка со Макпетрол и со гасоводот, со цел да се средело снабдувањето. Гасоводот се копа низ целата земја еве веќе триесет години, ама гас – нема! Нема ни складирано, за не дај боже. А нема ни складишта. Тоа требаше да биде иднината, велеа! За евтина, а чиста енергија. А таа кога се прави кај нас била поевтина. Па, зошто не почнат да ја прават тука? Ако има за нов есцајг, има и за централи. И сега одеднаш некоја луда цифра: 300 отсто поскапување! Но, црвот работи. Сè си мислам дека на некои персони што имаат име и презиме, им одговара оваа неизвесна и несредена состојба. Дали биле толку неуки и не знаеле дека ќе се случува тоа што се случува или, пак, им било полесно секојдневно да импортираат странска струја и секојдневно да им капе. Ама тоа капење изгледа било штедро, па некои од нив успеале да се доближат до клубот на милијардери. Не сум сигурен дека, на пример, со сета своја љубопитност, Заев не ги дознал и овие работи. Можел да си го праша доскорешниот вицепремиер Анѓушев. Па, нели тоа му беше работа пред да стане вицепремиер. Ако не знаеле, толку полошо за нив. Или можеби целата конструкција на консензусот помеѓу граѓаните и политичарите околу поделбата на работите веќе не важи?...

Ја нарекуваат недела на интензивна дипломатија. Недела на американско-руски дијалог. Најважната недела во односите меѓу НАТО и Русија од распаѓањето на Советскиот Сојуз до сега. Женева, Брисел, Виена и уште неколку познати и непознати локации ќе бидат местата на интензивен дипломатски дијалог меѓу главните протагонисти во чиј сендвич се наоѓа европскиот континент. Кај нас неделава можеме да ја наречеме нешто како недела на интензивни поскапувања, недела на незатоплени домови, недела на „новиот“ владин кабинет, недела на повторна експлозија на ковидот, и така редум. Секако дека листата може да се дополни во зависност од афинитетите и засегнатоста на секој од нас поединечно, но во суштина имаме доволно аргументи за да констатираме дека постпразничната летаргија и меланхолија, која традиционално ја заменуваше предновогодишната еуфорија, е веќе минато и нешто заборавено. Годинава имаме доволно теми, грижи и проблеми кои најдолгиот месец во годината ќе го направат уште подолг. Импонира фактот што македонската јавност и македонскиот медиумски простор полека но сигурно своето внимание го насочуваат не само кон сопствениот двор, дури не само ни во дворовите на соседите, туку многу пошироко. Јавноста со внимание ги следи случувањата во светската политика и од далеку го набљудува играњето на мечката во дворот на „комшијата на нашиот комшија“, чија што игра во „глобалното село“ може лесно да се префрли и преку нашиот плот. Случувањата во Казахстан и Украина и односите меѓу САД и НАТО наспроти Русија се во фокусот на светската јавност, но и со релативно добра покриеност во македонските медиуми. Тоа навистина претставува чекор напред за сите нас, особено во поимањето и перцепцијата за самите себе дека не живееме во стаклено ѕвоно, не сме изолиран систем и дека се што се случува во светот не се случува само заради нас. Во моментов имаме две паралелни потенцијални кризни жаришта кои можат да создадат сериозен потрес на глобално ниво и кои можат да имаат сериозен импакт и врз нашата земја. Казахстан и Украина! Две поранешни советски републики, руски соседи, големи земји со голема територија. Во Казахстан заигра мечката. Онаа руската! Го заврши својот перформанс за само неколку дена. Како што стојат работите и како што вели логиката, руската мечка таму и ќе презими, како компензација за нарушениот зимски сон. Што ќе се случува во Украина? Ќе видиме ли уште еден „казачок на руската мечката“ или можеби „неделава на интензивна дипломатија“ за момент ќе ја одложи нејзината претставата за некои уште полоши времиња? Ако направиме мало враќање наназад и погледнеме на настаните во Украина од 2013 и 2014 година, ќе можеме да повлечеме парлела со она што се случува денес. Во ноември 2013 година започна втората обоена револуција во Украина со цел да биде соборен прорускиот претседател, Виктор Јанукович. Тогаш Русија направи еден чекор назад откажувајќи се од сопствената политичка доминација над официјален Киев. Како одговор на сето тоа, во пролетта 2014 година направи два чекора напред со молскавичната анексија на Крим и превземањето на контролата во Домбас, создавајќи замрзнат конфликт за потребите на руските интереси кој трае и ден денес. Каков е резултатот од сите тие случувања? Русија ја загуби политичката доминација во Украина, но присвои конкретна украинска територија и воспостави замрзнат конфликт за потребите на нејзините интереси во перспектива. Патем кажано, политичката моќ во демократските земји се добива или губи на избори, но враќањето на загубена територија може да се направи само преку вооружен конфликт. Русија, преку сопствените политички инсталации, може на секои наредни избори да се обидува повторно да ја врати власта и доминацијата во Украина. Но, дали Украина може секогаш кога ќе посака да си дозволи воена конфронтација со Русија за да ги врати Крим и Домбас? Така вели логиката. Така некако стојат работите на терен ако гледаме грубо, без емоции и без стандардните приказни за потребата од почитување на меѓународното право, суверенитетот и територијалниот интегритет на државите и останатите придобивки на мирното доба. Дали Русија во тоа време, поучена од искуствата од портокаловата револуција од 2004 година, беше подготвена и плански ги компензираше сопствените политички загуби со анексија и контрола над посочените украински територии? Не знам! Конкретниот одговорот на ова прашање ќе го даде историската наука, но во некоја подалечна перспектива. За нас, современиците на овие случувања, ни преостанува да собереме два и два и самите да дојдеме до логичен заклучок за вистинскиот исход на случувањата во Украина од 2013 и 2014 година. Тогашните случувања во Украина се интересни за да повлечеме паралела со актуелните случувања во Казахстан. Тоа е земја далеку од фокусот на нашето секојдневие и внимание. Ја познаваме како земја од која што го увезуваме „нашиот Тетоец“, надалеку прочуениот македонски бренд, тетовскиот грав. Само што не е од Тетово. Речиси сум сигурен дека ниту европските граѓани не се ништо поарни и поинформирани за тоа каква земја е Казахстан. Информациите говорат дека се работи за земја богата со фосилни горива. Тој податок воопшто не е за занемарување, но и не е нешто посебно интересен поради тоа што нафта и гас има и на други места на планетава. Но, Казахстан е производител на нешто со далеку посилни енергетски ефекти од „нашиот Тетоец“. Оваа земја е најголемиот производител на ураниум, односно произведува дури една петина од вкупното светско производство на ураниум кој се користи како нуклеарно гориво за производство на електрична енергија во нуклеарните централи. Тука работите стануваат појасни! Контролата над овие ресурси има сериозно влијание врз глобалната рамнотежа на енергенси, особено на цената на секој од нив поединечно. Некако станува појасно влијанието на танцот на мечката во „дворот на комшијата на мојот комшија“. Како да се надзира неговиот импакт врз глобалната цена на гасот, па ако сакаме да банализираме дури и влијанието врз недоволно затоплените домови во Скопје. Станува логично и енормното поскапување на гасот во Куманово и Струмица, кои што со ова стануваат дел од клубот на европски градови со висока цена на гасот. Барем да бевме во клубот. Шегата на страна. Трупањето на руска војска во близина на украинската граница веќе подолг период целосно го насочи вниманието на САД и НАТО кон оваа точка на светот овозможувајќи лесна и речиси непречена пенетрација на руската воена машинерија на територијата на Казахстан. Дали ова претставува своевидно повторување сценариото од Киев, Крим и Домбас, но во сосема друг контекст и територија? Дали на сцената имавме класично одвлекување на вниманието заради постигнување на друга зацртана цел? Зачудува фактот што речиси и да нема сериозна реакција, протест или критика во западните медиуми за случувањата во Казахстан. Нема одговор на прашањето кој го подготвил обидот за обоена револуција?! Дали причините за избувнување на немирите се реални или пак посакувана провокација од оние кои на крајот излегоа како победници?! Дали идеологот и креаторот на ова сценарио успеал во сопствените намери или пак доживеал тотален неуспех? Легитимни прашања чии што одговори сè уште се во сферата на шпекулациите. Сепак, нешто кое што е далеку од шпекулација е фактот дека Русите се во Казахстан! Заклучокот за тоа кои се вистинските одговори на поставените прашања можеме повторно да го извлечеме преку примена на логиката и собирање на два и два. Доаѓаме и до неделата на интензивна дипломатија. Тоа е оваа недела. Дипломатијата е единствената алатка која може да ја спречи понатамошната ескалација на веќе постоечкиот судир во Украина, како и евентуалното вовлекување на НАТО во овој замрзнат конфилкт. Медиумскиот простор на западната алијанса изобилува со спротивставени ставови и оценки на аналитичари и експерти во однос на состојбата во Украина. Едните сметаат дека Русија го води главниот збор, а Путин триумфира реализирајќи ја сопствената агенда. Другите се на мислење дека треба да се изврши силен притисок и да се примени широка лепеза на активности која ќе го вразуми Путин и врати на местото на кое што припаѓа. Трети пак се на мислење дека е потребен внимателен однос кон Русија со цел да се избегне ефектот на „стаорец притиснат во аголот“, за кој што ефект Путин веќе предупреди дека е најлош можен исход во меѓусебните односи. Заеднички именител на сите евроатлантски стратези и аналитичари е фактот дека на организацијата и е потребно единство. Каков и да биде пристапот кој ќе биде одбран треба да биде поддржан од сите НАТО членки без исклучок. Тука е моментот на вистината и најсилната карта на која игра Путин! Отсуството на единство! Независно од декларативната унисоност во ставовите на земјите членки на НАТО, дека Русија води агресивна политика кон Украина, нивните поединечни интереси, па би рекле и нивната поединечна меѓузависност со Русија, го прави посакуваното единство на НАТО исклучително ранливо. Сите показатели говорат дека САД и европските земјите членки на НАТО имаат различни интереси. Дури и самите европски земји гледаат со различна диоптрија кон заедничкиот проблем. Секоја настојува да ги заштити сопствените интереси настојувајќи заедничкиот став на организацијата да ги рефлектира токму нејзините позиции. Усогласувањето на позициите на НАТО пактот, кој треба да претставува резултанта на триесет помали или поголеми вектори, ќе претставува исклучително тешка операција која има за цел создавање на услови за решавање на проблемот во оваа епизода. Со други зборови, за очекување е сето ова да заврши со стариот добар класичен пазар. Пазар меѓу големите! Пазар, во кој колатерална штета повторно ќе биде Украина и народот на истокот од земјата кој веќе со години живее во услови на замрзнат конфликт, воени дејства и постојана загуба на човечки животи кои се бројат во десетици илјади. Украина повторно ќе биде најкрупната монета за поткусурување и ќе продолжи да биде жртва на сопствениот национален танц игран од мечката на соседот, руски казачок во украинскиот двор. Но тоа не е се! Секогаш покрај големата паричка има и ситен кусур кој што има за цел да ја израмни сметката. Во тој ситниш спаѓаме и ние, Македонија! Благодарение на исклучително погрешната политика на владата на Заев кон Русија, пред се поради нејасните протерувања на руски дипломати, како и поради доминацијата на рускиот анти НАТО и анти ЕУ интерес во бугарската политика, остануваме закопани во место. Тонеме се подлабоко во калта на балканската политика чијашто перјаница во моментов е соседна Бугарија. Колатерална штета е и самата Бугарија, која како заложник на еден војник, задоен со млекото на Варшавскиот пакт, генерал-мајор и нејзин претседател, креира нејасна политичка траекторија за целиот регион и опасност од негова дестабилизација. Украинската криза и потребата од пазар на релација НАТО-Русија, дополнително ја намалува цената на Македонија, а бугарските блокади стануваат сосема предвидлива и очекувана компонента во нашите меѓусебни односи. Марионетската позиција на бугарската држава не влева доверба и не дава гаранција дека таа е способна да ја тргне блокадата од македонските евроинтеграции дури и по цена да добие се што бара од нас. Затоа не треба да добие ништо! Така вели логиката. Таков е заклучокот кога ќе се соберат два и два. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Секогаш кога поминувам пред бронзената биста на Ристо Крле на левиот кеј од коритото на реката Црн Дрим, во туристичка Струга, ме опфаќа некоја тежина кога на постаментот не го гледам натписот со името и презимето, кое треба да кажува на кого се однесува таа. Таа тежина понекогаш преминува во притаен срам кога тоа го гледаат со чудење и домашни и странски туристи, особено писатели и поети. Или, како што се вели, ме уби туѓиот срам. Се обидувам да ги замислам двете раце, како арамиски, под закрилата на темнината од некоја ноќ, со чекан удираат за да ги отстранат невините букви на постаментот. Секоја биста, без натписот што кажува на кого се однесува, е обичен модел со кој некој уметник се обидел да ни прикаже нечиј лик. Без натпис, таа може да се однесува и на кој било друг лик, што зависи од фантазијата на тој што гледа во неа. Ако таквата состојба потрае со години, некои идни генерации не ќе знаат ниту на кого се однесува таа. Тогаш бистата може да стане непотребна, да биде отстранета и, во краен случај, да заврши како отпаден материјал. Можеби таа е целта на тие што осквернуваат. Дури и која било друга уметничка скулптура (дрвена, мермерна, метална и сл.) ако нема натпис (или наслов, име) зададен од нејзиниот автор, губи од вредноста на својата уметничка порака. Македонскиот драмски писател Ристо Крле (3.9.1900 – 29.10.1975), скромниот струшки чевлар, својот огромен талент за пишување драмски текстови ќе го докаже уште со својот прв драмски текст „Парите се отепувачка“, кој по неговата изведба на 27 декември 1938 год., во тогашниот скопски театар, ќе доживее голем успех и ќе наиде на голем одзив низ Македонија. Таа драма подоцна ќе стане омилена лектира на многу генерации. Со пишувањето на следните негови драмски текстови: „Антица“, „Милиони маченици“, „Гроф Миливој“, Ристо Крле ќе се приклучи кон веќе познатите драмски автори од тој период Антон Панов и Васил Иљоски. Тој е еден од првите членови на Друштвото на писателите на Македонија (формирано во 1947-та). На три-четири метри од оваа биста се наоѓа бистата на Владимир Мошин, член на МАНУ, византолог, медиевалист и славист. Основач е на словенската палеографија во Македонија. Бил еден од најголемите проучувачи и познавачи на македонското словенско ракописно книжевно наследство. На натписот со неговото име и презиме се останати уште две-три едвај читливи букви, но затоа, пак, е „украсен“ со понекоја налепница на искршениот постамент. Но тоа не е сѐ. На истата страна од кејот, во непосредна близина на Центарот за култура, се наоѓаат бисти на загинати борци од Струга за време на Втората светска војна. Повеќето од нив се извалкани, неуредни, со исчкртани натписи, а некои дури и без самите бисти, туку само преостанатите постаменти, за среќа, засега, со зачувани натписни плочки. При толку културни институции, установи и организации (што владини, што невладини), колку ли само вода е протечена низ Црн Дрим, колку ли само општински советници и републички пратеници се избрани од народот, откако оваа состојба трае ли трае. Како да постои некаква аверзија или фобија кон спомен-бисти. А спомениците, спомен-плочите и спомен-бистите се само објекти на почитување и присетување за нешто значајно и нешто важно, кон некого или кон нешто. Тие претставуваат меморија во бронза. Будат мотивации и инспирации кога се загледуваме во нив. Покрај тоа, тие ја облагодаруваат и визуелната естетика на амбиентот во кој се наоѓаат. Некој ќе се запраша дали отупевме, одрвенавме, немаме време, не знаеме, не гледаме, не нѐ интересира, мрзливи сме, та не можеме ваквите непријатни слики со осквернавени бисти да ги превенираме или санираме навреме. Ако сами не ги решаваме ваквите навидум едноставни проблеми, никој од надвор нема да ни ги реши. Напротив. Некој можеби сака да ги снема…, не проблемите, туку спомен-бистите. Неодамна, во медиумите се појави вест дека во Струга се оштетени бистите на поетите Анте Поповски и Славко Јаневски. Едната – откорната и фрлена во Охридско Езеро, а другата – оштетена и свртена наопаку. За среќа, овој пат е реагирано многу брзо за нивно враќање во првобитната состојба. П.С. Изминатата, 2021 година, со разни пригодни манифестации се одбележа 100-годишнина од раѓањето на Блаже Конески (19.12.1921-7.12.1993), поет, прозаист, есеист, книжевен историчар, филолог, лингвистички научник, академик на МАНУ и на повеќе академии, почесен доктор на неколку универзитети. Тој е прв претседател на Друштвото на писателите на Македонија. Претседател е на првиот фестивалски одбор за организирање на меѓународната поетска манифестација „Струшки вечери на поезијата“. Пред 40 години, во 1981-та, ја добива и наградата за поетско творештво „Златен венец на Струшките вечери на поезијата“, која досега ја добиле врвни поетски имиња од светот. Дали ова не беше доволен повод да му се подигне биста во поетска Струга? Покрај бистите на неговите браќа по стих: Гане Тодоровски, Анте Поповски, Ацо Шопов, Славко Јаневски, Сергеј Есенин и Адам Мицкјевич? Димитри Јанкоски, Вевчани...

Драги Аргировски Сеќавања и сведоштва Замина 2021 година, но последиците од здравствената и економската криза и осиромашувањето сѐ повеќе се чувствуваат. За тоа придонесуваaт и новите поскапувања на цената на електричната енергија за домаќинствата, на парното греење и нивното верижно влијание на ценовниот скок на многу производи, што создаваат посебна загриженост кај сите жители во нашата земја. Притоа, во општество за сите возрасти, како да се заборавени највозрасните, на кои пензиите им стагнираат и стануваат општествен проблем. Цената на електричната енергија за домаќинствата од 1 јануари е зголемена за 9,48 отсто, а сметките ќе бидат повисоки, бидејќи е укината дневната евтина тарифа, која пензионерите често ја користеа. Истовремено, за скопјани парното греење е поскапено за 14,05 проценти. Поради овој голем удар на домашниот буџет, владата во заминување усвои програма извесен број најранливи категории лица да добиваат гарантирана помош за намалување на месечната сметка за потрошена електрична енергија за домаќинства со 600 или 800 денари, во зависност од нивните месечни примања и бројноста на членовите на семејствата. Но притоа не се земени предвид новите зголемувања на прехранбените и други продукти што деновиве се забележани и на пазарите за новогодишните и божиќните празници. Од вкупно околу 330.000 корисници на пензија, речиси половината имаат пензија до 15.000 денари, а околу 75.000 пензионери до 10.000 денари, со кои тешко преживуваат. Познато е дека во 2021 година пензиите, според важечки законски одредби, се усогласени само со порастот на животните трошоци, и тоа во јануари со 1,2 и во јули со 1,1 отсто. Ова е историски најниско зголемување, со што реалната вредност на сите пензии значително е опадната и не го следи трендот на зголемените плати и на растот на цените на повеќе производи што не се пресметуваат во статистичката пензионерска кошничка. Ист е случајот и со зголемените трошоци на пензионерите за неминовни превентивни и куративни потреби предизвикани од пандемијата на коронавирусот. Со оглед што законската одредба за усогласување на пензиите сѐ уште не е изменета, се очекува и од 1 јануари годинава покачувањето на пензиите да биде незначително. Просечната пензија е околу 15.800 денари, што во однос на досегашната просечна плата изнесува загрижувачки 54 отсто. На пример, на почетокот на овој век, од 2002 до 2006 година, овој сооднос бил од 59,2-61,4 отсто. Меѓутоа, во последните години тој е сведен на 54,2-55,3 проценти. Според критериуми утврдени од Европската комисија, лицата што за живот имаат на располагање помалку од 60 отсто од просечната заработувачка во земјата каде што живеат се во опасност да станат сиромашни. Кај нас стагнацијата на пензиите е евидентна, така што месецов и да се зголемат линеарно по 1.000 денари, нема да има значаен придонес за враќање на нивната потребна вредност. Впрочем, стручните анализи укажуваат дека сегашните пензионерски примања создаваат егзистенционална грижа за 70 отсто од вкупниот број на пензионерите во нашата држава. За ублажување на оваа загрижувачка состојба, покрај измената на законските одредби за усогласување на пензиите, се апелира да се разгледа и законската можност за зголемување на пензиите доколку во тековната година има пораст на минималната плата за повеќе од 15 отсто и пораст на просечната плата од претходната година за повеќе од 5 проценти. Во тој случај пензиите може да се зголемат во процент не повисок од процентот на просечната плата од претходната година. Во спротивно, народните кујни со бесплатни оброци ќе стануваат наша стварност и за пензионери со ниски пензии. Секако, особена општествена грижа треба да се води и за снеможените и стари лица. Доколку се усвои барањето на Сојузот на синдикатите на Македонија минималните плати од 1 јануари да изнесуваат 60 отсто од просечната плата, или 18.000 денари, според европските стандарди минималните пензии треба да изнесуваат 70 отсто, или 12.600 денари. Сѐ поактуелно станува прашањето како да се обезбедат доволно средства не само за редовна исплата на пензии туку и за нивно пореално зголемување, за што треба да се бара помош и од наменските фондови за стари лица на Европската Унија. Насекаде третата доба е значително продолжена и трае многу подолго. Фактите укажуваат дека во Европа живеат повеќе шеесетгодишници, отколку млади луѓе на 20 или 30-годишна возраст, поради што се води сѐ поголема грижа за старата популација. Во нашата земја значително е намален коефициентот помеѓу вработени и пензионери. Додека во 1991 година тој изнесуваше тројца вработени на еден пензионер, во последно време тој е намален само на 1,8 вработени. Кај нас мажите во пензија заминуваат со наполнување на 64 години старост и најмалку 15 години работен стаж, а жените со 62, но и со можност да го продолжат заминувањето во пензија за уште две години.Тоа е приближно со заложбите во повеќе европски земји 65 години да бидат горната граница за заминување во пензија. Во нашата земја од пандемијата на коронавирусот животот го загубија над 8.000 лица, повеќето возрасни и пензионери, со што Македонија е меѓу европските земји со највисока стапка на смртност. Во Холандија, Норвешка и во други земји на сите здравствени осигуреници им се надоместуваат трошоците од последиците на пандемијата, кај нас тоа е мислена именка. Но и тоа влијае на зголемувањето на сиромаштијата. И најновите сознанија укажуваат дека најсиромашни пензионери живеат во Естонија, Летонија, Литванија, Бугарија, Албанија, Романија и во Македонија. Во сите овие земји е потребна поголема државна грижа за промени во општествените сфаќања за стареењето и староста и за создавање услови за достоинствена старост. Новото време бара поголемо разбирање на стареењето и возраста, а на моќта, вештините, способностите и можностите на постарите лица да се гледа како ресурси што треба да бидат искористени. Меѓугенерациската соработка подразбира и целосно вклучување на ветераните на трудот во општествените збиднувања, подобрување на квалитетот на нивното живеење и збогатување на традиционалните културни, спортски и хуманитарни активности и дружења. Поради тоа Европската Унија особено ги поттикнува и финансиски потпомага оние проекти што вклучуваат повеќе генерации, најмладите со работоспособното население и старите лица што живеат дома или во пензионерски и старски домови. Притоа е потребно социјалните и другите институции активно да се соочат и да одговорат на предизвикот на општеството што старее. Во очекување на стабилизација на економијата, потребни се нови стопански инвестициски активности и отворање работни места за млади стручњаци што ќе го подобрат солидарниот внос во фондот за пензиското осигурување. Европските пораки укажуваат на потребата од подобрување на стандардот на пензионерите, но и побрза изградба на современи пензионерски и старски домови, отворање клубови и центри за дневен престој на стари лица и друго. Овие прашања треба да имаат приоритети и во програмите на пензионерските сојузи, како и во Националната стратегија за стари лица на Македонија. Се истакнува потребата и од подобро точно и навремено информирање на старите лица во државата, а во локалните заедници треба да се формираат информативни канцеларии каде што постарите луѓе ќе може да добиваат информации и совети. Во рамките на сето тоа, Сојузот на здруженија на пензионерите на Македонија (СЗПМ), со 54-те здружени членки, треба да најде модели и форми да се вклучи во поголемо искористување на можностите што ги нуди Европската Унија преку финансирање разни проекти насочени за меѓугенерациска солидарност и соработка. Но за сето тоа е потребно и во ова време-невреме пензионерската организација и кај нас да биде погласна и понастојчива во своите барања во интерес на пензионерите и да стане значаен општествен фактор во државата, дотолку повеќе што во неа членуваат голем број научна, здравствена, културна интелигенција, докажани творци и истакнати личности, учесници на Народната револуција за ослободување од фашистичките окупатори, нивни поддржувачи, но и претставници на работничка класа и градители на татковината. По примерот на Словенија и Хрватска и на други земји, и кај нас јавноста со право го очекуваше гласот на пензионерите со јасни ставови за проблемот со промената на името на државата, за бугарското вето и нивното настојување за заборавање на историската вистина, за значењето на македонскиот јазик и идентитет, како и за други значајни општествени прашања, како што се сиромаштијата и загрижувачките социјалните проблеми, за поделбите на наши и ваши, за недостигот од човечност и поголема солидарност. Сето тоа најмалку е мешање во политиката, туку е грижа за подобро денес и утре. Во вакви услови, СЗПМ наместо да го прошири информирањето на своето членство и јавноста, го укина прилогот „Пензионерски видици“, кој повеќе години излегуваше во ценетиот дневен весник „Нова Македонија“, но добро е што не го стори тоа и со прилогот на албански јазик во весникот „Коха“. Нови сериозни активности во државата не случајно најавуваат и лидерите на СЗПМ и ВМРО-ДПМНЕ. Според мандатарот на новата Влада, Димитар Ковачевски, поради тоа што живееме во турбулентни времиња на кризи и неизвесности, потребно е да се обезбедат сигурност, подобар живот и посветла иднина за сите граѓани. Патем, тој ќе биде прв премиер во историјата од револуционерно Куманово. Претходно, пред осамостојувањето на државата, единствено Јездимир Богдански беше претседател на Претседателство на Социјалистичка Република Македонија и Станко Младеновски претседател на македонскиот парламент. Во новата 2022 година, за подобро решавање на наведените проблеми во државата и подостоинствен живот на пензионерите, претседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, во името на опозицијата, бара предвремени парламентарни избори. При сето тоа не треба да се игнорира фактот дека кај возрасните се искуството и мудроста, а кај младите силата и со нивната сплотеност и заедништво може да се создаваат подобри и посакувани европски вредности за подобра сегашност и иднина на сите во нашата убава татковина. Авторот е новинар, публицист и поранешен претседател на СЗПМ...